با وجود انجام پژوهش های فراوان درباره مواد شیمیایی مضری، شرکت ها همچنان از مواد سمی خطرناک استفاده می کنند، زیرا ارزان هستند و معمولا قانونی برای محدودکردن آنها وجود ندارد. بهترین راه محافظت از خود این است که اطلاعاتمان را درباره مواد خطرناک و جایگزین های بی خطرتر آنها افزایش دهیم. اگر مصرف کنندگان عادت های خریدشان را تغییر دهند و محصولات ایمن تر را بخرند، تولیدکنندگان نیز چاره ای جز تغییر استانداردهایشان نخواهند داشت. در ادامه، فهرستی از مواد تشکیل دهنده لوازم آرایشی و محصولات مراقبتی مضر و خطرناک ارائه کرده ایم.
۱. عطر (fragrance)
واژه «fragrance» می تواند به معنی چیزهای مختلفی باشد. بسیاری از شرکت ها بعضی از مواد اولیه را پشت واژه «fragrance» پنهان می کنند تا از فرمول های مخفی شان محافظت کنند. «عطر» اصطلاحی فراگیر برای «مواد اولیه سرّی» است. قانون شرکت ها را ملزم نمی کند که به مصرف کنندگان بگویند چه چیزی در این ترکیبات سری وجود دارد. خطرات عطرها در مواد ناشناخته یا فهرست نشده نهفته است. بسیاری از عطرهای مرموز می توانند موجب آلرژی، سرطان یا مسمومیت عصبی شوند یا روی سیستم تولیدمثل اثر منفی بگذارند.
کمپین محصولات آرایشی ایمن (Campaign for Safe Cosmetics) عطر ۱۷ برند را بررسی و ۱۴ ماده شیمیایی را کشف کرد که اثرات نامطلوبی روی بدن انسان دارند. سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) نیز خاطرنشان کرده است که ترکیبات معطر عامل ۳۰درصد از واکنش های آلرژیک به محصولات مراقبت از پوست هستند. بهتر است از محصولات بدون عطر و بو، روغن های اسانسی باکیفیت و سایر مواد جایگزین عطرهای مصنوعی استفاده کنیم. بعضی از شرکت های تولید محصولات آرایشی محصولاتی فاقد مواد معطر را برای افرادی با پوست حساس و کودکان عرضه می کنند.
۲. رنگ های مصنوعی
اگر نام رنگی را روی برچسب محصول خواندید (ترکیب حروف و اعداد مانند Red 40 یا Yellow 6)، از خرید آن محصول اجتناب کنید. رنگ های مصنوعی غیرضروری اند و برای سلامتی خطرناک هستند. رنگ های مصنوعی معمولا از قطران زغال سنگ یا نفت به دست می آیند و موجب سرطان و تحریک پوست می شوند. این رنگ ها پر از فلزات سنگینی هستند که می توانند برای عملکرد مغز مضر باشند. رنگ های قطران زغال سنگ گاهی در سایه چشم و رنگ مو یافت می شوند، زیرا برای رنگ کردن عالی هستند. رنگ های قطران زغال سنگ می توانند موجب تحریک پوست شوند و در موارد شدید، فرد را نابینا کنند. سازمان غذا و دارو درباره ایمنی آرایش چشم ها هشدار داده است: «سازمان غذا و دارو هیچ افزودنی رنگی ای را برای رنگ کردن دائمی یا رنگ کردن مژه ها و ابروها تأیید نکرده است.» امروزه بیشتر رنگ موهای قطران زغال سنگ با نفت ساخته می شوند، ولی باز هم می توانند مضر باشند. سازمان غذا و دارو توصیه می کند که رنگ مو را از چشم هایتان دور نگه دارید و ابروها و مژه ها را رنگ نکنید.
۳. پارابن ها (Parabens)
انواع پارابن مواد نگهدارنده ارزان قیمتی هستند که در بسیاری از شامپو ها، خمیرریش ها، مرطوب کننده ها و محصولات زیبایی استفاده می شوند. از پارابن ها برای افزایش ماندگاری محصولات و جلوگیری از رشد باکتری، کپک، قارچ و حتی انگل استفاده می شود. مطالعات نشان می دهد که این مواد شیمیایی می توانند از طریق پوست وارد جریان خون شده، در آن باقی بمانند و انباشته شوند. پارابن ها عملکرد غدد درون ریز را مختل می کنند و موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه می شوند. پارابن ها اثر استروژن را در بدن تقلید می کنند و تعادل هورمونی را به هم می زنند. پارابن جایگزین های زیادی دارد که بی خطر ولی به اندازه آن مؤثرند! بهترین جایگزین ها عبارت اند از:
- ویتامین E؛
- عصاره رزماری؛
- ریشه تربچه تخمیرشده؛
- عصاره هسته گریپ فروت؛
- بنزوات سدیم؛
- روغن های آنتی اکسیدانی مانند روغن بادام، آووکادو و دانه کنف.
جایگزین های نامناسب نیز اتیل هگزیل گلیسیرین و فنوکسی اتانول هستند که هر دو موجب تحریک پوست می شوند. گاهی از مواد نگهدارنده ای مانند متیل کلروایزوتیازولینون و ترکیبات مشابه آن نیز استفاده می شود که این ماده هم از مواد حساسیت زای شناخته شده است. استفاده مکرر از مواد حساسیت زایی مانند متیل کلروایزوتیازولینون می تواند منجر به ضایعات و بثورات قرمز در بعضی از افراد شود.
۴. نفت و روغن های معدنی (مشتقات نفتی)
محصولات یا مشتقات نفتی برای ایجاد درخشندگی و رطوبت به محصولات زیبایی افزوده می شوند. فراورده های نفتی می توانند به ده ها ماده شیمیایی سمی آلوده باشند که بعضی از آنها موجب سرطان و آسیب به اعصاب می شوند. مواد نفتی با نفوذکردن به پوست خطرات بیشتری را برای سلامتی ایجاد می کنند. مطالعه ای در سال ۲۰۰۹ نشان داد که استفاده از روغن های معدنی می تواند سرعت رشد تومور را افزایش دهد. به جای این مواد، می توانیم از مرطوب کننده های طبیعی استفاده کنیم، مانند:
- گلیسیرین گیاهی؛
- روغن نارگیل؛
- روغن آفتابگردان؛
- روغن زیتون؛
- عسل خام؛
- شی باتر.
۵. فرمالدهید (Formaldehyde)
در بسیاری از محصولات زیبایی از فرمالدهید برای جلوگیری از رشد باکتری ها استفاده می شود. فرمالدهید در هر چیزی استفاده می شود، از لاک ناخن و شامپوی صورت و بدن گرفته تا سایه چشم. بعضی از محصولات صاف کننده مو هم در اثر حرارت گاز فرمالدهید را در هوا آزاد می کنند. فرمالدهید ماده ای سرطان زاست، واکنش های آلرژیک ایجاد می کند و روی سیستم ایمنی اثر منفی می گذارد.
آژانس بین المللی تحقیقات سرطان، فرمالدهید را در دسته مواد سرطان زا قرار داده است. به همین دلیل اداره ایمنی و بهداشت شغلی آمریکا (OSHA) به آرایشگاه ها توصیه می کند که سیستم تهویه مناسبی داشته باشند و حتی به کارکنانشان ماسک تنفسی بدهند. توجه داشته باشید که فهرست نشدن فرمالدهید، فرمالین (formalin) یا متیلن گلیکول (methylene glycol) در مواد تشکیل دهنده یک محصول به این معنی نیست که در آن محصول هیچ ماده خطرناک دیگری وجود ندارد. بهتر است از خرید محصولاتی که در مواد تشکیل دهنده شان کلماتی با «eth» وجود دارد، پرهیز کنید.
۶. فتالات ها (Phthalates)
گروهی از مواد شیمیایی هستند که برای تولید محصولات مایع و نرم کردن پلاستیک استفاده می شوند. فتالات ها به دوام و انعطاف پذیری پلاستیک کمک می کنند. این مواد در محصولات مختلفی وجود دارند، از جمله:
- لاک ناخن؛
- دئودورانت؛
- عطر؛
- لوسیون؛
- شامپو؛
- اسپری مو؛
- کرم و مرطوب کننده.
- اختلال عملکرد غدد درون ریز؛
- سرطان سینه؛
- افزایش هورمون ها؛
- مشکلات ناباروری؛
- اختلال رشد کودک؛
- آسم؛
- ADHD؛
- دیابت.
برای پرهیز از فتالات ها، از محصولات حاوی عطر پرهیز کنید. از برندهای زیبایی باکیفیتی خرید کنید که از این مواد استفاده نمی کنند.
۷. مواد نگهدارنده
مواد نگهدارنده به شکل های گوناگونی در مرطوب کننده ها و محصولات زیبایی وجود دارند. این مواد عمر محصولات را افزایش می دهند، ولی سرطان زا و برای محیط ریست مضر هستند. هیدروکسی انیسول بوتیله شده (BHA) و هیدروکسی تولوئن بوتیله شده (BHT) مواد نگهدارنده ای هستند که اغلب در رژلب ها و مرطوب کننده ها استفاده می شوند. به گفته وزارت بهداشت و خدمات انسانی آمریکا، با توجه به اثراتی که BHA روی حیوانات دارد «پیش بینی می شود که برای انسان نیز ماده ای سرطان زا باشد.» شاید BHT برای انسان بی خطرتر از BHA باشد، ولی نمی توان این را با قاطعیت گفت، زیرا مطالعات اندکی در این باره انجام شده است. برای جلوگیری از فاسدشدن موادغذایی فراوری شده مانند چیپس و روغن های نباتی نیز از BHA و BHT استفاده می شود.
۸. مواد کف زا (foaming agents)
سولفات ها، DEA و TEA موجب کف کردن شوینده های صورت و شامپوها می شوند. محصولاتی که زیاد کف می کنند می توانند برای سلامتی خطرناک باشند و موجب سرطان شوند. این مواد موجب تحریک پوست، ریه ها و چشم ها می شوند و برای ماهی ها و محیط زیست نیز مضرند.
۹. سیلوکسان ها (Siloxanes)
سیلوکسان ها موجب نرم، صاف و مرطوب شدن پوست می شوند. معمولا از این مواد در دئودورانت ها برای ایجاد بافتی صاف و ابریشمی و در محصولات مو برای افزایش سرعت خشک شدن مو استفاده می شود. سیلوکسان ها سمی هستند و می توانند موجب اختلال در عملکرد غدد درون ریز و سیستم تولیدمثل شوند.
۱۰. ترکیبات پلی اتیلن گلیکول (PEG)
ترکیبات پلی اتیلن گلیکول موادی نفتی هستند که برای جذب سریع تر مواد آرایشی در پوست استفاده می شوند. این مواد در محصولات کرمی یافت می شوند و عامل غلیظ کننده و حمل کننده رطوبت هستند. ترکیبات PEG مواد سرطان زای شناخته شده ای هستند که می توانند موجب مسمومیت ژنتیکی شوند. این محصولات در صورت استفاده روی پوست آسیب دیده یا ملتهب می توانند موجب تحریک یا مسمومیت شوند.
۱۱. تری کلوسان (Triclosan)
معمولا از تری کلوسان به عنوان نگهدارنده در محصولات مراقبت از پوست و عامل ضدباکتری در بسیاری محصولات بهداشتی استفاده می شود، از جمله:
- خمیردندان ها؛
- صابون ها؛
- افترشیوها؛
- مرطوب کننده ها؛
- ضدعفونی کننده های دست؛
- داروهای آکنه؛
- دئودورانت ها.
هر محصول مراقبت از پوستی که ادعا می شود خواص ضدباکتری دارد، احتمالا حاوی این ماده است. این ماده باکتری های خوب را نیز از بین می برد. به علاوه سازمان غذا و دارو هیچ شواهدی ندارد که نشان بدهد تری کلوسان موجود در صابون های ضدباکتری و شوینده های بدن مزیتی به شست وشو با آب و صابون معمولی دارد. شواهدی هست که نشان می دهد تری کلوسان می تواند منجر به رشد اَبرمیکروب هایی (superbugs) شود که به آنتی بیوتیک ها مقاوم اند و در بلندمدت خطر عفونت ها و مقاومت به آنتی بیوتیک ها را افزایش دهد. تری کلوسان می تواند منجر به اختلال عملکرد غدد درون ریز شود، تعادل هورمونی طبیعی را به هم بزند، سیستم ایمنی را ضعیف کند و عملکرد سیستم تولیدمثل را مختل کند. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد تری کلوسان می تواند در عملکرد هورمون تیروئید (تنظیم متابولیسم بدن و کمک به رشد و تکامل انسان) نیز اختلال ایجاد کند. تری کلوسان در طول زمان در سلول های چربی جمع می شود و در شیرِ مادر، خون و ادرار قابل تشخیص است. بهترین جایگزین های تری کلوسان روغن های اسانسی هستند، مانند:
- آویشن؛
- رزماری؛
- اسطوخودوس؛
- مرکبات.
جایگزین نامناسب آن نیز بنزتونیوم کلراید (Benzethonium Chloride)، ضدباکتری مصنوعی ای است که خطراتی را برای سلامتی ایجاد می کند.
۱۲. سدیم لوریل سولفات (Sodium Lauryl Sulfate-SLS)
این ماده یکی از رایج ترین تشکیل دهنده شامپوها، صابون ها، شوینده های بدن و تقریبا هر چیزی است که کف غلیظی ایجاد می کند. تقریبا ۹۰درصد محصولات مراقبت از پوست حاوی این ماده هستند. خود این ماده بزرگ ترین نگرانی برای سلامتی نیست، بلکه آلودگی های مضری نگران کننده اند که در طول فرایند تولیدش ایجاد می شوند از جمله مواد شیمیایی که می توانند موجب مشکلات کلیه و کبد شوند. بهترین جایگزین ها عبارت اند از:
- فرمولاسیون های فاقد SLS؛
- محصولات طبیعی بدون کف؛
- کوکوگلوکوزید (coco-glucoside)؛
- دسیل گلوکوزید (decyl glucoside)؛
- روغن های حامل صابونی شده یا صابون های گیاهی کاستیل مانند روغن نارگیل، روغن زیتون و روغن آفتابگردان.
جایگزین نامناسب نیز سدیم کوکو سولفات (Sodium coco-sulfate) است که به روشی مشابه SLS تولید می شود. این ماده جایگزین در واقع حاوی SLS و ترکیبی از سولفات های مشتق شده از نارگیل است و خطرات تحریک کنندگی مشابه SLS را دارد.
۱۳. پروپیلن گلیکول (Propylene Glycol)
پروپیلن گلیکول (PG) یکی دیگر از مواد تشکیل دهنده لوازم آرایشی است که در بسیاری از محصولات مراقبت از پوست مایع وجود دارد. این ماده موجب می شود که مواد شیمیایی مضر بیشتر به داخل پوست و جریان خون نفوذ کنند و موجب التهاب و تحریک پوست می شود. این ماده با ایجاد پوششی روی پوست از کاهش رطوبت پوست جلوگیری می کند، ولی با کشیدن رطوبت از لایه های عمیق تر به سمت لایه های بالایی پوست را خشک تر می کند. گلیسیرین گیاهی بهترین جایگزینش است. جایگزین نامناسب آن نیز پروپان دیول (Propanediol) است. البته بی خطری آن به فرایند تولید بستگی دارد، زیرا می تواند از منابع طبیعی تولیدشده از محصولات تراریخته مشتق شود.
دیگر کدام مواد تشکیل دهنده لوازم آرایشی خطرناک هستند؟
- بسیاری از ریمل ها حاوی جیوه هستند که می تواند جذب پوست و موجب آسیب مغزی شود.
- در خط چشم ها علاوه بر رنگ مصنوعی، پارابن، BHT، ایمیدازولیدینیل اوره، سرمه (kohl)، ترکیبی از نمک ها و فلزات سنگینی مانند سرب وجود دارد.
- رژلب ها معمولا حاوی رنگ های مصنوعی، نفت، عطر و طعم های مصنوعی و همچنین سرب سرطان زا هستند.
- کرم پودرهایی که از تالک تولید شده اند حاوی آرسنیک هستند که می تواند منجر به مزوتلیوما (نوعی سرطان) شود. تالک و آزبست (asbestos) معمولا به مقدار کمی در محصولات آرایشی وجود دارند. آزبست ماده سرطان زای شناخته شده ای است.
- برنزه کننده ها و رژگونه های پودری می توانند حاوی تالک آلوده به آرسنیک باشند که می تواند موجب سرطان شود.
- به گفته سازمان غذا و داروی آمریکا، ۱،۴-دی اکسان (1,4 dioxane) از مواد سرطان زای بالقوه است. این ماده گاهی در محصولات زیبایی یافت می شود که حاوی موادشوینده، کف، تثبیت کننده یا حلال هستند.
- سرب گاهی در مقادیر اندک در رژلب ها یافت می شود و گاهی در بعضی از خط چشم های سنتی مانند سرمه وجود دارد. سرب سمی عصبی است که موجب آسیب مغزی و پایین آمدن ضریب هوشی می شود.
خطرناک بودن مواد شیمیایی لوازم آرایشی چقدر قطعی است؟
کارول کویتکوفسکی (Carol Kwiatkowski)، مدیر اجرایی بنیاد غیرانتفاعی TEDX که بر کاهش مواد شیمیایی مضر در محیط زیست تمرکز دارد، می گوید: «به بیماری های مزمنی مانند مشکلات ناباروری، بیماری های تیروئید، دیابت و ADHD فکر کنید که در سراسر جهان وجود دارند. همه اینها به شدت تحت تأثیر هورمون ها هستند. نرخ شیوع این بیماری ها سرسام آور است و نمی دانیم چه چیزی عامل آنهاست. انکارناپذیر است که موادشیمیایی محیطی بخشی از ماجرا هستند، ولی همچنان آنها را نادیده می گیریم.» TEDX بیش از ۲۰۰ ماده شیمیایی مختل کننده غدد درون ریز را شناسایی کرده است که در حال حاضر در لوازم آرایش و محصولات مراقبت شخصی استفاده می شوند.
سازمان غذا و داروی آمریکا و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها می گویند که اثرات منفی فتالات ها، پارابن ها و بسیاری از مواد شیمیایی دیگر قطعی نیست. گروه های صنعتی نیز معتقدند که دز مواد شیمیایی مختل کننده غدد درون ریز در لوازم آرایش و محصولات مراقبت شخصی بسیار کم است و آنها بی خطر هستند. یکی از مسائل مهم این است که مواد شیمیایی پس از جذب از طریق پوست چگونه در بدن با هم تعامل دارند. مثلا فتالات ها چگونه با پارابن ها ترکیب می شوند؟ آیا اثر بکدیگر بر اختلال عملکرد غدد درون ریز را افزایش می دهند؟ یا به این دلیل که هر دو در یک سیستم هورمونی عمل می کنند، اثرات را چند برابر می کنند؟ ایجاد ارتباطی مستقیم بین تماس با مواد شیمیایی و مشکلات سلامتی که ممکن است سال ها یا حتی دهه ها بعد رخ دهند، دشوار است. بررسی رابطه تماس با مواد شیمیایی در اوایل زندگی با مواردی مانند مشکلات باروری، آلزایمر یا پارکینسون در دهه های بعدی زندگی هم تقریبا غیرممکن است.
تشخیص مواد موجود در محصولات زیبایی حتی با خواندن برچسب روی محصولات نیز تقریبا غیرممکن است، زیرا بسیاری از ترکیبات اسرار تجاری محسوب می شوند و در فهرست مواد تشکیل دهنده پشت نام های «parfum» یا «fragrance» مخفی می شوند. شاید بهترین راه جلوگیری از تماس با مواد تشکیل دهنده لوازم آرایشی خطرناک، انتخاب محصولات زیبایی طبیعی و ارگانیک باشد. البته فقط طبیعی یا گیاهی بودن به معنی بی خطربودن نیست. مردم به انواع ترکیبات طبیعی یا مصنوعی به شکل های گوناگونی واکنش نشان می دهند. مثلا بعضی از افراد به شدت به بابونه حساسیت دارند. به نظر شما چگونه می توانیم از زیان های مواد تشکیل دهنده لوازم آرایشی در امان بمانیم؟ از برندهای معتبر و گران قیمت خرید کنیم یا به استفاده از محصولات گیاهی روی بیاوریم؟ خوشحال می شویم که در بخش «ارسال دیدگاه» نظرتان را با ما در میان بگذارید.
کاربرد و روش استفاده از چسب جوش
