ساعدنیوز
ساعدنیوز

ماجرای شیر تعزیه؛ آیا واقعاً شیری در کربلا حضور داشت؟

  چهارشنبه، 19 مرداد 1401   زمان مطالعه 6 دقیقه
ماجرای شیر تعزیه؛ آیا واقعاً شیری در کربلا حضور داشت؟
ساعد نیوز: ماه محرم در ایران با رسوم و سنت های مختلفی از جمله اجرای تعزیه همراه است. یکی از سؤالاتی که ممکن است درباره ی این آیین سنتی برای مخاطبان ایجاد شود، وجود شیر در تعزیه است. اما داستان شیر تعزیه چیست؟

آیا واقعاً شیری در کربلا حضور داشت؟

روایتی هست که می گوید پس از شهادت امام حسین (ع) یک شیر بالای سر پیکر مطهر امام حاضر شد و از ایشان محافظت کرد تا پیکر ایشان از حمله ی اسب های دشمن و لگدکوب شدن محافظت شود.

تصویر

در این روایت آمده است که بعد از شهادت امام حسین (ع) دشمنان خواستند با اسب بر پیکر مطهر ایشان بتازند، فضه، خدمتگزار حضرت فاطمه (س) به حضرت زینب (س) گفت: «ای خاتون من! سفینه، غلام رسول خدا، در سفر دریا سوار کشتی بود، کشتی شکست و او به جزیره ای پناه برد. ناگاه شیری را دید، به شیر گفت “من غلام رسول خدا هستم”. شیر غرش کنان در جلوی او به حرکت افتاده، راه را به وی نشان داد و آن شیر اینک در ناحیه ای آرمیده است. به من اجازه دهید نزد شیر بروم و وی را از برنامه ی فردای دشمنان آگاه کنم.» پس فضه نزد شیر رفت و واقعه را نقل کرد. شیر برخاسته، آمد و دست هایش را بر پیکر امام حسین علیه السلام گذاشت. اسب سواران دشمن به سوی پیکر امام آمده، هنگامی که شیر را دیدند، عمر بن سعد به آنان گفت: “این، فتنه ای نو است، آن را بر نینگیزید و برگردید”، آنان هم برگشتند.

این در حالی است که بر اساس روایات معتبر شیعه، پس از شهادت امام حسین (ع)، به دستور عمر بن سعد جمعی از سپاهیان کوفه با اسبان خود پیکر مطهر امام را لگدکوب کردند و در هیچ کجا روایتی از حضور شیر و ممانعت او از لگدکوب شدن پیکر امام حسین (ع) وجود ندارد.

یک روایت دیگر در رابطه با وجود شیر در تعزیه، داستان سلطان قیس هندی و وزیر مسلمانش است که گفته می شود در روز عاشورا برای شکار بیرون رفته بودند که در همان حین شیری به آن ها حمله می کند. در آن هنگام وزیر قیس که مسلمان است، می گوید «من امامی دارم که اگر صدایش کنیم بی تردید به کمک مان می آید، تو نیز مسلمان شو». سلطان شهادتین می گوید و حسین را یاد می کند و امام حسین (ع) به یاری شان می آید.

تصویر

کارشناسان نیز تأکید دارند شیر تعزیه سندیت تاریخی ندارد و زاییده ی تخیلات ما آدم ها است.

سعید آهنگرانی، استاد دانشگاه و کارشناس تعزیه می گوید حضور شیر در تعزیه روز عاشورا، حضوری نمادین است.

آهنگرانی با بیان اینکه برخی از داستان های کوتاه در تعزیه برای اثرگذاری بیشتر وارد شده است، اظهار می کند: «داستان سلطان قیس هندی و وزیر مسلمانش که در تعزیه عاشورا روایت می شود از جمله ی این داستان های کوتاه است و سندیت تاریخی ندارد. فلسفه ی وجودی این قصه به شعار “کل ارض کربلا و کل یوم عاشورا” بر می گردد که گویای این است که امام حسین (ع) در روز عاشورا در هر جریانی که بر روی زمین اتفاق افتاده است، حضور داشته است.»

این کارشناس با اشاره به اینکه این داستان در مجموعه ی تعزیه های فرعی قرار می گیرد، می افزاید: «علت اصلی ورود این داستان ها و گوشه ها به تعزیه ها نمادهایی برای تأکید بر حقانیت قیام حسین (ع) است.»

تصویر

اسماعیل مجللی، دیگر کارشناس تعزیه با بیان اینکه منبع موثقی برای حضور شیر در روز عاشورا در دست نیست، می گوید: «البته این نمی تواند به خودی خود دلیل بر تحریف بودن این داستان باشد، زیرا موجب انحراف دین و یا ایجاد خلل در فلسفه عاشورا نشده است و مخالفتی با اصل واقعه نداشته است.»

وی با بیان اینکه شیر در فرهنگ ایرانی به عنوان یک موجود مقتدر است و یک توتم محسوب می شود، خاطرنشان می کند: «همانطور که دیده ایم حضرت علی (ع) نیز به خاطر غیورمردی ها و دلاوری هایش شیر خدا تلقی شود.»

مجللی می گوید: «درست است که هیچ واقعیت و سند تاریخی اشاره به حضور شیر نداشته است اما قطعاً این تغییرات و اضافه ها در رسیدن اخبار از یک بلاد به بلاد دیگر با توجه به نبود رسانه های دیداری و شنیداری طبیعی بوده است.»

این کارشناس با بیان اینکه عاشورا مأمن و ملجا مسلمان و شیعیان برای توسل است، می افزاید: «شیر به عنوان یک توتم و نماد با روز عاشورا سنخیت پیدا کرده است و به نظر من هیچ انحرافی در اصل و پیام عاشورا ایجاد نکرده است، بلکه به دلیل عزیز بودن شهدای عاشورا به عنوان موجودی قدرتمند وظیفه ی پاسبانی از جنازه ی شهدای عاشورا را به عهده داشته است.»

تصویر

با این وجود، برخی از کارشناسان مذهبی وجود چنین داستان های فرعی را تحریف می دانند و خواستار بازنگزی در برخی نسخ تعزیه هستند. به عقیده ی آن ها ساحت عزاداری امام حسین (ع) باید از آسیب ها و تحریف ها حفظ شود و نباید بافته های ذهنی، حدس، گمان و تخیلات در آن راه یابد، زیرا اثرگذاری خود را از دست خواهد داد.

حجت الاسلام داوود چمانی، معاون فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی استان مرکزی در خصوص وجود شیر در تعزیه ی روز عاشورا می گوید: «امثال این داستان ها در واقعه عاشورا همچون ورود شیر و عروسی حضرت قاسم علیه السلام و… صرفاً جهت گریاندن مردم است و اجازه ی بهره برداری صحیح و درست از واقعه عاشورا را نمی دهد. وجود برخی ابزارها در عزاداری ها و تعزیه بیشتر جنبه سرگرمی دارد تا اعتقادی و آن را تبدیل به یک نمایش صرف کرده است.»

شیر تعزیه از چه زمانی و چگونه وارد عزاداری های حسینی شد؟

تصویر

به باور برخی کارشناسان، صفویان که اولین حکومت رسمی و منسجم مذهبی در ایران بودند رواج خاصی به برخی آیین ها مانند بلند کردن علم، راه افتادن دسته های عزاداری و … دادند و استفاده از شیر در تعزیه هم به آن ها نسبت داده شده است.

به گفته ی کارشناسان، صفویان که علاقه ی خاصی به رواج نمایش های مذهبی از جمله تعزیه داشتند، گاهی در معرفی وقایع تاریخی مذهبی، افراط هایی خارج از اسناد معتبر تاریخی داشتند که حضور شیر در روز عاشورا یکی از آن ها است.

همچنین لازم به ذکر است که مهم ترین و اصلی ترین پرچم دوران صفویه پرچمی مزین به نشان شیر و خورشید بود و این نماد در اصل از این دوره به طور رسمی وارد پرچم ایران شد. از سویی دیگر شیر در فرهنگ ایرانی از جایگاهی خاص و ویژه ای برخوردار است، تا حدی که لقب شیر برای قهرمانان خاص ملی و مذهبی به کار می رود و حتی امام علی (ع) نیز شیر خدا خوانده می شود.

ورود شیر به تعزیه به قاجاریان نیز نسبت داده شده است. در برخی روایات تاریخی نقل شده در زمان سلطنت ناصرالدین شاه، هنگام اجرای تعزیه، شیری زنده را که در قفسی محبوس بود در پیش چشم حاضران به تماشا می گذاشتند تا هیجان تعزیه بیشتر شود.


  دیدگاه ها
نرگس
2 سال پیش

خدا یا امام زمان ما رو برسون ،🤲🤲🤲🤲
سلین
2 سال پیش

قربون امام حسین برم کجایی کمک کنی عریزم
کجایی ببینی یه کاری بکن
2 سال پیش

کاش بودی می‌دیدی مردم چقدر بهت احتیاج دارن
یکی
2 سال پیش

یا حسین😭🖤🖤🖤🖤🖤🖤🖤🖤🏴🏴🏴
پربحث های هفته   
ساغر عزیزی بازیگر نقش فرح پهلوی: فحش‌هایی در اینستاگرام به من می‌دهند که برای آنها خیلی گریه کردم من فرح دیبا نیستم با سیاست هم کاری ندارم (272 نظر) ترافیک چهره‌های سیاسی کشور در مراسم دامادیِ پسر علی لاریجانی؛ از قدردانی داماد از فرزند رهبر معظم انقلاب به خاطر حضور در مراسم تا چهره شاد علی مطهری به عنوان دایی داماد+عکس (243 نظر) رهبر معظم انقلاب پاسخ می‌دهند؛ حکم شرعی رقص زنان در برابر مردان در مجالس عروسی روستایی (231 نظر) امیر نوری و حاشیه‌های پستش راجع به مهاجرتش به اسرائیل: من از رژیم‌صهیونیستی پیشنهاد دریافت کردم اطلاعات زیادی دارم؛ ما رفتیم بای بای+عکس (214 نظر) اقدام قابل تقدیر بازیکن تیم ملی؛ مهدی طارمی هزینه تحصیل دختر دانش آموزی که مدیر از مادرش درخواستی غیرمنتظره کرده بود را برعهده گرفت (122 نظر) خلاقیت تحسین برانگیز یک میوه فروش بامرام شیرازی حماسه آفرید/ به ایشون باید گفت فرشته زمینی+عکس (118 نظر) نگاهی به میز صبحانه مفصل و رنگارنگ خانه رضا گلزار با هنر چیدمان آیسان خانوم / تزئین زیبای بشقاب با انار وحشی و آووکادو+عکس (112 نظر) توئیت داریوش ارجمند خطاب به رهبر معظم انقلاب با دیالوگی از نقش مالک اشتر: ای کاش قادر بودم، علی را به روزگاری ببرم که مردمش قدر همچون او را می دانستند+عکس (102 نظر) خلاقیت خنده دار مادر شیرازی برای طراحی پرچم ایران روی قرمه سبزی حماسه آفرید+عکس/ هنر نزد ایرانیان است و بس! (96 نظر) نصرالله رادش: سیگار می‌کشم تا زشتی‌هایم دیده شود! دوست دارم همه بدانند علاوه بر قیافه ام من این زشتی ها را دارم! +فیلم (84 نظر) سحر زکریا: مهران مدیری به جای پول به من چند تا قابلمه داد! مدیری کسی بود که اگر ما سر کار موسیقی گوش می‌دادیم می‌ترسیدیم بیاید و مسخره‌مان کند (81 نظر) محمدرضا گلزار: می‌دانم خواننده خوبی نیستم؛ به فرض که صدایم خوب نیست چرا اینقدر دغدغه فکریتان شده است؟! (75 نظر) دانش‌آموزی که رهبر شد؛ نگاهی به چهره مهربان رهبر معظم انقلاب در کلاس ششم ابتدایی+عکس (74 نظر) آخرین جشن تولد ساده آیت الله هاشمی رفسنجانی با حضور همسرشان در طبقه دوم خانه/ مبلمان راحتی بدون زرق و برق، کیک شکلاتی و زیر میزی هنری زیبا+عکس (64 نظر) جشن تولد مجلل الهام حمیدی توسط همسرش +عکس/تزئین زیبای کیک با مروارید طلایی رنگ 👌 (43 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
فال قهوه با نشان روز سه شنبه 15 آبان ماه 1403
فال حافظ با تفسیر امروز سه شنبه 15 آبان 1403 + فیلم
فال شمع روزانه امروز سه شنبه 15 مهر 1403
فال روزانه امروز سه شنبه 15 آبان ماه 1403
به وقت استایل پاییزی؛ لباس مناسب پاییز چیست؟ / 5 رنگ مخصوص خوشتیپ ها؛ رنگ قرمز جزو رنگ‌های انرژی زا و پر هیجان است که نشان دهنده عشق و صمیمت است
فال ابجد روزانه سه‌شنبه 15 آبان 1403
دستگیری سارقان 10میلیاردی طلافروشی در تهران
خوشتیپ شو؛ نکات مهم برای ست‌کردن بوت‌های چرم زنانه برای پاییز / انواع بوت‌های چرم زنانه و ایجاد استایل‌های مختلف
معرفی 10 مدل خاص و ترند میز ناهارخوری / راهنمای انتخاب طرح‌های زیبا برای میز ناهارخوری
حکم کمرشکن قضائی عابر بانک تیم پرسپولیس تهران صادر شد/ حبس، رد مال، شلاق و انفصال از خدمت دولتی!
زاکانی فاش کرد: التماس اسرائیل به ایران برای جواب ندادن!
لیست کامل داروهای ممنوعه دوران بارداری / مصرف چه داروهایی در دوران بارداری بی‌خطر است؟
چارپایه به هر چیزی شبیه بود به‌جز برنامه‌ای سرگرم‌کننده! / کمدین بودن کافی نیست
تقدیر رهبر معظم انقلاب از مسعود پزشکیان؛ حضرت آقا از شما راضی هستند و گفتند این روند را ادامه دهید
مهرداد محمدی با استقلال به پایان خط رسید/ خط آتش آبی ها به مهاجم کنیایی مجهز میشود
منتخب روز   
محاکمه دوباره مردی که متهم به تجاوز به 9 زن شد زندانی اعدامی پس از آزادی از زندان در خواب سکته کرد... / پدر و مادر شایان برای رضایت همه زندگی‌شان را فروخته بودند! بازی در نقش پلیس برای گروگانگیری و سرقت های سریالی / خاطره گویی تبهکار سابقه دار در مراسم جشن تولد ‌راز باند مخوف را فاش کرد! دستگیری عامل جنایت در چیتگر پسر 17ساله بدون گواهینامه، جان خود و 4 دوست نوجوانش را در تصادف گرفت صحنه های آخرالزمانی سیل مرگبار در والنسیای اسپانیا با 205 کشته در حال حرکت به سوی کاتالونیا + ویدئو / عکس جزئیات پرونده دختر سارق که هدف او آزادی برادرش از زندان بود / اخاذی به قیمت یک عمر در زندان ماندن با سوادترین روستای ایران کجاست؟ شیائومی 15 معرفی شد/اولین گوشی جهان با اسنپدراگون 8 الیت خانه نورانی معتمدی اصفهان با درهای چوبی ،شیشه های رنگارنگ و دکوراسیون اصیل ایرانی چشمانتان را جلا میدهد جزئیات قتل فجیع مادر و خواهرناتنی توسط دختر تهرانی و نامزدش / جنایتی که در تجریش رخ داد! انتخاب جنین های باهوش تر ممکن میشود!