پالنگان یکی از روستاهای دهستان ژاورود و از توابع شهرستان کامیاران در استان کردستان است. روستای پالنگان کردستان در مرز استان‌های کردستان و کرمانشاه و در ابتدای منطقه اورامان قرار دارد. فاصله کامیاران تا سنندج 70 کیلومتر است و فاصله پالنگان تا کامیاران 57 کیلومتر. پالنگان در منطقه کوهستانی و دامنه ارتفاعات شاهو قرار دارد. کوه‌های کل و سرلو در جنوب غربی این روستا و گردنه زمان گریوه در جنوب شرقی پالنگان قرار دارد. روستای پالنگان کردستان از شهرهای مختلفی مثل کامیاران، پاوه و سنندج قابل دسترسی است. هم از مسیر کرمانشاه و هم از مسیر سنندج می‌توان به روستای پالنگان رفت.
قدمت روستای تاریخی پالنگان به قبل از اسلام می‌رسد. قلعه‌های تاریخی و پل‌های قدیمی هم گواه تاریخ دور و دراز این روستا هستند. آتشکده‌ها و پل‌های باستانی نشان می‌دهند ممکن است تاریخ این روستا به دوره مادها و پادشاهی هوخشتره بازگردد. همچنین گفته میشود محبوبیت روستا به دوره سامانیان برمی‌گردد. از طرقی قلعه پالنگان که در بالای کوه قرار دارد، نشانگر اهمیت این منطقه در دوره سلجوقی و بعد از آن بوده است. همچنین در گورستای قدیمی روستا، سنگ قبرهایی قدیمی با خط کوفی وجود دارد که مربوط به قرن‌های ششم و هفتم هجری است. امرای کلهر و بنی اردلان نیز حاکمان محلی کردستان بوده‌اند که بر این روستا حکومت می‌کردند.
احتمالا خیلی‌ها با شنیدن نام پالنگان یاد پلنگ می‌افتند و به نظرشان می‌رسد ارتباطی میان پلنگ و نام این روستا وجود دارد. این فرضیه در واقع یکی از فرضیه‌های نام‌گذاری روستا است. گفته میشود در کوه‌های این منطقه پلنگ زندگی می‌کرده و به همین دلیل این نام برای روستا انتخاب شده است. فرضیه دیگر به معنای پال برمی‌گردد. گفته میشود پال به معنای تکیه‌گاه است و به همین دلیل این نام روی روستا گذاشته شده است. از طرفی برخی معتقدند پالو در واژه‌نامه‌های هورامی به معنای شهر، پایتخت، قلعه، دژ یا مکانی است که چشمه‌های جوشان دارد. با توجه به قرار گرفتن روستای پالنگان در کنار رود، این فرضیه هم بی‌راه نیست.
روستای پالنگان، مانند روستای ماسوله در استان گیلان است. تفاوت این روستا با ماسوله در مردمان آن و آب و هوای روستا است. از آنجایی که قدمت این روستا به دوران قبل از اسلام در ایران و دوران ساسانیان می‌رسد، معماری خانه‌های آن نیز بسیار قدیمی و متناسب با آن زمان است. قدیمی بودن روستا به معنی متزلزل بودن آن نیست؛ بلکه تمام خانه‌ها محکم و استوار هستند. در این روستا خانه‌ها بالای یکدیگر ساخته شده‌اند. نحوه معماری خانه‌ها باعث شده است که پشت بام یک خانه، حیاط خانه بالایی باشد. تمام این خانه‌ها در واقع در بخش شرقی و غربی دره ساخته شده‌اند. همین موضوع چشم انداز زیبایی به پالنگان بخشیده است. به این نوع معماری و این نوع روستاها، روستاهای پلکانی گفته میشود. این معماری که ریشه در فرهنگ قدیمی و سنت‌های ما دارد، نشان‌دهنده صمیمیت و نزدیکی اهالی روستا است.
روستای پالنگان سنندج در دامنه ارتفاعات شاهو و در واقع در میان درهای واقع شده است. آب و هوای این روستا و مناطق اطراف در فصول سرد سال، بسیار سرد و خشک میشود. در عوض اگر در فصولی مانند بهار و تابستان سری به این روستا بزنید، می‌بینید که آب و هوای آن معتدل و بهاری است.
چشمه‌های زیبا و در عین حال درمانی روستا شروع از زیبایی‌های طبیعت این روستا است. جالب است بدانید که در این روستا کوچک، حدود 20 چشمه طبیعی وجود دارد. چمشه‌هایی که برخی از آنها دائمی و برخی دیگر فصلی هستند. مقصد نهایی این چمشه‌ها، رودخانه‌های سیروان و تنگی ور هستند. در اطراف روستای پالنگان نیز چندین چشمه معدنی وجود دارد. رنگ آب این چمشه‌ها سفیده بوده که نشان دهنده وجود گوگرد و املاح معدنی در آنها است. آب این چشمه‌ها برای درمان بیماری‌های پوستی و رماتیسم مفید است. برای تماشای چشمه‌ها، می‌توانید به باغ شیخ عمر بروید. در این باغ، چشمه‌های سید‌علاءالدین، خاتون و شیته جاری هستند. آبشارهای پالنگان نیز از مناطق دیدنی اطراف روستا هستند که منظره‌ای دیدنی خلق می‌کنند. از طرفی دیگر مسیر رسیدن به این آبشارها نیز جذاب است. برای رسیدن به آبشارها باید مسیر رودخانه را به سمت بالا طی کنید تا به سرچشمه رودخانه برسید. این مسیر را از داخل جنگل و درمیان درختان همراه با نوای آب طی می‌کنید. مسیری که تنها نیم ساعت طول می‌کشد و در نهایت شما را به آبشاری زیبا می‌رساند. آب چشمه‌ها در نهایت به رودخانه‌ها می‌ریزند و مقصد نهایی چشمه‌ها، رودخانه‌های سیروان و تنگی ور هستند.
علاوه بر جاذبه‌های طبیعی این روستا می‌توان به آثاری تاریخ هم اشاره نمود که قلعه پالنگان یکی از همان دیدنی‌های تاریخی است. وقتی که داشتید مسیر آب را دنیال می‌کردید تا به چشمه‌ها برسید، احتمالاً در مسیر خود عمارتی قدیمی و عجیب خواهید دید. این عمارت همان قلعه پالنگان است که حتی نمی‌دانیم چند سال عمر دارد. روزگاری این قلعه شکوه و جلالی داشته و محل حکومت امرای مختلف بوده است. این قلعه در 800 متری جنوب شرق روستا و در نزدیکی چشمه‌های علاءالدین قرار دارد. همچنین در این روستا قبرستانی وجود دارد که خطوط کنده شده روی سنگ قبرهایش بیانگر قدمت بسیار زیاد این منطقه می‌باشد. قبرستانی که در آن قبرهایی بسیار قدیمی وجود دارند و روی آنها با خط کوفی نوشته شده است. حتی قبرهای ایستاده که متعلق به سال‌های بسیار دور هستند، نیز در این قبرستان وجود دارند.
