تنگه یا دره شیرز از جاهای دیدنی غرب ایران در مرز بین استان‌های ایلام و لرستان است که طبیعتی منحصربه‌فرد و زیبا دارد. بهترین مسیر دسترسی به این تنگه تماشایی از شهرستان کوهدشت در لرستان است و به همین دلیل، تنگه شیرز را از زیباترین جاهای دیدنی لرستان می‌دانند.
اگر از تماشای جاذبه‌های طبیعی بکر و با عظمت طبیعی لذت می‌برید، بدون شک ساختار صخرههای تنگه شیرز برای شما بسیار جذاب خواهد بود. این منطقه، در دل رشته کوه زاگرس، قدمتی چند میلیون ساله دارد و نمونه‌های طبیعی شبیه به این تنگه در معدود نقاط جهان دیده می‌شود. فرسایش طبیعی زمین در طول میلیون‌ها سال شکل ظاهری این صخره‌ها را به‌شکل امروزی درآورده است و به همین دلیل، از تنگه شیرز و نواحی شبیه به آن در جهان به‌عنوان قدیمی‌ترین موزه‌های طبیعی زمین یاد میکنند.
تنگه شیرز از زیباترین جاذبه‌های طبیعی کوهدشت در جوار رودخانه سیمره، بین استان‌های لرستان و ایلام است. این تنگه در فاصله 50 کیلومتری از شمال کوهدشت قرار دارد و اطراف آن را زیباترین چشم‌اندازهای طبیعی پوشانده‌اند. تنگه شیرز در میان صخرههای کوهستانی و در دل دره‌ای عمیق قرار گرفته است که جریان آب در آن سبب سرسبزی دوچندان منطقه شده است.
طول تنگه شیرز به حدود پنج کیلومتر می‌رسد و ارتفاع دیواره‌های اطراف آن از کف دره بین 150 تا 200 متر است. رودخانه جاری در این دره در ابتدای مسیر ورودی این تنگه به رودخانه سیمره وصل می‌شود. کمترین شیب دیواره‌های تنگه شیرز در نزدیکی روستای «گدارگه» دیده می‌شوند و با نزدیکی به انتهای مسیر دره در بخش «هفت رک»، شیب دیواره‌ها به بیشترین مقدار می‌رسد.
تنگه شیرز از برجسته‌ترین جاذبه‌های طبیعی با ساختار صخرههای لایه‌ای در ایران و سراسر جهان به شمار می‌رود که در طول سالیان طولانی به‌شکل کنونی در آمده است و از عمر این ژئوپارک طبیعی بیش از چند میلیون سال می‌گذرد. این دره از زیباترین مناطق طبیعی در رشته کوه زاگرس است که توجه گردشگران و طبیعت دوستان را از سراسر جهان به سوی خود جلب می‌کند.
تنگه شیرز جاذبه‌های تاریخی و طبیعی را با هم دارد. مسیر این تنگه را دالان‌های تودرتو پوشانده‌اند که با عبور از آنها به مناظر طبیعی زیبایی خواهید رسید. آبشار شیرز از زیباترین بخش‌های این تنگه به شمار می‌رود که میان صخرههای پیچ در پیچ خودنمایی می‌کند. این آبشار در جوار دیواره‌های رسوبی لایه لایه دره شیرز منظره‌ای زیبا به وجود آورده است. در طول این تنگه آبشارهای کوچک دیگری نیز قرار دارند. آبشار بزرگ شیرز را با نام «آبشار پرندگان» نیز می‌شناسند. دلیل این نامگذاری، قرارگیری پرندگان کوچک در سوراخ‌ها و منافذ اطراف این آبشار در دیواره‌ها هستند.
فرسایش سالیان طولانی صخرههای تنگه شیرز با بارش‌ها و جریان هوا، سبب شکل‌گیری ستونی سنگی میان این تنگه شده است. از این ستون سنگی با نام «مناره شیرز» یاد میکنند. ارتفاع این مناره به 80 متر و قطر آن به حدود 10 متر می‌رسند. در انتهای مسیر دره شیرز غاری طبیعی وجود دارد که محلیان از آن با نام «پل خدا» یاد میکنند. عمق این غار در حدود 150 متر است و نور خورشید به آن نمی‌رسد. عدم دسترسی این غار به نور خورشید، سبب کاهش شدید دمای آب داخل آن شده است.
در مسیر تنگه شیرز پوشش گیاهی انبوهی وجود ندارد؛ اما آب و هوای خوب و جریان دائمی آب رودخانه در این تنگه سبب رشد درختان بلوط، آلو، انگور و انجیر در میان صخره‌ها شده‌اند. نام تنگه شیرز در فهرست آثار طبیعی و ملی ایران به چشم می‌خورد و با عنوان «ژئوسایت ملی» در فهرست میراث طبیعی ایران ثبت شده است.
با توجه به ویژگی‌های برجسته طبیعی و تاریخی این منطقه، تنگه شیرز ظرفیت تبدیل به ژئوپارکی جهانی را در فهرست میراث طبیعی یونسکو دارد. متاسفانه در طول سال‌های اخیر، با وجود تایید این منطقه توسط یونسکو برای ثبت در فهرست جهانی، اعتباری از سوی مسئولان داخلی به این منطقه تخصیص نیافته است. امیدواریم با رسیدگی مناسب و نصب تجهیزات ضروری در تنگه شیرز، روند ثبت این اثر طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو تسریع شود.
با رسیدن به تنگه شیرز می‌توانید سفر خود را در بین دیواره‌های آن شروع کنید. در ابتدای این تنگه رودخانه‌ی که در امتداد تنگه جریان دارد، خود را به رودخانه‌ی سیمره می‌رساند. شاید علاقه‌مند شوید که ابتدا از این رودخانه دیدن کنید؛ سیمره از شاخه‌های اصلی رود کرخه است.
چشمه‌های متعدد، آبشارها، پرندگان و حتی بز کوهی می‌تواند سفری خاطره‌انگیز را برای شما در یک تنگه بسازد. وقتی که دارید تنگه را طی می‌کنید طبیعت شما را همراهی می‌کند و تنها نیستید. دیواره‌های تنگه از جنس آهک رسوبی هستند که فرسایش از ظاهر آنها پیداست؛ رگه‌های سیاه روی آنها حکایت از فرسایش دارد.
علاوه‌بر آنکه پرندگان آشیانه‌ی خود را در صخرههای تنگه شیرز کوهدشت ساخته‌اند و بزهای کوهی از این صخره به آن صخره می‌پرند، می‌توانید به زندگی غارنشینی هم سر بزنید؛ غارهای تنگه باعث شده است تا این تنگه جزو آثار ملی قرار گیرد.
در این تنگه با تراکم درختان مواجه نیستید و می‌تواند خیال شما را خلوت کند و آسوده‌خاطر، بدون آنکه چیزی از چشم شما پنهان بماند، به اکتشاف بپردازید.
در نزدیکی ورودی تنگه وسیله نقلیه‌ی خود را به یک پارکینگ می‌برید و سفر خود در تنگه شیرز کوهدشت را با پای پیاده شروع می‌کنید. توصیه می‌کنیم که وسایل مناسب برای برپایی اردو و کمپ و همچنین پیاده‌روی در مناطق کوهستانی را با خود ببرید. نیازی به گفتن نیست که پاییز و زمستان برای سفر در دل کوهستان مناسب نیست و در فصل بهار و تابستان از این جاذبه‌ی طبیعی دیدن کنید.
زمانی که وارد استان لرستان می‌شوید، در مسیر اتصال سه استان ایلام، کرمانشاه و لرستان قرار می‌گیرید و از شهرستان کوهدشت، بخش زردلان و منطقه اولادقباد به سمت قلب زاگرس حرکت کنید، می‌توانید دره شیرز لرستان را ببینید. هیچ کس از شگفتی‌های این دره نگذشته، تا حدی که آن را به خاطر طبیعت خارق‌العاده‌اش در فهرست آثار ملی به ثبت رساندند. جالب اینجاست که یونسکو هم از این دره غافل نشده و نامش را در سراسر دنیا به درخشش درآورده است.
هنگام بازدید از دره شیرز لرستان، علاوه‌بر بکر بودن، قدمت طولانی تنگه هم شما را حیرت‌زده خواهد کرد. منطقه‌ای با رد پای انسان‌هایی چندهزارساله که آثارشان را بر پهنای تنگه به جا گذاشته‌اند. فاصله این دره از شمال مرکزی شهرستان کوهدشت هم به 50 کیلومتر می‌رسد. حدس و گمان‌های زیادی درباره نام این دره به گوش می‌رسد که نمی‌خواهم به آنها اشاره کنم، چون برای اثبات آنها هیچ مدرکی وجود ندارد؛ از زاد و ولد شیرها در دره گرفته تا مواردی دیگر.
نه تنها یک آبشار، بلکه چندین آبشار در تنگه شیرز لرستان وجود دارد، اما تنها یکی از این آبشارها به آبشار پرندگان معروف است. هنگام سفر به دره شیرز لرستان اثری از حیوانات زنده نمی‌بینید، اما اگر به حفره‌هایی که در دیواره‌های تنگه ایجاد شده نگاهی بیندازید، پرندگانی را می‌بینید که در آنجا لانه کرده و زندگی میکنند.از قضا آبشاری کنار این حفره‌ها واقع شده که به آبشار پرندگان مشهور است. آبشار شیرز هم یکی دیگر از آبشارهای این منطقه محسوب می‌شود. در مجموع آبشارها کوچک و بزرگ مختلفی در هر گوشه این تنگه جا خوش کرده‌اند.
صخره‌ای با یک مناره، دره شیرز لرستان را می‌گویم. اولین چیزی که در عکس‌های این دره به چشمم خورد، مناره سنگی با ارتفاع 80 و قطر 10 متری‌اش بود که آب، باد و زلزله‌های زیاد در طی میلیون‌ها سال باعث شدند تا بخشی از صخره به یک ستون عمودی و یک مناره تبدیل کرده است.
در صورتی می‌توانید از طبیعت دره شیرز لرستان لذت ببرید که با ماشین به سمت ابتدای تنگه حرکت کنید. نگران نباشید، در ابتدای تنگه، محل وسیعی برای پارک خودرو در نظر گرفته شده است و شما هم می‌توانید برای پارک ماشین‌تان جایی پیدا کنید. برای رفتن به دره شیرز کافی است از راه خرم آباد یک مسیر 141 کیلومتر، سپس یک مسیر 50 تا 55 کیلومتری به شهرستان کوهدشت رانندگی کنید تا به دره شیرز لرستان برسید. یک راه دیگر هم وجود دارد که از کرمانشاه به جیران بلاغ و هلشی ختم می‌شود.
تنگه شیرِز نگین سبز لرستان دره‌ای بکر و دست نخورده است که در شمال باختری شهرستان کوهدشت در استان لرستان واقع شده است.این دره به عنوان ژئوپارک در آثار یونسکو به ثبت رسیده‌است.
تنگۀ شیرز در موقعیت جغرافیایی N334928 و E472950 در شهرستان کوهدشت و منطقه زردلان واقع است و به عنوان ژئو سایت ملی به ثبت رسیده‌است. این منطقه سرسبز در 55 کیلومتری شهر کوهدشت و در نقطه تلاقی سه استان کرمانشاه، ایلام و لرستان در کنار رود سیمره واقع شده‌است.
