ابیانه روستایی خوشآبوهوا و یکی از جاهای دیدنی کاشان است که بهواسطه معماری شگفتانگیز و تاریخی غنی، مورد توجه گردشگران فراوان داخلی و خارجی قرار دارد. جغرافیای کوهپایهای روستا سبب شکلگیری خانهها و بناهای پلکانی شده است که همگی از مصالحی یکسان و هماهنگ پدید آمدهاند. این روستا که قدمتی باستانی دارد، آتشکدهای به نام «هارپاک» را در برمیگیرد که یکی از مهمترین جاذبههای گردشگری ابیانه به شمار میرود.
قدیمیترین اثر تاریخی ابیانه آتشکدهای است که مانند دیگر بناهای دِه در سراشیبی قرار گرفته است. آتشکده ابیانه را نمونهای از معابد زردشتی دانستهاند، که در جوامع کوهستانی ساخته میشد. روستای ابیانه دارای دو زیارتگاه است: یکی مرقد شاهزاده عیسی و شاهزاده یحیی در جنوب روستا که به گفته اهالی فرزندان امام موسی کاظم بودهاند و زیارتگاه دیگر ابیانه هینزا نامیده میشود و از جمله این آتشکدهها، آتشکده هارپاک است . از جذابیتهای سفر به ابیانه تماشای آتشکده هارپاک است که در سابات یکی از گذرگاههای سرپوشیده قرار دارد. آتشکده هارپاک در زمان هخامنشیان ساخته شد و در زمان ساسانیان به اوج خود رسید. این بنا دارای سه طبقه و چهار طاقی است و از مصالح به کار رفته در آن سنگ لاشه و گچ هستند. این بنا از هر طرف قابل رویت است.
در مسیر کوچه اصلی ابیانه که از دروازه بالا تا دروازه پایین امتداد دارد چهار تا از گذرگاههای سرپوشیده که سبات (سابات) نامیده میشوند و اولین آنها سباتی است که آتشکده در آن قرار دارد. این بنا در 3 طبقه ساخته شده که دارای چهار طاقی است و از سنگ لاشه و گچ ساخته شده است. در مورد نام آتشکده هارپاک باید بگوییم در گویش ابیانه هِر به معنی زیر و پَک به معنی پله است. اما به اعتقاد برخی این نام به هارپاک از چهرههای بزرگ و برتر در تاریخ هخامنشی و ماد، مربوط میشود. در وسط آتشکده آتشی روشن بوده که مسیر کاروان را روشن میکرده و مورد احترام بوده است. آتش آتشکده را با زغال سنگ روشن میکردند. در حال حاضر زغال سنگ به وفور در حوالی روستای ابیانه یافت میشود. این بنا مانند دیگر بناهای ابیانه روی شیبی پست و بلند واقع شده است. هنوز یک تالار کوچک از آخرین طبقهی این بنا باقی مانده است. این آتشکده دارای طبقه مخصوص آداب مذهبی یک سرسرا که از سه جزء گنبدوار تشکیل شده و چند قسمت دیگر تشکیل شده است.
قدیمیترین اثر تاریخی ابیانه، آتشکدهای محسوب میشود که مانند دیگر بناهای روستا در سراشیبی قرار گرفته است. آتشکده هارپاک در سابات یکی از گذرگاههای سرپوشیده روستای ابیانه قرار دارد. برخی محققان بر این باورند که این آتشکده در زمان هخامنشیان ساخته شده و در زمان ساسانیان به اوج شکوفایی خود رسیده است.
در مسیر کوچه اصلی ابیانه که از دروازه بالا تا دروازه پایین امتداد دارد، چهارگذرگاه سرپوشیده وجود دارد که سبات (سابات) نامیده میشوند و اولین آنها سباتی است که آتشکده در آن قرار دارد. نام این آتشکده در فهرست آثار ملی ایران نیز به چشم میخورد.
اگر از مبدا تهران قصد سفر به روستای ابیانه و بازدید از آتشکده هارپاک را دارید، در اتوبان تهران-قم بهسمت جنوب حرکت کنید. با گذر از آزادراه خلیج فارس وارد اتوبان کاشان-نظنز شوید. پس از رسیدن به پل نطنز گستر، مسیر سمت راست را انتخاب کنید و با ورود به جاده اصلی، راه روستای ابیانه را در پیش بگیرید.
آتشکده هارپاک در ابیانه را نمونهای از معابد زردشتی دانستهاند که در جوامع کوهستانی ساخته میشد. سه طبقه و چهارطاقی آتشکده ابیانه از تمامی جهات قابل مشاهده است. سنگ لاشه و گچ را میتوان از جمله مصالح به کار رفته در احداث این بنا برشمرد. در بخش میانی آتشکده، آتشی روشن وجود داشت که مسیر کاروانیان را روشن میکرد و از احترام ویژهای نزد مردم برخوردار بود. سوخت موردنیاز برای روشن نگاه داشتن این آتشکده از زغالسنگهایی تامین میشد که بهوفور در حوالی روستای ابیانه یافت میشود. هماکنون تنها تالاری کوچک از آخرین طبقه این بنا باقی مانده است. طبقهای مخصوص آداب مذهبی و سرسرایی که از سه جزء گنبدوار و چند قسمت دیگر تشکیل میشود، سایر بخشهای آتشکده هارپاک را تشکیل دادهاند.
در گویش ابیانه «هِر» به معنی زیر و «پَک» به معنی پله است؛ اما به اعتقاد برخی این نام به هارپاک از چهرههای بزرگ و برتر در تاریخ هخامنشی و ماد مربوط میشود. بااینهمه، در هیچ نقطهای از ایران آتشکدهای به این نام وجود ندارد. در هر حال، دلیل وجود داشتن این آتشکده با این نام در ابیانه را میتوان پایبندی مردم این خطه به سنتهایشان دانست.
هوخشتره (شاه ماد) پس از نابود کردن آشور به سال 612 ق.م و ایجاد امپراطوری ماد ثروت بزرگی برای فرزندش به ارث گذاشت. اما فرزند وی به جای محافظت از این ارزش ها به ظلم کردن و عیاشی پرداخت. شبی خواب دید که از شکم دخترش (ماندانا) چشمهای جوشید که سراسر آسیا را در بر گرفت. تعبیر خواب او چنین بود که دختر او ماندانا پسری به دنیا خواهد آورد که سلطنت را از وی خواهد گرفت. شاه ماد ماندانا را به کمبوجیه که مردی نجیب بود داد به امید اینکه از وی فرزندی آرام و نجیب مانند خودش به دنیا خواهد آمد.
ماندانا کوروش را به دنیا آورد و دوباره خواب پادشاه به گونهای دیگر تکرار شد و این شاه کوروش را به هارپاک، وزیر خود، سپرد تا کوروش را نابود کند و هارپاک نیز از کشتن این کودک صرفنظر کرد و او را به چوپان دربار (مهرداد) سپرد و این طفل در قصر پدرش بزرگ شد. سرانجام روزی شاه ماد فرزند ماندانا را شناخت و درصدد انتقام گرفتن از هارپاک برآمد و تا آنجا که دستور داد پسر وی را کشتند و در یک مهمانی گوشت بدن پسر به خورد پدر دادند. هارپاک با این وجود که از ماجرا با خبر شده بود، ولی سکوت کرد.
آتشکده "هارپاک" یک بنای تاریخی و کهن در روستای ابیانه استان اصفهان است. این آتشکده در زمان هخامنشیان بنا شده و در دوره ساسانیان نیز بخش هایی به آن اصافه شده است. آتشکده هارپاک دارای سه طبقه و چهار طاقی می باشد و مصالح به کار رفته در آن سنگ لاشه و گچ می باشند. آتشکده هارپاک از هر طرف قابل رویت می باشد. در مسیر کوچه اصلی ابیانه که از دروازه بالا تا دروازه پایین امتداد دارد، چهار گذرگاه سرپوشیده (که سبات و یا سابات نامیده می شوند) وجود دارد، و اولین آنها سباتی است که آتشکده هارپاک نیز در آن قرار دارد. این بنا در سه طبقه بنا شده و دارای چهار طاقی میباشد و از سنگ لاشه و گچ ساخته شده است.
