معاملات الگوریتمی در بورس (ربات)

منظور از الگوتریدینگ یا همان معاملات الگوریتمی استفاده از یک سیستم معاملاتی برای تصمیم گیری در مورد معاملاتی است که در بازار مالی انجام می دهیم. معاملات الگوریتمی با استفاده از فرمول های ریاضی پیشرفته و الگوریتم های مختلف انجام می شود که در آن دخالت انسان به حداقل می رسد و تصمیم گیری در آن به سرعت انجام می شود. یکی از ویژگی های الگوتریدینگ آن است که سیستم می تواند تمام فرصت های سودآوری موجود در بازار را شناسایی و بررسی کند و آن را به معامله گر پیشنهاد دهد.

درالگوتریدینگ از برنامه ها و نرم افزارهای رایانه ای استفاده می شود تا سرعت تجارت بالا برود و در زمان کمی می توان داده های زیادی را بر اساس معیارهای مختلف از پیش تعیین شده بررسی کرد. الگوریتم هایی که برای الگوتریدینگ استفاده می شوند می توانند بر اساس اصول متفاوتی تعریف شوند. بر این اساس معامله گران می توانند از الگورتیم های مختلفی استفاده کنند و پس از آن داد و ستد به صورت خودکار توسط خود سیستم و ربات معامله گر انجام می شود.

در واقع در الگوتریدینگ از یک برنامه کامپیوتری که به سیستم معاملاتی متصل است استفاده می کنیم تا آن برنامه عملا به جای ما معامله و خرید و فروش سهام را انجام دهد. این نوع برنامه ها به طور کلی چند گام را برای انجام معامله استفاده می کند. اول داده های موجود را دریافت می کند. سپس به آنالیز و محاسبه این داده ها می پردازند، سپس شرایط را با استفاده از ابزار تحلیل و بررسی می کند و در نهایت دستور مناسب را برای معامله اجرا می کند.

اگر بخواهیم این طیف را بر اساس عملکردهای آن طبقه بندی کنیم، می توانیم دسته بندی زیر را معرفی کنیم:

1. الگوریتم های معاملاتی اجرای معاملات: این دسته از الگوریتم های معاملاتی که در نوشته های بعد به آنها بیشتر خواهیم پرداخت، صرفا برای اجرای دستورات معاملاتی تحلیلگر طراحی شده اند. یعنی معامله گر، نماد مورد نظر و نقطه ورود / خروج را نیز انتخاب کرده است (البته ممکن است تمام این تحلیل ها را اشتباه کرده باشد و معامله او به ضرر منجر شود.) از این نقطه، تحلیلگر صرفا می خواهد مقداری از وجوه خود را به سهام تبدیل کند و مساله او اجرای معامله است. مثلا با اعداد و ارقام بازار سرمایه ایران، فرض کنید یک معامله گر می خواهد ۵ میلیارد تومان سهام ایران خودرو خریداری کند. واضحا نمی توان یک سفارش به ارزش ۵ میلیارد تومان در بازار ثبت کرد، این موضوع باعث تاثیرگذاری بر بازار (Market Impact) می شود که معمولا برای معامله گر زیانبار است، زیرا افراد با مشاهده سفارش او در قیمت های بالاتر اقدام به خرید می کنند و لذا قیمت قبل از اینکه معامله گر سهام را خریداری کند، رشد می کند. لذا یک الگوریتم معاملاتی وظیفه شکستن سفارش به سفارش های کوچک در حجم های متفاوت و اجرای آنها در بازه های زمانی متفاوت دارد، لذا Market Impact کاهش می یابد.
2. الگوریتم های سیگنال دهی: این دسته از الگوریتم ها معمولا به معامله گر یا تحلیلگر، دیتای اضافه ای ارائه می کنند و باعث می شوند فرآیند تصمیم گیری تحلیلگر یا معامله گر بهبود یافته و در نتیجه بازدهی او بهتر شود. این دسته از الگوریتم های معاملاتی معمولا به خودی خود سودآور نیستند و باید با مجموعه ای از آنها به طور همزمان کار یا صرفا در کنار تحلیل های دیگر، نقش افزایش بهره وری را بازی کرد. از جمله الگوریتم های سیگنال دهی می توان به تمام اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال مثل RSI، MacD، MA یا Ichimoku اشاره کرد که به صورت آماری ثابت شده است در بلندمدت سودآوری بیش از میانگین بازار ندارند.
3. الگوریتم های مانیتورینگ یا پایش بازار: این دسته از الگوریتم ها که به نوعی می توان آنها را در طبقه الگوریتم های سیگنال دهی هم قرار داد، وظیفه پایش و مانیتور کردن بازار را دارند. مثلا فرض کنید قصد دارید با باز شدن نماد یک سهم، برای بازه کوتاهی نمادهای همگروه این سهم را بفروشید / خریداری کنید. یا مثلا می خواهید به محض ارسال شدن اطلاعیه صورت های مالی تعدادی از نمادهای خاص از آن مطلع شوید. یا دائما پیغام های ناظر بازار مربوط به نمادهای پورتفوی خود را دنبال کنید. یا در موارد حرفه ای تر، قصد دارید در حالت کاهش نرخ بهره (وام)، شرکت هایی که کمترین مقدار وام را در حساب خود دارند شناسایی کنید. به کمک الگوریتم های پایش بازار می توانید با جست وجوی شرایط مورد نظر خود بر روی همه یا بخشی از بازار، عملیات monitoring بهینه داشته باشید.
4. الگوریتم های position trading یا کم بسامد: این دسته از الگوریتم های معاملاتی که با شرایط فعلی بازار سرمایه ایران تطابق بسیاری دارند به خرید یا فروش سهم به منظور نگهداری بلندمدت می پردازند. لازم به ذکر است در حوزه معاملات الگوریتمی به هر فرآیند که زمانی بیش از یک ساعت داشته باشد، بلندمدت گفته می شود. مثلا فرض کنید استراتژی شما فروش به صف خرید در شرایط عرضه شدن صف و خرید در قیمت های پایین تر است. یک الگوریتم معاملاتی position trading می تواند به محض رسیدن حجم صف خرید / فروش به شرایط پیش بینی شده شما، به صورت خودکار دستور خرید / فروش نماد را انجام دهد و در قیمت های پایین تر که احتمالا رسیدن به آن بیش از چند دقیقه زمان خواهد برد، دستور معکوس را انجام دهد. همچنین الگوریتم های دیگری نیز در این طبقه وجود دارند که خریدوفروش هر نماد در آنها به طور متوسط بیش از چند هفته زمان می برد. تفاوت الگوریتم های position trading با دسته های قبل، تشخیص نقاط ورود و خروج با احتمال بالا است. در واقع فرض کنید شما از الگوریتم های monitoring استفاده و ۱۰ نماد انتخاب کرده اید، به کمک مجموعه ای از الگوریتم های سیگنال دهی به این نتیجه رسیده اید که سهم X می تواند به شما بازدهی ۱۰ درصدی در مدت زمان یک الی دو هفته ارائه دهد. حال شما به کمک الگوریتم های اجرای معاملات، اقدام به معامله این سهم کرده اید. در صورتی که تمام این فرآیند اتوماتیک باشد، تبریک! شما نه تنها یک ماشین چاپ پول دارید، که می توانید آن را در طبقه الگوریتم های position trading این نوشته طبقه بندی کنید.
5. الگوریتم های HFT یا پر بسامد(High Frequency Trading): این دسته از الگوریتم ها بنا به تعریف سایت investopedia باید به طور متوسط مدت زمان خرید تا فروش دارایی خریداری شده آنها کمتر از پنج دهم ثانیه باشد تا در این طبقه قرار گیرند. در بازار سرمایه بین الملل، کارگزاری های بسیاری هستند که به ارزش معامله شما هیچ کاری ندارند که برعکس به ازای هر معامله از شما کارمزد ثابتی دریافت می کنند. حال اگر ارزش سرمایه شما به سمت بی نهایت میل کند، درصد کارمزد معامله به سمت صفر میل می کند. مثلا شما ممکن است ارزش معامله تان آنقدر زیاد باشد که در صورت رشد رقم چهارم بعد از ممیز به اندازه یک واحد، کارمزد معاملاتی شما پرداخت شود. این دسته از معاملات که بازار NASDAQ و NYSE را قبضه کرده است، معمولا در جفت ارزها (Forex) نیز بسیار پرکاربرد است اما به دلیل ساختار کارمزد در ایران، استفاده از آن معمولا با زیان به دلیل پرداخت کارمزد همراه است. الگوریتم های آربیتراژ معمولا در این طبقه قرار می گیرند.

مزایای به کارگیری معاملات الگوریتمی چیست؟

سرعت عمل موردنیاز و حجم انبوه اطلاعات بازار و روند تغییرات، نیاز به سازوکار تصمیم ساز هوشمند براساس تجزیه و تحلیل تخصصی داده ها است. سیستم های معاملات خودکار الگوریتمی محصول این نیاز بازارهای حرفه ای در دنیا بوده که در بازار سرمایه کشور نیز معرفی شده است. دسترسی مستقیم بازارگردان به سامانه معاملات در راستای کاهش هزینه های معاملاتی از طریق کاهش شکاف قیمتی خرید و فروش و تثبیت نقدینگی در بازار سرمایه خواهد بود. همچنین به منظور بهره گیری از انجام معاملات با سرعت بالا، حذف خطا و هیجانات انسانی، محاسبه دقیق و درج قیمت و حجم براساس استراتژی های معاملاتی در نمادهای مختلف به صورت آنی، استفاده از مکانیزم بازارگردانی مبتنی بر سیستم الگوریتم اجتناب ناپذیر است. به عبارت دیگر، امروزه در فرآیند سفارش گیری دیگر انسان دخالت نداشته و سیستم معاملات الگوریتم این فعالیت را برعهده گرفته است. بر این اساس بین قیمت، حجم و زمان شروطی گذاشته می شود که نرم افزار هوشمند می تواند کار انسان را انجام دهد. جمع آوری سریع و خودکار اطلاعات لحظه ای و تصمیم سازی خودکار و سریع از دیگر مزایای این سازوکار است. تشخیص ریسک های موجود در بازار، محاسبه ریسک قبل از انجام معاملات و اعمال دستورالعمل های دقیق در کنترل معاملات برای توقف زیان از جمله جذابیت های معاملات الگوریتمی محسوب می شود.

شرکت های پیشرو در زمینه معاملات الگوریتمی:

Black Rock:

شرکت بلک راک، یک شرکت مدیریت سرمایه گذاری جهانی آمریکایی است که در شهر نیویورک سیتی قرار دارد.این شرکت در سال ۱۹۸۸ پایه گذاری شد. بلک راک، در آغاز یک شرکت مدیریت سرمایه و صندوق درآمد ثابت بود ولی امروزه به یکی از بزرگترین شرکت های مدیریت سرمایه در کل دنیا تبدیل شده است و تا سال ۲۰۱۷ در حدود ۷٫۴۳ تریلیون دلار سرمایه تحت مدیریت دارد.این شرکت ۷۰ دفتر در ۳۰ کشور دنیا و از بیش از ۱۰۰ کشور دنیا، مشتری دارد.به دلیل قدرت زیاد و وسعت این مجموعه و سهم وسیعی که از دارایی ها و فعالیت های اقتصادی دارد، بلک راک بزرگترین «بانک سایه» دنیا نام گذاری شده است.از ویژگی های این مجموعه که باعث شده در صدر فهرست بهترین شرکت های سرمایه گذاری دنیا قرار بگیرد می توان به توسعه فوق العاده معاملات الگوریتمی و توسعه هوش مصنوعی بسیار عالی است که کمک فراوانی برای ورود به بهترین فرصت های سرمایه گذاری به مشتریان این شرکت میکند.

General trade golding:

یکی از جوان ترین شرکت های مالی جهان که اتفاقا دارای یکی از بیشترین رشدهای سرمایه در طول یک سال گذشته نیز بوده شرکت جنرال تریدینگ است که مقر اصلی آن در لندن و در قلب مرکز تجاری لندن قرار دارد. شرکت جنرال تریدینگ از همان ابتدا سعی در توسعه و بهبود سیستم های معاملاتی الگوریتمی و با استفاده از هوش مصنوعی بسیار پیشرفته داشته است. به همین منظور علاوه بر طراحی الگوریتم های معاملاتی کاملا اختصاصی مربوط به خود، از هوش مصنوعی فوق العاده پیشرفته ای که شرکت j۴capital طراحی کرده است کمک گرفت و با همکاری این شرکت که خود نیز ورود به بازار معاملات بر پایه هوش مصنوعی را شروع کرده است توانست به روش های منحصر بفرد و کاملا مخفیانه ای در جهت معاملات بسیار سودده در بازارهای مالی برسد. بر اساس گزارش و تایید کمیسیون معاملات لندن معاملات واقعی این شرکت از اکتبر ۲۰۱۹ شروع شده که در بازه ۹ ماهه به حدود ۱۰۰۰% سود رسیده است که بیشترین سود در بین تمامی شرکت های سنتی و یا بر پایه معاملات الگوریتمی بوده است. بر همین اساس با مجوزی که در ماه جون ۲۰۲۰ از همین کمیسیون دریافت کرد شروع به فعالیت و جذب سرمایه از حدود ۱۰۰ کشور دنیا گرفته است.

بسیاری از تحلیلگران سنتی بازار لندن با دیده تردید به این شرکت و توانایی هایش می نگرند ولی بسیاری دیگر معتقدند که فرصت ایجاد شده توسط این شرکت برای سرمایه گذاری بسیار عالی و منحصر به فرد است و حتی عده ای معتقدند که توانایی کسب سود این شرکت در اوج بحران کرونا گواهی محکم بر موفقیت این شرکت در راه آینده است.

بسیاری از مشاوران سرمایه گذاری در لندن به این موضوع اشاره میکنند که شروع جذب سرمایه این شرکت فرصتی بینظیر در زمان فعلی است چون معتقدند در زمان فعلی که سرمایه شرکت یک میلیارد پوند است توانایی کسب سود توسط این شرکت فوق العاده بیشتر از زمانی خواهد بود که سرمایه آن به ۱۰۰ میلیارد پوند برسد (هدف جذب سرمایه این شرکت برای ۳ سال آینده).

CITADEL:

یکی دیگر از شرکت های بسیار فعال در حوزه معاملات الگوریتمی شرکت سیتادل است که در سال ۱۹۹۰ تشکیل شده است و از سال ۲۰۰۸ به بعد تمرکز خود را بر روی معاملات الگوریتمی قرار داده است و با توسعه ی سیستم های معاملاتی انحصاری در حال بهره گیری از آنها است. دفتر اصلی این شرکت نیز همانند جنرال تریدینگ در شهر لندن قرار دارد که بر اساس اعلام کمیسیون معاملات لندن در سال ۲۰۱۹ حدود ۳۰ میلیارد سرمایه را تحت مدیریت خود داشته است.

سیتادل در اصل یک شرکت هدج فاند است و برای مدیریت ریسک سرمایه ها از روشهای بسیار متنوعی استفاده میکند تفاوت عمده الگوریتم های این شرکت با جنرال تریدینگ در تمرکز آن بر کاهش ریسک است در حالی که تمرکز الگوریتم های جنرال تریدینگ بر افزایش سود و حضور فعال در بازارهای مختلف است. به همین میزان سوددهی آنها زیاد قابل مقایسه نیست و همچنین مشتریان بسیار متفاوتی دارند.

نرم افزارهای معاملات الگوریتمی بورس

یکی از نرم افزارهای برتری که در معاملات الگوریتمی بورس مورد استفاده قرار می گیرد، اس بی می باشد. نرم افزار بورس اس بی استراتژی های معاملاتی را به صورت کاملا پیشرفته تحلیل می کند. به گونه ای که می تواند درک بالایی از معاملات را در اختیار کاربران قرار دهد. همچنین برنامه ای است که در تحلیل تکنیکال به کار گرفته می شود. در این نرم افزار، ابزارهای مختلفی می توانند طراحی هایی را انجام دهند که شامل تغییر موقعیت های متفاوت است. همچنین اگر شما استراتژی خاصی را در ذهن دارید و قصد دارید آن را با جزئیات دقیق و کاملی مشاهده کنید، می توانید از این نرم افزار بهره ببرید و آن را تبدیل به اکسپرت نمایید.

گره معاملاتی در بورس چیست