معرفی کتاب دیلماج اثر حمیدرضا شاه آبادی

درباره حمیدرضا شاه آبادی

حمیدرضا شاه آبادی (زاده ۱۳۴۶، تهران) پژوهشگر تاریخ، داستان نویس و نمایش نامه نویس معاصر است. وی از نویسندگان در حوزه ادبیات نوجوان و بزرگسال و یکی از مدیران با سابقه در نشر با تجربه مدیریت بر انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و انتشارات مدرسه است.

درباره کتاب دیلماج

در این کتاب قصد ما بررسی زندگی و افکار میرزایوسف خان مستوفی مشهور به دیلماج است. درباره ی او در منابع تاریخی دوره ی قاجار به طور پراکنده سخن گفته اند؛ اما تا به حال بررسی مفصلی از زندگی او صورت نگرفته و چهره ی او هم چنان ناشناخته مانده است. در منابع تاریخی میرزایوسف خان چهره ای ست پیچیده و گاه غیرقابل درک. عده ای تحسین و تمجیدش کرده اند و عده ای خوار و خفیفش داشته اند، و هر دو به حد افراط. در نگاه گروه اول میرزا یوسف «از آن دسته دلباختگان وطن بود که در راه حصول آزادی و پیشرفت مدنیت ایران سر از پا نمی شناخت» و در نگاه گروه دیگر «خیانتی نبود که نکرد و رذالتی نبود که بروز نداد» البته در این میان عده ای هم راه اعتدال پیش گرفته و از قضاوت صریح درباره ی او خودداری کرده اند. یکی از ایشان احمد کسروی است که درباره ی میرزایوسف نوشته است: «از کوشندگان راه آزادی بود. اگرچه گفته اند که از همان آغاز در آخشیج میهن راه می پیموده است» در نگاه کسروی آن چه در بررسی شخصیت میرزایوسف خان باید در نظر داشت فراماسون بودن اوست. حضور او در جرگه ی مخفی فراماسون ها از وی شخصیتی رازآلود ساخته و بنا به اعتقاد کسروی «ما چون از اندیشه و خواست آن دسته آگاه نیستیم درباره ی میرزایوسف خان نیز داوری نخواهیم توانست.» میرزا یوسف خان مستوفی، ملقب به دیلماج، یکی از چهره های تأثیرگذار دوران مشروطه است. علت انتساب لقب دیلماج به او این است که میرزا یوسف خان در دستگاه انطباعات ناصرالدین شاه، روزنامه های فرانسوی را به زبان فارسی ترجمه می کرد و دیلماج در زبان ترکی به معنای «مترجم» است. هرچند یوسف خان نتوانست به شهرت چندان زیادی دست یابد، اما او را می توان در زمرۀ روشنفکرانی چون میرزا ملکم خان و میرزا فتحعلی آخوندزاده قرار داد. تصویر دلماج در تاریخ ایران تصویر چندان واضحی نیست. قضاوت تاریخ دربارۀ او همواره قضاوتی متناقض بوده است. از نگاه عده ای میرزا یوسف آزادی خواهی وطن پرست بود که برای جبران عقب ماندگی های کشورش از هیچ تلاشی فروگذار نمی کرد و از نظر عده ای دیگر او یک خائن بودکه اقداماتش بیش از آن که برای کشور مفید باشد، آسیب زننده بود. تعدادی از متفکران نیز از قضاوت نسبت به دیلماج حذر کرده اند، از جملۀ این افراد می توان به احمد کسروی اشاره کرد. یکی از دلایلی که سبب می شود افراد میرزا یوسف را نه یک دلسوز وطن، بلکه یک خائن بدانند، عضویت او در سازمان فراماسونری است. اما کسروی معتقد است از آن جا که در مورد این سازمان اطلاعات دقیقی در دست نیست، بهتر است از داوری نسبت به آن پرهیز کنیم. حمیدرضا شاه آبادی در کتاب دیلماج می کوشد تا تصویری کلی از زندگی میرزا یوسف خان و دوران قاجار ارائه دهد. داستان رمان از دوران کودکی میرزا یوسف آغاز می شود، زمانی که او برای تحصیل به مکتب خانه می رفت. او پس از مدتی با ذکاءالملک آشنا می شود و تحت آموزش او قرار می گیرد. آشنایی با چنین افرادی باعث می شود که دیلماج با اندیشه های آزادی خواهی و وطن پرستی آشنا و تا حد زیادی از آن ها متأثر شود. رفت و آمد به خانۀ فروغی شروع دوران تحول زندگی یوسف خان است؛ از گرفتاری در دام عشق تا سفر به انگلستان و تغییر عقاید دوران جوانی. شاه آبادی با بهره گیری از شخصیت هایی مانند محمدعلی فروغی، ناصرالدین شاه، عباس میرزا و میرزا ملکم خان، علاوه بر این که بر جذابیت رمان می افزاید، می کوشد تا وجهۀ تاریخی آن را پررنگ تر سازد.

جوایز و افتخارات کتاب دیلماج

• برندۀ لوح تقدیر «رمان متفاوت» از جایزۀ ادبی واو
• نامزد دریافت جایزۀ روزی روزگاری
• دریافت جایزۀ شهید غنی پور
• علاقمندان به کتاب های تاریخی و طرفداران رمان از خواندن این کتاب لذت خواهند برد.

در بخشی از کتاب دیلماج می خوانیم

برگ را پورت یا تفتیش احوال برای ورود میرزایوسف به لژ را هم محمدعلی خان تکمیل کرده و طی آن صلاحیت میرزایوسف را برای ورود به لژ تأیید کرده است. پس از آن میرزایوسف سوگندنامه ی ماسونی را به این شرح نوشته و امضا کرده است: «بالای این شمشیر که نشانه ی شرف است، بالای این گونیا که نشانه ی وجدان و راستی و درستی است. بالای این کتاب قانون فراماسونی که از این پس دستور زندگانی من خواهد بود، متعهد می شوم که بی تخلف راز ماسونی را نگاه دارم و از آنچه در مجامع ماسون ها می بینم و می شنوم و از کلیه مسائلی که ممکن است راجع به هیئت ماسونی شود، هرگز چیزی نگویم و ننویسم مگر آنچه مخصوصاً و به طریقی سفارش شده به من اجازه داده شود. قول می دهم که برادران ماسون خود را دوست بدارم و با تمام قوا به ایشان کمک کنم و رضا می دهم اگر از این تعهدات تخلف ورزم کیفر سست پیمانی خود را بیابم. و همه ی ماسون ها من را منفور بدارند و به نفرین فراماسونری گرفتار آیم.» و بالاخره مدرک دیگری که او در آغاز عضویت خود به لژ ارائه داده وصیت نامه ی اوست: «من یوسف دیلماج اکنون که خود را در آغاز زندگی جدید و شناخت تازه از جهان آفرینش می بینم اعلام می دارم که از این پس هر چه در توان دارم در راه خدمت به آیین ماسونی به کار خواهم بست و پس از من نیز هر چه از اموالم بر جا بماند به برادران ماسونم تعلق خواهد داشت و دیگر توقعی از کسی ندارم.» از این پس یادداشت های روزانه ی میرزایوسف به شکل کاملاً آشکاری کوتاه و نامنظم شده اند. گاه تا چندین روز دست به قلم نبرده و زمانی که شروع به نوشتن کرده تنها به آوردن چند جمله کوتاه بر روی کاغذ اکتفا کرده است.

شناسنامه کتاب دیلماج

• نویسنده: حمیدرضا شاه آبادی

• زبان: فارسی
• ناشر چاپی: نشر افق
• تعداد صفحات: 144
• موضوع کتاب:کتاب های داستان و رمان ایرانی
• نسخه الکترونیکی:دارد
• نسخه صوتی : دارد

امیدوارم از محتوای معرفی کتاب نهایت لذت را برده باشید و برای کسانی که کتاب دوست هستند، میتوانید ارسال نمایید و برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش فرهنگ و هنر ساعدنیوز مراجعه نمایید. همچنین شما نیز بهترین کتابی که تا حال مطالعه کرده اید، برای ما معرفی نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم.

معرفی کتاب سفر با حاج سیاح اثر احسان نوروزی