معرفی کتاب جیران و اسرار حرمسرای ناصرالدین شاه

درباره نویسنده (حسین لعل)

حسین لعل بذری، نویسنده مشهدی، است که خود از فعالان ادبی در مشهد است. او علاوه بر نگارش داستان و رمان به برگزاری جلسات ادبی و دعوت از نویسندگان نامی کشور مشغول است. لعل بذری از اردیبهشت سال ۱۳۹۸، در کنار تشکیل خانه ادبیات داستانی مشهد به نتیجه رسیدن رویداد نشان ادبی مشهد را نیز پی گرفته است که امسال به نتیجه رسیده است.

درباره کتاب جیران و اسرار حرمسرای ناصرالدین شاه

کتاب حاضر، داستانی تاریخی است که با بیانی روان نگاشته شده است. بخش اول این داستان که آغاز عشرت های ناصری است، دلدادگی شاه و زیرکی «جیران» موضوع بحث بوده که با قلم توانای نویسنده زمین ناگذاشتنی گشته است. همچنین در بخش دوم، قلم شیوا و سلیس نویسنده، با به پرده کشیدن اسارت زنان در دام حرم سرا و خیانت های ایشان، رمانی زیبا و پرالتهاب را خلق کرده است. بعد از قتل امیرکبیر، در حکومت ناصری بی نظمی زیادی برپا شد تا این که خود شاه به همراه شخصی به نام ملیجک، از خواجه های مورد اعتمادش، امور قصر و خارج آن را به عهده گرفتند. ناصرالدین شاه در این دوران به شدت به عیش و نوش می پرداخت و بارها در مجالس مختلف گفته بود: «کاری می کنم که تعداد زنان حرمسرایم از جدم فتحعلی شاه بیشتر شود.»
در همین راستا، تعداد دقیق زنان عقدی و صیغه ای او معلوم نبود و تعداد کنیزان و خواجه ها نیز از هزار می گذشت و در قصر شهرکی کوچک به وجود آمده بود به نام «حرمسرا»! اداره ی این شهرک به جز مخارج آن، که باعث خالی شدن خزانه ی مملکت می شد، از لحاظ کنترل ناموسی هم بسیار دشوار می نمود. بخش اول این کتاب که آغاز عشرت های ناصری می باشد، دلدادگی شاه و زیرکی «جیران» موضوع بحث بوده که با قلم توانای «لطف اله ترقی» زمین ناگذاشتنی گشته است. در بخش دوم، قلم شیوا و سلیس «حسین لعل»، با به پرده کشیدن اسارت زنان در دام حرمسرا و خیانت های ایشان، رمانی زیبا و پُرالتهاب را خلق کرده است.

در بخشی از کتاب جیران و اسرار حرمسرای ناصرالدین شاه می خوانیم

ناصرالدین میرزا نیز به خوبی به قضایا وارد شد و باآنکه پدرش آرزو داشت همسر شایسته ای برایش بگیرد و عروسی مجللی برای فرزند جانشینش راه بیندازد، اما ناصرالدین میرزا زیر بار نمی رفت، چون محارم به او تلقین کرده بودند که ازدواج برایش مناسبتی ندارد. با این حال دانسته یا ندانسته گرفتار عشق دختری تبریزی به نام گلین خانم شد، این اولین عشق رسمی ناصرالدین شاه به شمار می آمد. گلین خانم که از تمام زیبایی های متداول در آن زمان بهره داشت سخت قلب شاه جوان را تحت تأثیر قرارداد. بالاخره ناصرالدین میرزا در حالی که هیجده سال بیشتر نداشت، او را به زنی اختیار کرد و مجلس عروسی مفصلی در تبریز به راه افتاد. البته قبلا برای این ازدواج مکاتبات عدیده یی میان محمدشاه و پسرش ناصرالدین میرزا رد و بدل شد و سرانجام پدر که آرزویی جز خوشی و سعادت فرزندش را نداشت با این ازدواج موافقت کرد و هدایای بی شماری از مرکز به عنوان عروس و داماد به تبریز فرستاد. گلین خانم، دیگر ناصرالدین میرزا را در حلقه ی محاصره ی محبت خویش قرارداد خاصه این که پس از یک سال فرزندی به دنیا آورد که نامش را سلطان محمود میرزا گذاردند. ناصرالدین میرزا از همان جوانی عشق عجیبی به نقاشی، خطاطی و هنرهای زیبا داشت. از موسیقی ایرانی لذت می برد و همیشه در دربارش بساط ساز و عیش برقرار بود. اطرافیان نیز از این خوش ذوقی و جمال پرستی و زیبادوستی ولیعهد استفاده می کردند و مجالس شبانه ی پرشکوهی برپا می داشتند. روزی شاطری از تهران به تبریز رسید و نامه ی محرمانه ای را به دست ناصرالدین میرزا داد. این نامه از طرف مهد علیا مادر ناصرالدین میرزا بود که در آن خبر فوت پدرش نوشته شده بود. همچنین مهدعلیا دستور داده بود که ناصرالدین میرزا فورا با اردوی خویش به تهران حرکت کند، چون هنوز شاهزاده ملک آراء از فوت محمدشاه آگاه نشده است. مهدعلیا در تهران نیز به قدر کافی پول و لوازم تهیه کرد و به تبریز فرستاد و ناصرالدین میرزا عازم تهران شد. گلین خانم که از تمام زیبایی های متداول در آن زمان بهره داشت سخت قلب شاه جوان را تحت تأثیر قرارداد. بالاخره ناصرالدین میرزا درحالی که هیجده سال پیشتر نداشت، او را به زنی اختیار کرد و مجلس عروسی مفصلی در تبریز به راه افتاد.

خلاصه داستان جیران و اسرار حرمسرای ناصر الدین شاه

ناصرالدین شاه از جوانی فردی زن باره بود، او بعد از قتل «میرزا تقی خان امیرکبیر» به همراه شخصي به نام مليجك، از خواجه هاي مورد اعتمادش، امور قصر و خارج آن را به عهده گرفت و از آن به بعد همه ی عمر خود را صرف عیش و نوش کرده بود و در همه ی این سال ها زنان متعدی اعم از صیغه ای و عقدی اختیار کرد. شاه حتی در آستانه ی پنجاه سالگی هم در طلب زنی بوده تا پایان عمر مونس و همراه او باشد. از قضا روزی که به سمت کاخ صاحبقرانیه می رفت، صدای آواز زنانه ی دلنشینی عقل و هوش را می برد، ناصرالدین شاه به سمت صدا می رود، با دخترکی بسیار زیبا روبه رو می شود و فریفته چشمان زیبای او می شود. این دختر کسی نبود جز «جیران» دختری که شاه به دلیل چشمان زیبایش این لقب را به او داده بود. حالا شاه وقت ایران عاشق و دلداده ی جیران شده و تصمیم دارد او را به عقد خود درآورد. زمانی که جیران وارد حرم سرای شاه می شود اتفاقات تازه ای برای مملکت داری شاه رقم می خورد.

نقد و بررسی کتاب جیران و اسرار حرمسرای ناصرالدین شاه

از زندگی شاهان قاجار داستان ها و روایت های زیادی وجود دارد که هر کدام به شکل و شیوه ی خود جذاب و خواندنی هستند. اما در این میان «فتحعلی شاه» قاجار و «ناصرالدین شاه» از شاهان قاجار هستند که زندگی شان به عیاشی و داشتن حرم سرایی از زنان عقدی و صیغه ای معروف است. به قدری که حتی ناصرالدین میرزا تصمیم گرفت از گذشتگان خود پیشی بگیرد و به اطرافیان گفته بود: «من آن قدر زن خواهم گرفت که روی جدم فتحعلی شاه را سفید کنم!». از حرمسرای ناصرالدین شاه روایت ها و مکتوباتی وجود دارد که گاه نویسنده با تخیل خود ترکیبی از عشق و تاریخ را در قالب رمانی تاریخی-عاشقانه برای خواننده بیان می کند. کتاب جیران و اسرار حرم سرای ناصرالدین شاه روایتی است از زنی به نام جیران در حرم سرای ناصرالدین شاه که به قلم لطف اله ترقی و حسین لعل برای علاقه مندان به داستان های تاریخی به شکل داستان گونه نوشته شده است.

سبک نوشتاری کتاب جیران و اسرار حرمسرای ناصر الدین شاه

معمولا رمان های تاریخی که درباره ی پادشاهان قاجار نوشته شده اند به شکل پی در پی از بی کفایتی و بی لیاقتی سران حکومت صحبت می کنند، این شیوه ی تک جانبه برای روایت گرچه حقایقی از تاریخ را برای خواننده فاش می کند اما به مرور ممکن است تا انتهای کتاب مخاطب را خسته کند و در نهایت تنها جز دلزدگی و یاس از خیانت این شاهان به ایران و آینده ی آن چیزی باقی نگذارد. اما کتاب جیران و اسرار حرمسرای ناصر الدین شاه به شکل رمان گونه روایاتی جذاب از حقایق دوره سلطنت ناصرالدین شاه قاجار را در دل یک داستان آموزنده و مهیج بیان می کند. نویسندگان کتاب را به زبانی ساده و روان در دو بخش نوشته اند. شاید لابه لای جملات چند کلمات سنگین هم پیدا شود اما به طور کل خواندن این رمان نه تنها از نظر محتوایی جذاب است بلکه قلم و لحن شیوای نویسندگان خواننده را به سفری دور و دراز در تاریخ می برد. یکی از نکات قابل توجه این کتاب پرداختن به زندگی ناصرالدین شاه و حرمسرای اوست. ناشر در توضیحاتی ابتدای کتاب نوشته است که «تعداد دقیق زنان عقدی و صیغه ای ناصرالدین شاه مشخص نیست و به قدری تعداد کنیزان و خواجه های قصر زیاد بوده که در قصر شهرکی کوچک به وجود آمده بود به نام «حرمسرا»! اداره ی این شهرک به جز مخارج آن، که باعث خالی شدن خزانه ی مملکت می شد، از لحاظ کنترل ناموسی هم بسیار دشوار می نمود». در ادامه ناشر بیان می کند که بخش دوم کتاب، داستانی پرالتهاب از زنانی است که در دام حرمسرا گرفتار گشته اند و «باآنکه به زعم بسیاری، این قسمت از تاریخ ایران جز افسوس چیزی ندارد، بخشی بسیار خواندنی است که بامطالعه ی آن می توان از تکرار اشتباهات بی شماری در تاریخ مملکتمان جلوگیری نموده و برای آیندگان، ایرانی پویاتر و متمدن تر بسازیم». جیران که نام اصلی او خدیجه خانم تجریشی ملقب به فروغ السلطنه است از زنان حرمسرای ناصرالدین شاه و اولین سوگلی ناصرالدین شاه در حرمسرا بود. در این کتاب «جیران» شخصیت اصلی است که داستان حول قصه ی آشنایی و ارتباط ناصرالدین شاه قاجار و او می گذرد. ابتدای کتاب با معرفی شخصیت ناصرالدین شاه و علاقه ی او به زنان و جمال پرستی شروع می شود. در واقع نویسندگان کتاب توضیح می دهند که علاقه ی مفرط ناصرالدین شاه به «جیران» باعث نفوذ او بر شاه شد و تمام زنان عقدی که بعد از حضور جیران اندوه و عزلت نشین شده بودند از چشم شاه افتادند. این کتاب نه تنها یک داستان واقعی را با شاخ و برگ دادن برای خواننده مهیج کرده است بلکه با ارائه تصویری از نقش زنان در تاریخ قاجار ابعاد مختلفی از زندگی آنان را برملا می کند. زنانی که شاید از جامعه ی خود فراتر بودند و بسیاری از آن ها محکوم به زندگی در پس پرده ی حرمسرای شاهان عیاش قاجاری در کنج عزلت ضربه ی روحی می خوردند.

شناسنامه کتاب جیران و اسرار حرمسرای ناصرالدین شاه

• نویسنده: لطف الله ترقی، حسین لعل

• زبان: فارسی
• ناشر چاپی: نشر پر
• تعداد صفحات: 408
• موضوع کتاب:کتاب های داستان و رمان ایرانی
• نسخه الکترونیکی:دارد
• نسخه صوتی : دارد

امیدوارم از محتوای معرفی کتاب نهایت لذت را برده باشید و برای کسانی که کتاب دوست هستند، میتوانید ارسال نمایید و برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش فرهنگ و هنر ساعدنیوز مراجعه نمایید. همچنین شما نیز بهترین کتابی که تا حال مطالعه کرده اید، برای ما معرفی نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم.

معرفی کتاب سیزده اثر علی میر صادقی