معرفی رمان همسایه ها اثر احمد محمود

درباره کتاب

همسایه ها رمانی از احمد محمود (۱۳۸۱–۱۳۱۰)، نویسندهٔ ایرانی است. این رمان داستان جوانی به نام «خالد» را پیش از کودتای ۲۸ مرداد و دوران نهضت ملی شدن نفت در شهر اهواز روایت می کند. «خالد»، همچنان که رمان پیش می رود از نوجوانی بی تجربه به فردی سیاسی تبدیل می شود. در این میان عشقش به دختر «سیه چشم»، او را در تنگنای انتخاب میان عشق و وظیفه می گذارد و عاقبت سر از زندان درمی آورد.

داستان در دو پرده روایت می شود.

در پرده ی اول، محمود تک تک پرسوناژها را رنگ امیزی می کند و ارتباطات آن ها را با خالد شکل می دهد. در انتهای پرده ی اول، خالد که در ابتدا ی داستان یک نوجوان خام و درگیر مسایل دوران بلوغ بوده، کم کم به یک مبارز سیاسی تبدیل میشه و فعالیت هایش او را راهی زندان میکند.

پرده ی دوم داستان در زندان با شکل گیری شخصیت های جدید، روایت می شود.

داستان کتاب همسایه ها در زمان ملی شدن صنعت نفت و به قدرت رسیدن مصدق در اهواز اتفاق می افتد و به خوبی این واقعه ی تاریخی را در کنار دیگر اجزای کتاب به تصویر می کشد.

احمد محمود پس از کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ بازداشت شد و به علت این که با حکومت پهلوی همکاری نکرد و توبه نامه هم امضا نکرد، مدت زیادی را در زندان به سر برد. پس می توان نتیجه گرفت که بخش عظیمی از اتفاقاتی که در همسایه ها به تصویر کشیده شده شرح مبارزات سیاسی خودش است.

این کتاب اولین رمان محمود است. با این حال او توانست در همین ابتدا سبک و سیاق نگارشش را به مخاطب بنمایاند. شیوه ای که تمام مشخصات ریالیسم را در خود گنجانده است و به خوبی تار و پود سیاسی، اجتماعی، تاریخی اهواز به عنوان سمبلی از ایران ان زمان را به تصویر کشیده است .

خلاصه داستان

محمود در این رمان، بلوغ همه جانبهٔ «خالد»، جوان اهوازی را به تصویر می کشد. منبع الهام نویسنده، زندگی و نوجوانی خودش است. خالد در زمینهٔ مبارزات مردمی در نهضت ملی شدن صنعت نفت می بالد تا مضامین سیاسی و اجتماعی دوران پیش از ملی شدن صنعت نفت و کودتای ۲۸مرداد را در بطن داستان جای دهد. او که در طول رمان، از نوجوانی بی تجربه به فردی سیاسی تبدیل می شود، در گیرودار سیاست و زندان با مفاهیم عشق و اجتماع نیز به چالش کشیده می شود و به تدریج تغییر مسیر می دهد. چاپ رمان با نه سال تعویق در سال ۱۳۵۳ توسط انتشارات امیرکبیر اتفاق می افتد. کتاب مورد اقبال عمومی قرار می گیرد اما اجازهٔ نشر مجدد نمی یابد. پس از انقلاب اسلامی بارها مورد تجدید چاپ قرار می گیرد اما در سال ۱۳۶۰ مجدداً گرفتار سانسور دولتی می شود، این بار به دلیل وجود صحنه های جنسی و مستهجن. همسایه های احمد محمود در حالی ماندگار شد که در هر دوره ای، بنا به مقتضیات سیاسی و فرهنگی، لبهٔ تیز سانسور را بر خود دیده است، یکی از معروف ترین رمان های فارسی که به چندین زبان ترجمه شده است.

درباره نویسنده

احمد محمود در ۴ دی ۱۳۱۰ در شهر اهواز از پدر و مادری دزفولی الاصل به دنیا آمد و شاید به همین دلیل بیشتر خود را دزفولی می دانست. در برخی از آثارش چون همسایه ها و مدار صفر درجه واژه ها و جملاتی به گویش دزفولی به چشم می خورد و نیز شخصیت «نعمت» در داستان «غریبه ها و پسرک بومی» از کتابی به همین نام نیز از یکی از اهالی دزفول به نام نعمت علائی گرفته شده که حول وحوش سال ۱۳۲۳ در دزفول به دست افراد ناشناسی ترور می شود.

قسمتی از کتاب

بس که وعده شنیدیم، وعده دونمون دراومد. هرچه بیشتر فلاکت می کشیم، بیشتر به اون دنیا حواله مون میدن.

کتاب برایم دنیای تازه ای است. حرفهای تازه و کارهای تازه. همچین جذب نوشته های کتاب میشوم که اگر بیخ گوشم توپ بترکانند، حالی ام نمیشود. مثل آدم تشنه ای که به آب رسیده باشد هر جمله برایم شده است یک جرعه آب گوارا. آب خنک، صاف و زلال که به ام جان میدهد.

صدای کسی را می شنوم.
“تو خالدی؟”
سر بر می گردانم. کوتاه است و پهن. بازوهاش مثل قلوه سنگ است. نگاهش مثل آتش می سوزاند.
“رد کن بیاد.”
در می مانم که چه باید بکنم. حالی ام می کند.
“برات رختخواب آوردم، دو چوغ رد کن بیاد.”
ته جیبم را می گردم. دو تو مانی مچاله شده ای می گذارم کف دستش. قالیچه را و پتو را و متکا را می زنم زیر بغل و می روم تو انفرادی. تو هر گره قالیچه ی نخ نما شده، بوی پدرم و بوی توتون پدرم خانه کرده است. پهنش می کنم. متکا را می گذارم و دراز می کشم. صورتم را به قالیچه می مالم. دلم می خواهد گریه کنم. متکای مادرم است. گونه هام را تو متکا فرو می کنم و بو می کشم. بغض دارد خفه ام می کند. کافی است کسی صدام کند و بام حرف بزند که گریه سر بدهم. هیچ وقت اینقدر دلم نازک نبوده است. انگار گیس مادرم پخش شده است رو متکا. انگار پدرم رو قالیچه نشسته است و سیگار می پیچد. صدای غمناک پدرم را می شنوم. از دور دست ها، از بن چاه.

شناسنامه کتاب

نویسنده: احمد محمود

ناشر: امیر کبیر

تعداد صفحات: 502

معرفی رمان پاییز فصل آخر سال است اثر نسیم مرعشی