شرکت تعاونی
شرکتی است که بین اشخاص حقیقی، برای فعالیت در امور مربوط به تولید و توزیع، در جهت اهداف مصرح در قانون بخش تعاونی، به منظور بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضاء از طریق همکاری و تشریک مساعی آن ها،با رعایت قانون مزبور،تشکیل می شود. در شرکت تعاونی، حداقل شرکا 7 نفر، حداقل سرمایه محدودیت ندارد و حداقل هیات مدیره یا مدیران 1 نفر یا بیشتر است. میزان مسئولیت هر یک از شرکا، در صورت سهامی بودن به میزان مبلغ اسمی هر سهامدار و در غیر سهامی ، با توجه به تراضی شرکا در اساسنامه است. فقط اشخاص حقیقی،یعنی افراد انسانی، می توانند به تشکیل شرکت تعاونی اقدام کنند و به عضویت آن درآیند. این مطلب از منطوق ماده 8 قانون بخش تعاونی که می گوید: عضو در شرکت های تعاونی، شخصی است حقیقی مستفاد می شود. نکته قابل ذکر این است که در شرکت های تعاونی، بر خلاف شرکت های تعاونی که در آن ها اصولاَ حق رای شرکاء و سهامداران، با میزان سرمایه آن ها در شرکت ارتباط دارد، حق رای اعضاء،به مقدار سرمایه آن ها بستگی ندارد و هر عضو در مجامع عمومی، بدون توجه به مقدار سرمایه ای که در شرکت تعاونی دارد، دارای یک رای است که به آن اصل هر عضو یک رای می گویند.
انواع شرکت تعاونی
شرکت تعاونی به لحاظ نوع فعالیت به دو دسته تقسیم می شود:
- شرکت تعاونی تولید: شرکتی است که به منظور اشتغال اعضاء در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات، صنعت، معدن، عمران شهری و روستایی و عشایری و نظایر اینها فعالیت می نماید.
- شرکت تعاونی توزیع: شرکتی است که در امور مربوط به تهیه و توزیع کالا، مسکن، خدمات و سایر نیازمندیهای اعضاء فعالیت می نماید.
شرکتهای تعاونی به لحاظ عضویت به دو دسته تقسیم می شوند:
- شرکت تعاونی عام: شرکتی است که عضویت در آن برای همه آزاد می باشد و موسسین یا شرکت باید برای تأمین قسمتی از سرمایه اولیه و یا افزایش سرمایه شرکت، سهام آنرا به عموم عرضه نمایند.
- شرکت تعاونی خاص: شرکتی است که عضویت در آن منحصراً برای گروهی خاص از قبیل : کارگران، کارمندان، کشاورزان، دانشجویان، ایثارگران، زنان، مشاغل خاص و نظایر اینها آزاد باشد، بدیهی است شرکت تعاونی موظف به پذیرش متقاضیان واجد شرایط بوده و از این نظر محدودیتی برای عضویت وجود ندارد.
تشکیل و اداره شرکت تعاونی
ماده ۱۹۳ قانون تجارت بیان می کند که تشکیل شرکت تعاونی اعم از تولید و مصرف ممکن است مطابق اصول شرکت سهامی یا برطبق مقررات مخصوصی باشد که با تراضی شرکا ترتیب داده شده است. همان طور که بیان شده شرکت تعاونی از حیث نوع شرکتی می تواند در قالب شرکت سهامی عام که سهام آن برای عموم عرضه می شود یا سهامی خاص که سهام آن برای عده محدودی منتشر می شود، تشکیل شود که هرکدام باید از قوانین حاکم بر خود تبعیت کند.
هرچند در شرکت های سهامی حداقل میزان سرمایه و حداقل تعداد شرکا معین است اما در شرکت های تعاونی تعداد شرکا و سرمایه شرکت، متغیر و نامحدود است. در همین راستا شرکا به آسانی می توانند سهام خود را بین اعضا معامله کنند و محدودیتی از این حیث وجود ندارد و همچنین هرکس بدون نیاز به برگزاری مجمع عمومی فوق العاده و تصمیم گیری پیرامون افزایش این سرمایه می تواند یک یا چند سهم از شرکت تعاونی را خریداری کند. در باب قسمت اخیر، که تشکیل شرکت را براساس مقررات مخصوص که براساس تراضی شرکا باشد پذیرفته است، باید متذکر شد که این مقررات نباید مخالف با قانون شرکت های تعاونی مصوب ۱۳۳۴ و دیگر قوانین مرتبط باشد. برای تشکیل شرکت های تعاونی باید حداقل ثلث سرمایه نقدا پرداخت شود و دو ثلث باقی مانده باید از طرف مؤسسین تعهد شود. اگر در اساسنامه پیش بینی شده باشد درصوت عدم پرداخت مابقی سرمایه توسط تعهدکنندگان، می توان قسمت پرداخت شده را جزو سرمایه شرکت به حساب آورد. در هر حال در هنگام تأسیس شرکت باید یک سوم از سرمایه پرداخت شده و اگر آورده غیرنقدی باشد باید توسط اعضا تقویم (یعنی معادل پولی آن مشخص شود) و تسلیم شود. تعداد سهامدار یا عضو در شرکت های تعاونی در هر صورت نباید از هفت نفر کمتر باشد که در هنگام ثبت شرکت، آنها باید حداقل ۵۱ درصد از کل سرمایه ی شرکت را تقبل کرده باشند. در شرکت های تعاونی سه رکن هیئت مدیره، مجامع و بازرسان فعالیت می کنند. هیئت مدیره که منتخب اعضای شرکت هستند، صرف نظر از تعداد سهام شان، یک رأی دارند.
شرکت های تعاونی تابع چه اصولی هستند؟
طبق ماده ۳ قانون فوق؛ شرکتهای تعاونی باید تابع اصول ذیل باشند:
- عضویت شرکت تعاونی برای عموم اشخاص واجد شرایطی که در اساسنامه شرکت قید گردیده با تصویب هیأت مدیره شرکت آزاد می باشد.
- کلیه اعضاء شرکت دارای حقوق و وظایف مساوی می باشند.
- در مجامع عمومی بدون در نظر گرفتن تعداد سهام هر عضو دارای یک رأی می باشد و استفاده از این حق از حقوق شخص صاحب سهم است.
در مواردی که به عللی استفاده از این حق به طور مستقیم برای شریکی میسر نباشد ممکن است به موجب وکالت کتبی به یکی دیگر از شرکاء واگذار شود. در مورد وکالت هیچ عضوی نمی تواند با احتساب رأی خود مجموعاً بیش از پنج رأی داشته باشد.
در اتحادیه های شرکتهای تعاونی نماینده هر شرکت عضو به نسبت اعضای آن شرکت حق رأی خواهد داشت. - استرداد سهام و پرداخت بهای آن تا حدی که موجبات وقفه در فعالیت شرکت فراهم نشود مجاز است.
- سهام شرکت تعاونی با نام و غیر قابل تقسیم است و بهای آن باید نقداً پرداخت شود. انتقال سهام به اشخاص غیر عضو ممنوع است.
- بهره حق السهم شرکتهای تعاونی که در آخر هر سال به شرکاء ممکن است داده شود در اساسنامه شرکت تعیین خواهد شد.
- درآمد سالیانه شرکت پس از وضع هزینه – استهلاک – ذخایر و بهره سهام به نسبت معاملاتی که هر یک از اعضاء و مشتریان غیر عضو که در طول سال مالی با شرکت نموده اند بین آنان تقسیم خواهد شد.
- شرکتهای تعاونی از اعضاء جزو دیون ممتازه محسوب است.
قرارداد سرمایه گذاری استارتاپ و انواع آن چیست؟
