ماده 2 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا :
هر فرد ذکور ایرانی در ماهي كه طي آن ماه به سن هجده سال تمام مي‌رسد مشمول مقررات خدمت وظیفه عمومی است.
تبصره: مشمول كسي است كه در شمول قانون خدمت وظيفه عمومي قرار گيرد.
ماده 5 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
کلیه مشمولين قادر به خدمت و بلامانع، به خدمت دوره ضرورت اعزام می‌شوند و پس از فراگرفتن آموزش‌های نظامی لازم در ابتداي خدمت، بقیه خدمت دوره ضرورت را انجام مي‌دهند.
تعیین ترتیب تقدم و سهیمه‌بندی مشمولين وظيفه بين هر يك از نيروهاي مسلح، توسط ستاد كل با تصويب فرماندهي كل صورت مي‌گيرد.
تبصره 1: نحوه تامين سهميه هر يك از نيروهاي مسلح از مشمولين هر دوره، به وسيله كميسيوني انجام مي‌شود كه از نمايندگان نيروهاي مزبور به رياست رئيس سازمان تشكيل مي‌گردد.
تبصره 2: سپاه می‌تواند مشمولین مورد نیاز خود را در هر دوره طبق ضوابط خاص پذیرش سپاه، از بین بسيجيان داراي برگه اعزام به خدمت به ميزان سهميه‌اي كه ستاد كل تعيين مي‌كند، انتخاب نموده و در سیستم جامع ثبت نماید و اين مشمولين براي انجام خدمت وظيفه عمومي در اختيار سپاه قرار مي‌گيرند.
تبصره 3: نيروهاي مسلح مي‌توانند مشمولين متخصص مورد نياز خود را در سطح كارشناس و بالاتر به ميزان سهميه‌اي كه ستاد كل تعيين مي‌كند به عنوان مشمول خاص از ستاد كل درخواست نمايند.
تبصره 4: مشمولين وظيفه از تاريخ اعزام از سوي واحدهاي وظيفه عمومي ناجا به عنوان كاركنان وظيفه يگان تعيين شده، محسوب مي‌شوند.
ماده 6 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
قانون خدمت نیروی انسانی ،درمانی و بهداشتی مصوب 1358/09/24 شورای انقلاب و الحاقیه ها و اصلاحیه های بعدی آن ابقاء و مشمولین مذکور در آن قانون پس از طی دوره آموزش مقدماتی نظامی بعد از تامین نیازمندی های نیروهای مسلح ادامه خدمت را تا 5 سال در وزارت بهداری انجام می دهند.
ماده 7 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
قانون معافیت فارغ التحصیلان مراکز تربیت معلم از خدمت وظیفه عمومی مصوب 1358/02/27 شورای انقلاب ابقاء و مشمولین مذکور در آن قانون پس از طی دوره آموزش مقدماتی نظامی بقیه خدمت مقرر درآن قانون را در آموزش و پرورش انجام خواهند داد.
تبصره 1: وزارت آموزش و پرورش موظف است فارغ‌التحصيلان تربيت معلم در مراكز آموزشي، از طريق سازمان آنان را به مراكز آموزشي نظامي براي طي دوره آموزش رزم مقدماتي اعزام نمايد.
تبصره 2: دولت موظف است همه ساله اعتبارات لازم را براي آموزش‌هاي فوق در اختيار سپاه قرار دهد.
ماده 8 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
از تاريخ تصويب اين قانون به سازمان هواپيمايي كشوري و دانشكده تكنولوژي هواپيمايي كشوري اجازه داده مي‌شود از بين فارغ‌التحصيلان مشمول اين دانشكده و مركز آموزش فنون هوايي و همچنين فارغ‌التحصيلان مشمول رشته‌هاي هوافضا، الكترونيك و مهندسي هواپيما كه در ساير دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالي برابر ضوابط وزارت فرهنگ و آموزش عالي مشغول تحصيل مي‌باشند داوطلبان واجد شرايط را استخدام نمايند. مشمولان مذكور پس از گذراندن آموزش نظامي مربوطه و ايفاي تعهد ده سال خدمت از انجام خدمت دوره ضرورت معاف خواهند بود.
ماده 9 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
دانشجویان دوره چهارساله آموزشی شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و شرکت ملی نفت کش و سازمان بنادر و دريانوردي به شرط سپردن تعهد و انجام 10 سال خدمت در شرکت‌های مذکور پس از طی دوره آموزشي مقدماتی و تخصصی در نیروی دریائی و بر روی عرشه ناوهای نیروی دریايی از انجام بقیه خدمت دوره ضرورت معاف خواهند بود.
ماده 10 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
انجام امور زیر در مورد مشمولین وظیفه عمومی مستلزم ارائه مدرک دال بر رسیدگی به وضع مشمولیت آنان از اداره وظیفه عمومی می‌باشد و فتوکپی مدرک ارائه شده از جمله منضمات ضروری پرونده متشکله می‌باشد.
- شرکت در آزمایشات رانندگی و اخذ گواهینامه.
- دریافت هر گونه وام و کمک‌های کشاورزی و صنعتی و دامداری و مسکن از طریق بانك‌ها و وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی و وابسته به دولت و نهادهای قانونی.
- کاندیدا شدن جهت انتخابات مجلس شورای اسلامی و سایر شوراها و انجمن‌های قانونی.
- حویل اصل گواهینامه یا پایان نامه دوره‌های تحصیلی دیپلم و بالاتر از وزارتخانه مربوطه.
- صدور پروانه کسب و اجازه اشتغال و عضویت در شرکت‌های تعاونی.
- (حذف برابر ماده 7 قانون اصلاح): ثبت هرگونه نقل و انتقال غير قهري اموال به طور مستقيم و غير مستقيم در دفاتر اسناد رسمي.
- دریافت مستمری از سازمان‌های دولتی و وابسته و نهادهای قانونی.
- استخدام به هر صورت (رسمی، پیمانی، روزمزد و خرید خدمت) در وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی و وابسته به دولت و نهادهای قانونی و شرکت‌های دولتی
تبصره 1: ساير اموري كه در ديگر قوانين منوط به روشن شدن وضعيت خدمتي مشمول مي‌باشد، به قوت خود باقي است.
تبصره 2: ارزش و اعتبار مدارك دال بر رسيدگي به وضعيت مشمول از لحاظ انجام قسمتي يا تمام امور موضوع اين ماده مطابق آيين‌نامه اجرايي مندرج در ماده (51) تعيين مي‌شود.
تبصره 3: متخلفين از مقررات اين ماده به محاكم قضايي معرفي مي‌شوند، مجازات اين‌گونه افراد براي بار اول پرداخت هزينه سالانه يك سرباز طبق قانون بودجه سالانه و نرخ اعلامي دولت است و بار دوم علاوه بر جريمه فوق، سه ماه انفصال از خدمت و براي بار سوم و بالاتر انفصال از خدمات دولتي است.
ماده 11 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
در زمان جنگ و بسیج همگانی در صورت لزوم کسانی که به علتی در زمان صلح از معافیت خدمت دوره ضرورت استفاده نموده‌اند، نیز به خدمت احضار و از حقوق مشمولین دوره احتیاط هم طبقه خود استفاده خواهند نمود.
ماده 13 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
افرادي كه اعم از مشمول و غير مشمول با طي دوره دانشكده‌ها و آموزشگاه‌هاي نظامي و انتظامي براي خدمت در كادر ثابت استخدام شوند مدت تحصيل آنها جزء خدمت دوره ضرورت محسوب خواهد شد و اگر مدت تحصيل از دو سال كمتر باشد، از دوره خدمت آنان به نسبت كسري خدمت تا دو سال جزء خدمت دوره ضرورت محسوب مي‌شود.
تبصره 1 : آن عده از محصلين مراكز آموزش كادر ثابت نيروهاي مسلح كه قبل از پايان دوره آموزش مستعفي يا اخراج شوند، فقط از طي دوره آموزش نظامي معاف مي‌شوند، لكن بايد خدمت دوره ضرورت را انجام دهند. در صورتي كه محصلين به علت بيماري يا عدم صلاحيت كه ناشي از اعمال ارادي آنان نباشد بركنار گردند، مدت تحصيل جزء خدمت دوره ضرورت آنان محسوب مي‌شود.
تبصره 2 : افسران و درجه‌داران نيروهاي مسلح، در صورتي كه قبل از نيل به درجه به موجب مقررات استخدامي مربوط از خدمت مستعفي يا اخراج شوند، فقط از طي دوره آموزش نظامي معاف مي‌شوند لكن بايد خدمت دوره ضرورت را انجام دهند و اگر بعد از پايان دوره آموزش از خدمت مستعفي يا اخراج گردند و خدمت آنان از مدت دوره ضرورت كمتر باشد بقيه دوره ضرورت را انجام مي‌دهند.
ماده 14 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
آن دسته از مشمولين و كاركنان وظيفه‌اي كه به عنوان پايور اعم از نظامي و كارمند به استخدام نيروهاي مسلح در‌مي‌آيند با انجام شش سال خدمت پس از فراغت از تحصيل يا اتمام دوره آموزشي از انجام خدمت دوره ضرورت معاف مي‌گردند. چنانچه قبل از خاتمه شش سال از خدمت رها گردند، در صورتي كه مشمول معافيت‌هاي قانوني نباشند، به نسبت هر چهار ماه خدمت يك ماه از خدمت دوره ضرورت آنان كسر مي‌شود.
تبصره 1: مدت خدمت انجام شده كاركنان وظيفه كه در اجراي اين ماده به عنوان كارمند رسمي استخدام مي‌شوند به همان ميزان از مدت تعهد موضوع اين ماده كسر مي‌شود.
تبصره 2: چنانچه كارمندان مذكور پس از اتمام شش سال تعهد خدمتي به هر عنوان از خدمت رها شوند از كارت پايان خدمت دوره ضرورت برخوردار مي‌گردند.
تبصره 3: در مناطق بد آب و هوا، مناطق مرزي و مناطق محروم كه با تشخيص ستاد كل تعيين مي‌شود مدت مذكور در اين ماده به 5 سال تغيير مي‌يابد.
ماده 15 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
مشمولين و كاركنان وظيفه داوطلبي كه با داشتن حداقل گواهينامه پنجم ابتدايي و سپردن پنج سال تعهد خدمت نظامي يا شش سال تعهد خدمت كارمندي، به صورت پيماني در نيروهاي مسلح استخدام مي‌شوند، خدمت آنان به منزله انجام خدمت دوره ضرورت تلقي مي‌شود و پس از پايان تعهد از كارت پايان خدمت برخوردار مي‌گردند. در صورتي كه قبل از خاتمه تعهد از خدمت مستعفي يا بركنار گردند، چنانچه مشمول معافيت‌هاي قانوني نباشند، خدمت دوره ضرورت به نسبت چهار ماه خدمت يك ماه از خدمت دوره ضرورت آنان محسوب مي‌شود و بقيه خدمت دوره ضرورت را برابر قانون انجام مي‌دهند، مگر اينكه علت رهايي، بيماري يا عدم صلاحيت ناشي از اعمال غير ارادي آنان به تشخيص هيأت بدوي سازمان مربوط باشد كه در اين صورت مدت تعهد انجام شده به نسبت از مدت خدمت دوره ضرورت كسر مي‌گردد.
تبصره 1: طي دوره آموزش نظامي براي كليه كارمندان اعم از رسمي و پيماني الزامي است.
تبصره 2: مدت تعهد پيماني دارندگان مدرك كارشناسي (ليسانس) و بالاتر يك سال كمتر است.
تبصره 3: ميزان سهميه كاركنان پيماني هر يك از نيروهاي مسلح از سوي ستاد كل تعيين و ابلاغ مي‌گردد.
تبصره 4 : چنانچه مشمول مستعفي بيش از نيمي از مدت تعهد خود را سپري كرده باشد براي ادامه خدمت دوره ضرورت نيازي به طي دوره آموزش مجدد ندارد و به ازاء هر سال خدمت چهار ماه از مدت خدمت ضرورت او كسر خواهد شد.
ماده 59 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
مشمولين خدمت دوره ضرورت چنانچه در مدت آموزش اوليه و يا در حين خدمت مرتكب غيبت يا فرار گردند به نحوي كه ادامه خدمت آنان مستلزم تجديد دوره آموزش باشد، ضمن رسيدگي قانوني به غيبت يا فرار آنان، مجدداً به دوره آموزش اعزام مي‌شوند و پس از پايان آموزش در يگان قبلي به خدمت ادامه مي‌دهند. مدت آموزش قبلي اين افراد جزء خدمت آنان محسوب نمي‌گردد.
ماده 66 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
نيروهاي مسلح موظفند در اجراء اصل يك صد و چهل و هفتم (147) قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران تعدادي از كاركنان وظيفه خود را بنا به درخواست دولت براي امور امدادي، توليدي، جهاد كشاورزي، آموزشي، تحقيقاتي و پژوهشي، بهداشتي و درماني مشروط بر اين كه به آمادگي رزمي نيروهاي مسلح آسيبي وارد نيايد در اختيار دولت قرار دهد.
تبصره: دولت مي‌تواند از خدمات كاركنان وظيفه به دو صورت زير استفاده نمايد:
- به عنوان كاركنان وظيفه براي انجام خدمت دوره ضرورت
- به عنوان استخدام تعهد خدمتي
ماده 67 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
كليه كاركنان وظيفه كه در اجراء ماده فوق در اختيار دستگاه‌هاي دولتي و نهاد‌ها قرار مي‌گيرند بايد قبل از به كارگيري، دوره‌هاي آموزش نظامي مورد نياز را در نيروهاي مسلح طي نمايند.
تبصره: مدت آموزش‌هاي نظامي و برنامه تفصيلي آنها مطابق با اساسنامه مربوط در نيروهاي مسلح است.
ماده 68 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
هفتاد درصد (70%) كاركنان وظيفه اختصاص يافته به هر يك از صورت‌هاي مذكور در تبصره ماده (66) اين قانون بايد در مناطق محروم به كارگرفته شوند مگر نخبگان و افرادي كه مدرك تحصيلي كارشناسي‌ارشد و بالاتر دارند و خدمت آنان در مناطق غير محروم به تشخيص بالاترين مقام سازمان ذي‌ربط ضروري باشد.
ماده 69 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
تعيين هر يك از دستگاه‌ها براي استفاده از خدمت مشمولين اعم از مشمولين بندهاي (الف) و (ب) تبصره ماده (66) و همچنين تعداد نيازمندي آنها بر اساس درخواست دستگاه دولتي و تأييد دولت، پس از بررسي ستاد كل به تصويب فرماندهي كل مي‌رسد.
ماده 70 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
مشمولين موضوع بند (الف) تبصره ماده (66) پس از طي آموزش نظامي برابر مقررات اين قانون به درجات نظامي نايل و براي انجام خدمت دوره ضرورت مأمور مي‌گردند و پس از پايان خدمت نيز از كارت پايان خدمت دوره ضرورت كه توسط سازمان صادر مي‌گردد برخوردار مي‌شوند.
تبصره 1: استفاده از لباس نظامي و علائم آن توسط كاركنان وظيفه مأمور به مراكز دولتي ممنوع است و در صورت درخواست بالاترين مقام سازمان به كارگيرنده و موافقت ستاد كل لباس متحدالشكل با علائم مشخص براي اين كاركنان طراحي مي‌شود.
تبصره2: حقوق و مزايا، خوراك، پوشاك، خوابگاه، بهداشت، درمان و ساير حقوقي كه كاركنان وظيفه نيروهاي مسلح از آن برخوردار مي‌گردند، از محل بودجه دستگاه به كارگيرنده تأمين مي‌شود. ميزان هزينه مربوط به هر يك از آنها برابر با مقررات جاري در نيروهاي مسلح است كه همه ساله از سوي ستاد كل ابلاغ مي‌گردد.
تبصره 3: مواد (6)، (8) و (9) قانون نيز مشمول مقررات اين فصل مي‌گردد.
ماده 71 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
سازمان به كاركنان وظيفه موضوع بند (ب) تبصره ماده (66) در قبال تعهد خدمتي كه به دستگاه‌هاي به‌كارگيرنده مي‌سپارند پس از انجام كامل تعهد، كارت پايان خدمت مي‌دهد.
تبصره 1:مدت تعهد خدمت اين گونه مشمولين حداقل چهل و هشت ماه است. اين مدت شامل دوره تحصيل و آموزش سازمان‌هاي به‌كارگيرنده آنان نمي‌گردد، ولي مدت آموزش نظامي جزء مدت تعهد آنان محسوب مي‌شود.
تبصره 2: حقوق و مزاياي مشمولين مذكور توسط دستگاه‌هاي به‌كارگيرنده و بر اساس مقررات استخدامي آنها پرداخت مي‌شود.
تبصره 3: تعهد كليه مشموليني كه تا تاريخ تصويب اين قانون در اختيار سازمان‌هاي خارج از نيروهاي مسلح قرار گرفته‌اند، مطابق مقررات قبلي است و از تاريخ ابلاغ اين قانون نيز سازمان‌هاي مذكور تنها در چهارچوب مقررات پيش‌بيني شده در اين فصل مجاز به استفاده از خدمت مشمولين مي‌باشند.
ماده 72 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
آن دسته از متعهدين موضوع بند (ب) تبصره ماده (66) كه قبل از اتمام مدت تعهد به هر علت از خدمت بركنار مي‌شوند جهت تعيين وضعيت خدمت به سازمان معرفي مي‌گردند.
تبصره: چنانچه علت بركناري، بيماري يا عدم صلاحيت ناشي از اعمال غير ارادي آنان به تشخيص سازمان به‌كارگيرنده باشد، مدت خدمت انجام شده به تناسب جزء خدمت دوره ضرورت محسوب مي‌گردد.
ماده 73 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
كليه دستگاه‌هاي به‌كارگيرنده كاركنان وظيفه موظفند موارد غيبت يا فرار مشمولين موضوع بند (الف) تبصره ماده (66) را به يگان مأمور كننده و ترك خدمت (فرار) مشمولين موضوع بند (ب) ماده مذكور را به سازمان منعكس نمايند.
ماده 74 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
دولت موظف است هزينه آموزش مشمولين وظيفه مأمور را به تعداد سهميه اختصاص يافته به طور سالانه بر اساس سرانه آموزشي به ميزان چهار هزار برابر ضريب ريالي محاسبه و در اختيار ستاد كل قرار دهد تا ستاد كل به ميزان سهميه واگذاري به سازمان‌هاي آموزش‌دهنده پرداخت نمايد.
ماده 75 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
در زمان جنگ و يا بسيج همگاني، با تصويب فرماندهي كل كليه كاركنان وظيفه مأمور به خارج از نيروهاي مسلح و يا بخشي از آنان برابر زمان‌بندي ستاد كل براي انجام خدمت دوره ضرورت در نيروهاي مسلح فرا خوانده مي‌شوند كه در اين صورت خدمت باقيمانده خود را در نيروهاي مسلح انجام مي‌دهند.
ماده 76 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
آيين‌نامه اجرايي اين فصل توسط ستاد كل با همكاري دولت و ساير نهادهاي ذي‌ربط تهيه مي‌شود و به تصويب فرماندهي كل مي‌رسد.
ماده 77 قانون نظام وظیفه عمومی ناجا:
نيروهاي مسلح مكلفند كاركنان وظيفه را طوري تقسيم كنند كه در خاتمه دوره آموزش و ابتداي به‌كارگيري حتي‌الامكان متناسب با تحصيلات و قابليت‌ها به كارگيري شوند و برنامه‌ريزي براي تربيت ديني و اخلاقي آنان صورت گيرد.
تبصره 1: كاركنان وظيفه در طول مدت دوره آموزش نظامي و تخصصي، مورد ارزيابي قرار مي‌گيرند و مبتني بر مدرك و رشته تحصيلي، آموزش، مهارت و توانايي‌ها، براي هر فرد، دو رسته اصلي و فرعي تعيين مي‌گردد و فرد بايد در رسته اصلي يا فرعي خود به‌كارگيري شود.
تبصره 2: دستورالعمل اجرايي اين ماده توسط ستاد كل تهيه و ابلاغ مي‌گردد.
