مهر سنتور چیست و چه نقشی در خرید آن دارد؟

مهر سنتور چیست؟

از زمان های گذشته برای این که سازندگان ساز (سنتور) بتوانند ساز تولیدی ایده آل و مورد رضایت خود را ثبت و معرفی نمایند، از برند خود مهری ساخته و آن را بر روی ساز حک می کردند که به آن مهر ساز (مهر سنتور) می گویند.

امروزه نیز با رواج موسیقی و علاقه مندی افراد به انواع آلات موسیقی به ویژه سنتور، روز به روز بر تعداد سازندگان این ساز افزوده و رقابت شدیدی در بینشان ایجاد شده است. به گونه ای که آن ها در تلاش اند تا با مُهر سنتور ( که مشخصات سازنده و یا نام های برند مشخص شده می باشد) علاقه مندان و مشتریان خاص خود را پیدا نماید.

در واقع مهر ساز به نوعی شناسه ساز محسوب می شود و هیچ ارتباطی به کیفیت آن ندارند؛ چرا که عموما سازندگان بدلیل شناخت کمتر از نوازندگان در تولید صدای ساز، نمی توانند سازهای تولیدی را بدرستی ارزش گذاری نمایند به همین جهت نباید از روی تعداد مهر سنتور به کیفیت آن برسیم ( در برخی مواقع سنتور یک مهر، صدای بهتری را نسبت به سنتور سه مهر تولید می کند.)

یکی از معیارهایی که از زمان های دور برای دسته بندی و معرفی ساز سنتور استفاده می شود، مهر ساز است. هنگام خرید سنتور، سنتورهای مختلفی را می بینید که برخی یک مهر، برخی دو مهر و برخی سه مهر بر روی خود دارند. هرچه تعداد این مهرها افزایش می یابد، قیمت سنتور نیز بالا می رود.

خطا در ساخت ساز سنتور

مسئله ای که همواره در کار سازسازی موسیقی از جمله سنتور مطرح است وجود خطا در آن است که باعث می شود کیفیت و صدای سنتورهایی که یک سازنده می سازد یکسان نباشد. گاهی این خطا انقدر زیاد است که ممکن است از هر 10 سازی که یک سازنده می سازد فقط یکی قابل قبول باشد و یا حتی هیچکدام. حتی پیش آمده که در طول عمر سازسازی یک سازنده، فقط چند عدد انگشت شمار از سازهایش مطلوب بوده است و آن سازنده خود سالیان سال برای باز تولید آن سازها تلاش کرده و اما موفق نشده است.

مهر در سازهای موسیقی و سنتور از کجا پیدا شد؟

در گذشته برخی از اساتید صاحب نام برای کم کردن خطا در ساخت پس از ساخته شدن ساز اگر آن ساز فاصله ی زیادی با ایده آل آنها داشت، ساز را از بین می بردند تا در پرونده ی هنری ایشان ثبت نگردد. اما بعدها برخی از سازندگان که نمی خواستند سازهای بی کیفیت خود را هم از بین ببرند و از درآمد حاصل از آن صرف نظر کنند، راه جدیدی یافتند و آن هم نشان دادن میزان رضایت خود از ساز ساخته شده با تعداد زدن مُهر روی آن بود. به این صورت که اگر از کیفیت و صدای سازی راضی نبودند فقط یکبار روی آن مُهر میزدند و اگر کمی راضی بودند دو مُهر و اگر خیلی ساز نظرشان را جلب می کرد سه مُهر می زدند. در بیشتر موارد یک مهر اضافه باعث اختلاف قیمت های زیاد شده که به میلیون هم میرسد و با این کار هم قیمتهای مختلف را پوشش می دادند و هم همه ی سازهای خود را به پول تبدیل می کردند. این روند هم اکنون نیز در کار بسیاری از سازندگان سازهای موسیقی ایرانی از جمله سنتور وجود دارد.

تفاوت سنتور یک مهر و دو مهر

مهر در سازها درواقع یا هدف نشان دادن کیفیت یک ساز نسبت به ساز دیگر همان سازنده است. مثلا یک سنتور دو مهر یک سازنده، نسبت به سنتور یک مهر همان سازنده باید کیفیت بهتری داشته باشد. و این یک مهر یا دو مهر بودن توسط خود سازنده مشخص می شود. درواقع، سازنده با درج یک مهر یا دو مهر بر روی ساز خود، میزان رضایت خود از آن ساز نسبت به سازهای هم رده ساخت دست خود را نشان می دهد. بنابراین، می توان تفاوت سنتور یک مهر و دو مهر را اینگونه دریافت.

به عبارتی، مهره ساز به گونه ای به عنوان شناسه ساز نیز شناخته می شود و این ارتباطی به کیفیت این ساز ندارد. زیرا معمولا سازندگان شناخت کمتر نوازندگان ساز، قادر به ارزش گذاری صحیح سازهای تولید ندارند. بنابراین نمی توان از روی تعداد مهر سنتور، کیفیت آن را نتیجه گیری کرد.

سنتور یک مهر و دو مهر کدام را بخرم؟

همانگونه که گفته شد، دو مهر بودن سنتور دلیل بر برتری و باکیفیت تر بودن ساز نیست. سنتورهای یک مهر هم یافت می شوند که نسبت به دو مهره مشابه خود صدای بهتری دارند.

تمامی سازنده ها، یک مهر یا دو مهر ندارند. بعضی سازنده ها براساس طرح مدل بندی می شوند. مثلا مافی ساده، مافی خاتم کاری، مافی طرح دار، یا مثل سیف ساده، سیف چهار خط، سیف سفارشی، سیف گل دار. برخی سازنده ها هم مثل ایرانی یک مهر، ایرانی یک مهر ویژه یا دو مهر یا سنتور موسوی یک مهر، یک مهر ویژه یا دو مهر هستند. به عبارتی، یک مهر یا دو مهر عامیانه و مرسوم در همه جا نیست. بعضی سازنده ها هم فقط یک مدل ساز ارائه می دهند مثلا یک مهر یا دو مهر. اما بطور کلی، در بررسی سنتور یک مهر و دو مهر، کارهای دو مهر از لحاظ صنعت کار که شامل پل گذاری ساز، تراش چوب، صنعت چوب، استفاده از چوب های مرغوب تر، زمان صرف شده برای آماده سازی است، براین اساس باید صدای بهتری داشته باشند. باید کیفیت بهتری داشته باشند زیرا زمان بیشتری برای ساخت آنها صرف شده است. همچنین، لوازم درجه یک تری در آنها استفاده شده است. از این لحاظ باید برتری داشته باشند که اصطلاحا می گویند کار دو مهر هست. یعنی از لحاظ معیارهایی، از کار یک مهر بالاتر هستند.

مشکل تعداد مهر سنتور چیست؟

مشکلی که بیشتر با این روند ارزش گذاری پیش می آید این است که برخی از سازندگان چون کمتر از نوازندگی و شناخت صدا اطلاع دارند، بیشتر فاکتورهای مرغوبیت چوب که آن هم خیلی اوقات سلیقه ای است را در ارزش گذاری دخیل می کنند. یا اینکه چون دانش شناخت صدا و نوازندگی را ندارند در ارزش گذاری درست ناتوانند. به همین دلیل شاهد هستیم که بعضی اوقات صدای ساز یک مهر از ساز سه مهر بهتر است. متاسفانه کار به همین جا هم ختم نمی شود. چون خیلی اوقات سازنده فقط یک روش را یاد می گیرد و مثلا از ساز فلان سازنده الگوبرداری می کند و برای اینکه زود به مرحله تولید و فروش نزدیک شود همان روشی را که در اولین ساخته ی های خود داشته در پیش می گیرد و برای اینکه بتواند قیمت های بالا را هم پوشش دهد فقط تعداد دفعات مهر زدن را بالا می برد، در واقع این گروه از سازندگان فقط بلدند یک مدل ساز بسازند و فقط روی سازها تعداد مُهر متفاوت میزنند.

نقش مهر در خرید سنتور

چناچه قصد خرید یک سنتور حرفه ای را دارید بهتر است ضمن توجه به مواردی چون کیفیت ساخت، جنس چوب استفاده شده، کوک ساز و صدای تولیدی، به مُهر سنتور نیز توجه نمایید در غیر اینصورت برای خرید سازی برای افراد مبتدی و حتی شروع نوازندگی بهتر است به مهر سنتور توجه نکنید چرا که وجود مهر ساز می تواند در قیمت ساز تاثیر بسزایی بگذارد.

نکاتی که قبل از خرید میز سنتور باید بدانید