به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از خبرآنلاین، «این روزها یکی از مهم ترین دغدغه های جوانان برای ازدواج، مشکلات مالی و میزان مهریه ای است که خانواده دختر برای داماد آینده خود مشخص می کنند. بسیاری از جوانان از ترس مهریه سنگین و چندین هزار سکه ای دختران، چندان تمایلی به ازدواج ندارند و ترجیح می دهند روزگار مجردی خود را با درس خواندن یا کارکردن تمام وقت سپری کنند. شاید خالی از لطف نباشد که کمی به گذشته برگردیم و نگاهی به ازدواج های زمان قاجار و میزان مهریه دختران بیندازیم و ببینیم آنها چگونه ازدواج می کردند.
در جامعه عهد قاجار، فاصله چندانی بین کودکی و ازدواج دختران وجود نداشت. دختران اغلب از هفت تا ۱۳ سالگی ازدواج می کردند و عواملی همچون دستیابی به استقلال اقتصادی، رشد سریع دختران در آن روز و پایین بودن میانگین عمر به دلیل شیوع بیماری در افزایش این ازدواج های زودرس مؤثر بود. دختران و پسران هیچ گونه اختیاری در برگزیدن همسر آینده خود نداشتند. رایج ترین شکل ازدواج، عقد دائم بود.
از دیگر شیوه های رایج ازدواج، ازدواج موقت یا صیغه کردن دختران و زنان بر اساس قرارداد و توافق بود. فقر مالی نیز سبب می شد خانواده ها به ازدواج موقت دختران خویش رضایت دهند. صیغه کردن زنان در عرف جامعه کاملا قابل قبول بود و زن های صیغه ای پس از به پایان رسیدن دوره قرارداد به آسانی به عقد دائمی اشخاص دیگر درمی آمدند.
شکل دیگر ازدواج شامل دختران یا زنانی می شد که از طریق جنگ ها یا دزدیده شدن یا تجارت برده، اسیر و فروخته می شدند.
نظام چندزنی در شهرها، معمولا مختص به اشراف بوده ولی در ایالات نیز رواج داشت. در بین ایلات بلوچ حتی مردان کم بضاعت نیز گاهی تا هشت زن می گرفتند و این نیز به این دلیل بود که زن در ایلات نه تنها هزینه ای برای شوهر نداشت بلکه نیروی تولیدی کارآمدتری نسبت به شوهر به حساب می آمد.
مهریه ای که در دوره قاجار رسم بوده، چیست؟
از اواسط عهد قجر، خانواده های ایرانی ترجیح دادند به جای شیربهای نقد، مهر دخترشان را بالا ببرند. این که یکی از دلایلی که اهمیت شیربها کم و مهریه در ایران خیلی مهم شد را باید در تاریخ دوره قاجار پیدا کرد؛ دوره ای که مردم از دو جهت در حال تغییر بودند؛ یکی آشنایی بیشتر با اصل دین به دلیل گسترش سواد و زیاد شدن تعداد روحانیون مطلع و دوم آشنایی ایرانیان با فرهنگ های غیر ایرانی و ارتباط با مردمان عثمانی، عراق عرب و حتی غرب.
فکر می کنید مهریه یک عروس خانم از طبقه معمولی و متوسط شهری حدود صد سال پیش چه قدر بوده؟ چشم ها را ببندید و خودتان را در یک خانه با نرده های چوبی تصور کنید؛ خانه ای که دیوارهای حیاطش هم کاهگلی است و داخل خانه پر از مهمان است؛ امروز بله بران دارند. حرف ها تمام شده و سر همه چیز به توافق رسیده اند. حالا وقت نوشتن قرارداد مهریه است. خانواده عروس فرستاده اند تا حاج آقا محمدعلی آقای اصفهانی بیاید که هم عروس و داماد را به هم محرم کند و هم چون تنها سواددار محله است، متن قرارداد را بنویسد.
آقامحمدعلی می نویسد: «بسمه تعالی/ با یاد خدا و صلوات بر پیغمبر خاتم (صلی الله) و خاندان گرامی او و با تأییدات ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه) این کاغذ، قراردادی است که میان طرفین جناب کربلایی رضاقلی گیوه دوز، پدر عروس محترم مکرمه - آن موقع رسم نبود اسم عروس را در قرارداد بنویسند - از یک طرف و جناب حاج رضا بزازباشی، پدر داماد آقا جعفرعلی بزازباشی منعقد شده. مهریه قبول شده از این قرار است که یک جلد کلام الله مجید، آینه یک جام، لاله یک زوج، لباس سه دست، یک عقیق پنج تن، یک شمایل مرتضی علی (علیه السلام) و صد تومان پول بر ذمه می باشد. خدا مبارک فرماید ان شاءالله؛ شوال ۱۳۲۹ قمری.»
البته این مهریه یک عروس از طبقه متوسط جامعه در عهد قجر است که هم خانواده خودش و هم خانواده آقاداماد دستشان به دهنشان می رسیده وگرنه مهریه یک عروس خانم که مثلا پدر کارگر یا باربر داشت، خیلی کمتر از این چیزی می شد که در این قراردادها می نوشتند. حالا این که چطور روزگار چرخیده و فرهنگ و تعاریف چرا این قدر عوض شده که این روزها گاهی مهریه دختر یک کارمند ساده از مهریه یک دختر کارخانه دار بیشتر می شود، از آن چیزهایی است که جامعه شناسان باید جوابشان را پیدا کنند.
سه پارچه آبادی در یزد، یک کمربند طلا که با سکه های اشرفی تزئین شده بود، یک نیم تاج مرصع و غرق در جواهر و ۱۰ دست لباس فرنگی (این آخری خیلی مورد توجه عروس خانم قرار گرفته بوده). در ضمن آقای داماد قبول کرده بود که ۶ هزار تومان هم شیربها بدهد.
طلاق در دوره قاجاریه
در دوره قاجار، زن در موارد خاصی همچون عدم دریافت نفقه از مرد، انحرافات اخلاقی یا ناتوانی جنسی مرد، می توانست درخواست طلاق کند و در صورت طلاق، وظیفه نگهداری کودکان از سوی مردان و مشکل پرداخت مهریه نیز مردان معمولی جامعه را از فکر طلاق زنانشان منصرف می کرد.
دیدار جالب دختر اهل سنت سنندجی و عاشق حاج قاسم با آیت الله رئیسی
