ممنوعیت نفت روسیه چه پیامدی برای جهان خواهد داشت؟

قیمتهای نفت در پی اعلام این خبر صعود کردند و قیمت نفت برنت برای تحویل در ماه مه ۵.۴ درصد افزایش یافت و به ۱۲۹ دلار و ۹۱ سنت در هر بشکه رسید.

بایدن با متحدانش در اروپا که وابستگی بیشتری به نفت روسیه دارند برای منزوی کردن اقتصاد وابسته به درآمدهای انرژی روسیه همکاری کرده است. انگلیس اندکی بعد از اظهارات بایدن، اعلام کرد واردات نفت و فرآورده های نفتی روسیه را تا پایان سال ۲۰۲۲ متوقف می کند.

بایدن گفت: تحریمهایی که از سوی آمریکا و متحدانش علیه روسیه وضع شده اند باعث شده اند اقتصاد این کشور دچار آسیب شود. جدیدترین اقدام آمریکا با مشورت نزدیک با متحدان و شرکای این کشور در سراسر جهان انجام می شود.

روسیه بین چهار تا پنج میلیون بشکه در روز نفت خام و سالانه حدود ۸۵۰۰ میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی صادر می کند. طبق آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا، آمریکا در سال ۲۰۲۱ به طور میانگین هر ماه بیش از ۲۰.۴ میلیون بشکه نفت و فرآورده های نفتی از روسیه وارد کرد که معادل حدود هشت درصد از واردات سوخت مایع آمریکا بود و انتظار می رود این ممنوعیت قیمتهای بنزین را افزایش دهد و باعث افزایش بیشتر نرخ تورم شود. آمریکا میزان اندکی زغال سنگ هم از روسیه وارد می کند.

بایدن پیش بینی کرد قیمتها در نتیجه جنگ پوتین افزایش بیشتری پیدا می کند اما وعده داد هر آنچه می تواند برای حداقل کردن تاثیر آن بر مردم آمریکا انجام دهد. وی همچنین به شرکتهای سوخت آمریکایی نسبت به سود بردن از این وضعیت هشدار داد.

قانونگذاران جمهوریخواه در شبکه های اجتماعی از این تصمیم استقبال کرده و همزمان از سیاستهای انرژی سبز بایدن انتقاد کردند و از دولت خواست حمایت بیشتری از تولید داخلی نفت و گاز انجام دهد. سوزان وایلد که نماینده دموکرات در کمیته امور خارجی مجلس آمریکاست، به شبکه ام اس ان بی سی گفت: آمریکایی ها باید بدانند که به فداکاری بزرگتری نیاز است. واضح است که هیچ کس نمی خواهد پول بیشتری برای بنزین پرداخت کند.

انگلیس با اعلام توقف واردات نفت و فرآورده های نفتی روسیه تا پایان سال ۲۰۲۲، اعلام کرد به بازار و شرکتها زمان بیشتری برای پیدا کردن منابع جایگزین واردات می دهد.

روسیه با صادرات حدود هفت میلیون بشکه در روز معادل هفت درصد از عرضه جهانی، بزرگترین صادرکننده نفت و فرآورده های نفتی در جهان است. چنین ممنوعیتی کم سابقه بوده و باعث تشدید افزایش قیمت های نفت و ریسک شوک های تورمی می شود. رویترز در گزارشی به بررسی پیامدهای احتمالی چنین ممنوعیتی پرداخت است.

پیش بینی بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی

افزایش قیمتها

حتی پیش از این که دولتهای غربی بخواهند بخش انرژی روسیه را مستقیما تحریم کنند، بعضی از مشتریان روسیه به دلیل نگرانی از نقض محدودیتهای اعمال شده و مشکلات بعدی، از خرید نفت روسیه اجتناب می کردند.

بانک جی پی مورگان پیش بینی کرد اگر اختلال در صادرات روسیه برای مدت طولانی ادامه پیدا کند، قیمت نفت تا پایان سال ۲۰۲۲ ممکن است به ۱۸۵ دلار در هر بشکه صعود کند. با این حال این بانک مانند اکثر تحلیلگران در نظرسنجی رویترز میانگین قیمت سالانه هر بشکه نفت را پایین ۱۰۰ دلار پیش بینی کرد. آخرین بار در سال ۲۰۱۴ قیمت نفت بالای ۱۰۰ دلار بود و سطوح قیمتی که نفت روز دوشنبه تجربه کرد از اوج قیمت ۱۴۷ دلار در ژوئیه سال ۲۰۰۸ فاصله ای نداشت. این افزایش قیمت شدیدی در مدت دو سال گذشته محسوب می شود که رکود تقاضا تحت تاثیر شیوع پاندمی کووید ۱۹ باعث شده بود قیمت هر بشکه نفت وست تگزاس اینترمدیت به پایین صفر سقوط کند و فروشندگان حاضر بودند برای خلاصی از بشکه های اضافی پول پرداخت کنند.

جیووانی استونوو، تحلیلگر کالا در موسسه مالی یو بی اس اظهار کرد: جنگ طولانی که باعث اختلال گسترده عرضه کالا شود، باعث می شود قیمت نفت برنت به بالای ۱۵۰ دلار در هر بشکه صعود کند.

شوک تورمی

با رکوردشکنی قیمت های گاز طبیعی، انتظار می رود افزایش هزینه های انرژی، نرخ تورم آمریکا و اروپا در ماه های آتی افزایش داده و قدرت خرید مصرف کنندگان غربی را به شدت کاهش دهد.

هر ۱۰ درصد افزایش قیمت یک بشکه نفت به یورو تورم منطقه یورو را ۰.۱ تا ۰.۲ درصد افزایش می دهد. از اول ژانویه قیمت نفت برنت حدود ۸۰ درصد به یورو افزایش داشته است. در آمریکا هر ۱۰ دلار افزایش یک بشکه نفت، تورم را به میزان ۰.۲ درصد افزایش می دهد.

روسیه علاوه بر اینکه صادر کننده بزرگ نفت و گاز است، تامین کننده بزرگ غلات و کود و تولید کننده بزرگ پالادیم، نیکل، زغال سنگ و فولاد به شمار می رود. حذف اقتصاد این کشور از سیستم تجاری، به صنایع مختلفی آسیب زده و به نگرانی ها نسبت به امنیت تامین غذایی جهانی می افزاید.

آسیب دیدن اقتصاد

ممنوعیت نفت روسیه احیای اقتصادی شکننده از پاندمی ویروس کرونا را آهسته تر خواهد کرد. محاسبات اولیه بانک مرکزی اروپا نشان می دهد جنگ می تواند رشد اقتصادی منطقه یورو را به میزان ۰.۳ تا ۰.۴ درصد در سال جاری تحت سناریوی پایه و یک درصد در صورت شوک شدید کاهش دهد. در ماههای آینده ریسک بالای رکودتورمی یا رشد حداقلی به همراه تورم بالا وجود دارد. با این حال رشد منطقه یورو حتی اگر تحت تاثیر افزایش قیمت های کالا قرار بگیرد، قوی می مانند. در آمریکا بانک مرکزی این کشور برآورد کرده است هر ۱۰ دلار افزایش قیمت یک بشکه نفت، رشد اقتصادی را به میزان ۰۱ درصد کاهش می دهد. با این حال پیش بینی کنندگان خصوصی تاثیر بیشتری را انتظار دارند.

در روسیه آسیب اقتصادی بزرگ و فوری خواهد بود. جی پی مورگان برآورد می کند که اقتصاد این کشور از اوج تا فرود ۱۲.۵ درصد کوچک خواهد شد.

تاثیر بر تصمیمات بانک مرکزی

برای بانک مرکزی آمریکا، تاثیر تورم ثابت شده و جرم پاول، رئیس بانک مرکزی آمریکا، اعلام کرده که نرخ بهره باید ماه جاری افزایش پیدا کند و فشارها بر استقراض کنندگان را افزایش داده است.

برای بانک مرکزی اروپا فوریت اقدام سیاستی شدت کمتری دارد زیرا بازار کار این منطقه هنوز به ظرفیت کامل نرسیده است. به گفته اقتصاددانان موسسه ING، هیچکس کس به طور جدی انتظار ندارد بانک مرکزی اروپا عادی سازی سیاست پولی را در در چنین مقطع سرشار از ابهامات فراوان آغاز کند.

جایگزین های نفت

اکنون که تقاضا برای سوخت فسیلی رو به بهبود بوده اما عرضه در سراسر جهان محدود مانده است، سیاست گذاران با وجود وعده هایی که برای حمایت از انرژی سبز دادند برای افزایش عرضه سوخت فسیلی تحت فشار قرار دارند. سوسانا استریتر، تحلیلگر ارشد بازارها و سرمایه گذاری در هارگریوز لنزداون گفت: برای معکوس کردن افت عرضه سوخت های فسیلی، در کوتاه مدت در خصوص ابتکارهای سبز دچار عقب نشینی می شویم.

مذاکرات برای لغو تحریم های بین المللی علیه ایران در مراحل پیشرفته قرار دارد و قیمت های بالای نفت سرمایه گذاری در صنعت شیل آمریکا را تشویق می کنند اما عرضه جدید ممکن است به این زودی به بازار وارد نشود تا جایگزین تولید روسیه شود.

الکس کالینز تحلیلگر ارشد در شرکت مدیریت دارایی بلوبِی در این باره گفت: تاثیر احتمالی ممنوعیت نفت روسیه روی عرضه به حدی بزرگ است که راه سریعی برای جایگزین کردن در میان مدت وجود ندارد و این به معنای آن است که تنها عامل خنثی کننده، تورم قیمت این تولیدات و محصولات متکی به آنها خواهد بود.

دیدگاه بلندمدت

بن بست میان روسیه و غرب ممکن است روابط مسکو و پکن را تقویت کند اما زیرساخت انرژی میان دو کشور ضعیف است. کاهو یو، تحلیلگر ارشد در شرکت مشاوره ریسک وریسک کرافت ماپل در این باره گفت: اگرچه اتکای روسیه به شرق، همکاری گازی با چین از طریق زیرساخت گازی را تسریع کرده اما همه این تحولات در مقایسه با بازارهای توسعه یافته در اروپا، هنوز در مراحل اولیه قرار دارند.

بر اساس گزارش رویترز، توسعه تجدیدپذیرها ممکن است در میان مدت و بلند مدت تقویت شود زیرا کشورها به دنبال راهی برای رهایی از وابستگی به انرژی روسیه هستند.