مُناجاتُ المُریدین یا مناجات اهل ارادت، از مناجات های پانزده گانه نقل شده از امام سجاد(ع). وصول به خداوند و تقرب به او، وجود راههای گوناگونی برای وصول به مقصد آخرت و قرب الهی و ویژگی های همسفران شایسته از موضوعات این مناجات است و ایشان احسان خداوند به بندگان مطیع خویش و رحمت و رأفت او در حق غافلان را به عنوان صفات ویژه خداوند بیان می کند.
مناجات المریدین
مناجات المریدین یا مناجات ارادتمندان هشتمین دعا از مناجات های پانزده گانه است که از امام زین العابدین علیه السلام نقل شده است. علامه مجلسی زمان قرائت این دعا را روز جمعه تعيين نموده است.
متن عربی مناجات المریدین
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
سُبْحانَكَ مَا أَضْیَقَ الطُّرُقَ عَلَىٰ مَنْ لَمْ تَكُنْ دَلِیلَهُ، وَمَا أَوْضَحَ الْحَقَّ عِنْدَ مَنْ هَدَیْتَهُ سَبِیلَهُ ؟!
إِلٰهِى فَاسْلُكْ بِنا سُبُلَ الْوُصُولِ إِلَیْكَ، وَسَیِّرْنا فِى أَقْرَبِ الطُّرُقِ لِلْوُفُودِ عَلَیْكَ، قَرِّبْ عَلَیْنَا الْبَعِیدَ، وَسَهِّلْ عَلَیْنَا الْعَسِیرَ الشَّدِیدَ، وَأَلْحِقْنا بِعِبادِكَ الَّذِینَ هُمْ بِالْبِدارِ إِلَیْكَ یُسارِعُونَ، وَبابَكَ عَلَى الدَّوامِ یَطْرُقُونَ،
وَ إِیَّاكَ فِى اللَّیْلِ وَالنَّهارِ یَعْبُدُونَ، وَهُمْ مِنْ هَیْبَتِكَ مُشْفِقُونَ، الَّذِینَ صَفَّیْتَ لَهُمُ الْمَشَارِبَ، وَبَلَّغْتَهُمُ الرَّغائِبَ؛ وَأَنْجَحْتَ لَهُمُ الْمَطالِبَ، وَقَضَیْتَ لَهُمْ مِنْ فَضْلِكَ الْمَآرِبَ، وَمَلَأْتَ لَهُمْ ضَمائِرَهُمْ مِنْ حُبِّكَ، وَرَوَّیْتَهُمْ مِنْ صافِى شِرْبِكَ، فَبِكَ إِلَىٰ لَذِیذِ مُناجاتِكَ وَصَلُوا، وَمِنْكَ أَقْصىٰ مَقاصِدِهِمْ حَصَّلُوا،
فَیا مَنْ هُوَ عَلَى الْمُقْبِلِینَ عَلَیْهِ مُقْبِلٌ، وَبِالْعَطْفِ عَلَیْهِمْ عائِدٌ مُفْضِلٌ، وَبِالْغافِلِینَ عَنْ ذِكْرِهِ رَحِیمٌ رَؤُوفٌ، وَبِجَذْبِهِمْ إِلَىٰ بابِهِ وَدُودٌ عَطُوفٌ أَسْأَلُكَ أَنْ تَجْعَلَنِى مِنْ أَوْفَرِهِمْ مِنْكَ حَظّاً، وَأَعْلاهُمْ عِنْدَكَ مَنْزِلاً، وَأَجْزَلِهِمْ مِنْ وُدِّكَ قِسْماً، وَأَفْضَلِهِمْ فِى مَعْرِفَتِكَ نَصِیباً،
فَقَدِ انْقَطَعَتْ إِلَیْكَ هِمَّتِى، وَانْصَرَفَتْ نَحْوَكَ رَغْبَتِى، فَأَنْتَ لَاغَیْرُكَ مُرادِى، وَلَكَ لَالِسِوَاكَ سَهَرِى وَسُهادِى، وَ لِقاؤُكَ قُرَّةُ عَیْنِى، وَوَصْلُكَ مُنَىٰ نَفْسِى؛ وَ إِلَیْكَ شَوْقِى، وَفِى مَحَبَّتِكَ وَلَهِى، وَ إِلَىٰ هَواكَ صَبابَتِى، وَرِضاكَ بُغْیَتِى، وَرُؤْیَتُكَ حاجَتِى، وَجِوارُكَ طَلَبِى، وَقُرْبُكَ غایَةُ سُؤْلِى، وَفِى مُناجَاتِكَ رَوْحِى وَرَاحَتِى، وَعِنْدَكَ دَواءُ عِلَّتِى، وَشِفاءُ غُلَّتِى، وَبَرْدُ لَوْعَتِى، وَكَشْفُ كُرْبَتِى،
فَكُنْ أَنِیسِى فِى وَحْشَتِى، وَمُقِیلَ عَثْرَتِى، وَغافِرَ زَلَّتِى، وَقابِلَ تَوْبَتِى، وَمُجِیبَ دَعْوَتِى، وَوَلِىَّ عِصْمَتِى، وَمُغْنِىَ فاقَتِى، وَلَا تَقْطَعْنِى عَنْكَ، وَلَا تُبْعِدْنِى مِنْكَ، یَا نَعِیمِى وَجَنَّتِى، وَیَا دُنْیَاىَ وَآخِرَتِى، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
ترجمه مناجات المریدین
به نام خدا که رحمتش بسیار و مهربانی اش دائمی است؛
منزّهی تو، چه تنگ است راهها بر کسی که تو راهنمایش نباشی و چه اشکار است حق، پیش کسی که راه را نشانش دادی،
خدایا، ما را به راههای رسیدن به سرایت بکشان و ما را از نزدیک ترین راههای ورود به بارگاهت ببر، دور را بر ما نزدیک کن و دشوار و سخت را بر ما اسان گردان و ما را به آن بندگانت که با چالاکی به سویت می شتابند و پیوسته درِ رحمتت را می کوبند، ملحق نما،
آنان که در هر شب و روز تو را پرستش می کنند و از هیبتت در هراسند، بندگانی که آبشخورها برای آنان زلال کردی و به خواسته هایشان با کامیابی رساندی؛ و آنان را بر جوینده هایشان کام روا نمودی و از روی فضلت حاجاتشان را برآوردی و نهادشان را از محبّتت اکنده ساختی و از زلال چشمه ات سیرابشان نمودی، اینان توسط تو به لذّت مناجاتت دست یافتند و از حسن عنایت تو دورترین مقاصدشان را فرا چنگ آوردند،
ای کسی که بر روی آورندگان بر خویش، روی آورد و با مهرورزی بر ایشان روی آور و بخشنده است و به غفلت ورزان از یادش، دلرحم و بامحبت است و برای جلب آنان به درگاهش با محبّت و عطوفت است،
از تو می خواهم مرا از کسانی قرار دهی که بهره بیشتری از تو دارند و برترین جایگاه را پیش تو نصیب خود ساخته اند و از مودت ات سهم برجسته تری به آنان رسیده و در معرفتت بهره بیشتری نصیب آنان گشته است،
همانا همّتم از همه جا بریده و تنها متوجّه تو گشته است و رغبتم بجانب تو منصرف شده است، پس فقط تو مراد منی نه غیر تو و شب زنده داری و بیخوابی ام فقط برای توست نه برای غیر تو و دیدارت نور دیدگان من است و وصالت آرزوی هستی ام؛ و تنها به طرف توست اشتیاقم، تنها در مسیر عشق توست شیفتگی ام و در هوای توست دلدادگی ام و خشنودی ات مقصود من و دیدارت نیاز من و جوارت مطلوب من و قربت نهایت خواسته من است، آسودگی و راحتم در رازونیاز با توست، داروی دردم و درمان بیماری سینه ام و خنکای آتش قلبم و برآمدن اندوهم تنها نزد توست،
پس در زمان خوف همدمم باش و لغزشم را نادیده گیر و گناهم را بیامرز، توبه ام را بپذیر و دعایم را استجابت کن و سرپرست زمامم و توانگری گاه تهیدستی ام باش، مرا از خویش جدا مکن و از خویش دورم مساز، ای نعمت و بهشت من و ای دنیا و آخرتم، ای مهربان ترین مهربانان.
مضامین مناجات المریدین
از فرازهای مناجات المریدین میتوان به این مورد اشاره کرد که ورای مطلوب ها، لذت ها و خواسته های دنیایی که برای ما قابل درک هستند و باتوجه به اهمیت آن ها برای ما، تلاش بلیغی برای رسیدن به آن ها داریم، نعمت های معنوی و اخروی هم وجود دارند که بسیار برتر و والاتر از نعمت های دنیایی هستند و نمیتوان نعمت های دنیایی را با آن ها قیاس کرد.
از جملات ابتدایی مناجات مریدین استفاده می شود که امام زین العابدین علیه السلام در پی وصول به خداوند و نزدیکی به اوست و در درپی پیدا کردن راهی است که او را به خداوند برساند و برای رسیدن به این هدف، به دعا و درخواست از خداوند توسل می جوید و می گوید خدایا، کسی که تو راه را به او ننمایانی در مسیری تنگ، ناهموار و پرفراز و نشیب قرار گرفته و راه به جایی نمی برد و از هدف باز می ماند. ولی کسی که تو از بین راه های مختلف نزدیک ترین و کم خطر ترین راه را به وی بنمایانی، در پرتو هدایت و راهنمايي تو راه روشن را می یابد و به هدف میرسد و به طور واضح حق را از باطل می شناسد و فراز و نشیب مسیر هدایت سبب نمی گردد که او دچار ابهام، شک و تردید گردد. از فراز اول مناجات بدست می آید که راه های گوناگونی برای وصول به مقصد آخرت و قرب الهی موجود است و نزدیک ترین راه به آن مقصد راه مستقیم است و سایر راهها به اندازه زاویه و قوسی که از راه مستقیم پیدا می کنند، از مقصد دور تر می گردند.
آموزه های دعا
از جملات آغازین مناجات مریدین استفاده می شود که امام سجاد(ع) در پی وصول به خداوند و تقرب به اوست و در صدد یافتن راهی است که او را به خداوند برساند و برای رسیدن به این مقصود، به دعا و درخواست از خداوند توسل می جوید و می گوید خدایا، کسی که تو راه را به او ننمایانی در مسیری تنگ، ناهموار و پرفراز و نشیب قرار گرفته و راه به جایی نمی برد و از مقصود باز می ماند. اما کسی که تو از بین راههای گوناگون نزدیک ترین و کم خطر ترین راه را به او بنمایانی، در پرتو هدایت و راهنمایی تو راه روشن را می یابد و به مقصد می رسد و به وضوح حق را از باطل می شناسد و فراز و نشیب مسیر هدایت باعث نمی گردد که او دچار ابهام، شک و تردید گردد. از فراز اول مناجات به دست می آید که راههای گوناگونی برای وصول به مقصد آخرت و قرب الهی وجود دارد و نزدیک ترین راه به آن مقصد راه مستقیم است و سایر راه ها به اندازه زاویه و قوسی که از راه مستقیم پیدا می کنند، از مقصد دور تر می گردند.
امام زین العابدین(ع) در ادامه از خداوند می خواهد که همسفرانی شایسته برای ایشان بگمارد که دارای این صفات هستند: با سرعت به سوی قرب الهی حرکت می کنند؛ پایداری و استمرار در حرکت دارند؛ اهل عبادت های شبانه روزی و اهل خشیت در پیشگاه با عظمت خدا هستند.
انسان برای پیمودن راه باید به پیشگامان و پیش آهنگان راه تعالی و تکامل اقتدا کند و آنان را به مثابه بهترین همراهان و رفیقان آن راه برگزیند از این روی حضرت، برجسته ترین صفات آنان را بیان کرده است. صفات پیشگامان راه تعالی و تکامل از دیدگاه امام سجاد(ع) عبارتند از: برخورداری از آبشخور کمال و تعالی، برخورداری از محبت خالصانه به خداوند و درک لذت مناجات و نیل به مقاصد عالی.
در ادامه ایشان لطف، عنایت، فضل و احسان خداوند به بندگان مطیع و فرمان بردار خویش و رحمت و رأفت او را در حق غافلان به عنون صفات ویژه خداوند بیان می کند و در بخش پایانی از خداوند می خواهد که او را در سِلک پیشگامان طریق کمال و قرب خویش قرار دهد؛ بلکه منزلت و مقامی فرا تر از آنان به وی عنایت کند و بیش از دیگران آن حضرت را به مراتب عالی محبت و عرفان خویش نایل گرداند. آنگاه برای اینکه حال خود نسبت به معشوق و معبود را بیان کند می فرماید: «خدایا علاقه و توجه من تنها به تو جلب گشته است و من تنها به تو رغبت دارم.
مناجات الراغبین چیست؟
