مجازات آدم ربایی در ایران چیست؟
آدم ربایی به چه معناست؟
انتقال یک شخص بدون رضایت او، از محلی به محل دیگر با استفاده از زور، تهدید یا فریفتن را آدم ربایی می گویند. عموم مردم تصورشان این است که آدم ربایی جرمی است که تحت شرایط سخت اتفاق می افتد و به این راحتی قابل تحقق نیست؛ درصورتی که آدم ربایی جرمی است که به راحتی اتفاق می افتد. آدم ربایی به دو دسته آدم ربایی ساده و آدم ربایی مشدده تقسیم بندی می شود: آدم ربایی ساده یعنی شرایط و کیفیات تشدیدی وجود نداشته باشد و اگر یکی از جهات تشدید وجود داشته باشد آدم ربایی مشدده است.
انواع آدم ربایی:
- عروس ربایی یک اصطلاح است که شامل ربودن هر عروس خلاف نظر والدینش می باشد، حتی اگر عروس مایل به ازدواج با فرد مربوطه باشد. این عمل در میان اقوام خاص عشایر سنتی آسیای مرکزی رخ می دهد.
- آدم ربایی اکسپرس یک نوع ربایش است که در برخی از کشورها، عمدتاً در آمریکای لاتین استفاده می شود،که در آن یک میزان پول از یک شرکت یا خانواده که به راحتی بتواند پرداخت کند، در مقابل فرد ربوده شده درخواست می شود.
- آدم ربایی موسوم به ببر، گروگان گیری یک دوست یا همکار یا یک فرد نزدیک قربانی می باشد: به عنوان مثال یک کودک به گروگان گرفته می شود تا خواست خود را به خانواده کودک اعمال کنند.
شرایط تحقق جرم آدم ربایی:
رضایت نداشتن شخص ربوده شده یکی از شرایط تحقق جرم آدم ربایی است. این شرط را می توان مهمترین عنصر تحقق جرم آدم ربایی دانست؛ زیرا به این معنا است که عمل ربایش باید بدون رضایت شخص ربوده شده صورت گیرد و با وجود رضایت شخص ربوده شده، تحقق این جرم منتفی است. به عنوان مثال شخصی با رضایت خود سوار اتومبیلی می شود که به مقصد خارج شهر در حرکت است و راننده در میانه راه و در بیرون از شهر، عمدا از مسیر خارج می شود و مسافر را به نقطه ای دور افتاده منتقل و او را محبوس می کند. در این حالت از لحظه انحراف راننده از مسیر و انتقال شخص به مکانی دیگر جرم آدم ربایی محقق می شود. در حقیقت انتقال شخص ربوده شده از محلی به محل دیگر را باید شرط دیگر وقوع جرم آدم ربایی عنوان کرد که در غیر این صورت این جرم بی معنا خواهد بود. در جرم آدم ربایی اساسا مباشرت و همکاری مجرم در ارتکاب جرم شرط نیست و رباینده بنا به تصریح ماده ۶۲۱ کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی، می تواند این جرم را به وسیله دیگری انجام دهد؛ مانند زمانی که ربایش از سوی شخصی مجنون انجام گیرد. در این مورد سبب، اقوی از مباشر خواهد بود و مسئولیت کیفری متوجه سبب است. آدم ربایی جرمی عمدی است؛ بنابراین مرتکب باید قصد ربودن انسان زنده ای را برخلاف میل وی داشته باشد و با فقدان این شرط جرم آدم ربایی قابل تحقق نخواهد بود. مانند اینکه شخصی بدون اطلاع از اینکه شخصی در صندوق عقب اتومبیل وی محبوس است، او را به محل دیگری منتقل کند.
شرایط تشدید مجازات آدم ربایی:
- سن فن ربوده شده کمتر از ۱۵ سال تمام باشد.
- عمل ربودن با وسیله نقلیه باشد که اطلاق وسیله نقلیه در این مورد، شامل وسایل نقلیه غیرموتوری مانند دوچرخه نیز می شود.
- ایجاد آسیب جسمی به فرد ربوده شده. در اینجا باید گفت که آسیب شامل آسیب های روحی و روانی در فرد نیز می شود.
- آسیب حیثیتی به فرد ربوده شده. این فرض در صورتی مطرح می شود که فرد ربوده شده مؤنث یا پسربچه زیبا باشد. در غیر این صورت، این موضوع باید از طرف فرد ثابت شود.
چگونه بفهمیم آدم ربایی رخ داده است؟
برای تحقق آدم ربایی، نیازی نیست فرد مجرم همراه و همدستی داشته باشد ؛ یعنی لازم نیست رباینده شخصاً قربانی را برباید حتی اگر انجام دهد، مثل اینکه فرد دیوانه ای را ترغیب کند که کودکی را برباید، مجازات فاعل جرم برای او تعیین «توسط فرد دیگری »عوامل تشدید مجازات آدم ربایی این کار را خواهد شد. آدم ر بایی یک جرم آنی است؛ یعنی به محض اینکه رباینده فردی را می رباید، جرم محقق میشود و استمرار رفتار شرط نیست. لذا اگر رباینده بعد از ربودن قربانی ، او را مخفی کند، جرم دیگری تحت عنوان جرم توقیف یا مخفی کردن غیرقانونی مرتکب شده است. آدم ربایی یک جرم عمدی است، بنابراین هر وقت کسی از وجود انسانی در صندوق عقب خودرو خود مطلع نباشد و خودرو را حرکت دهد، مرتکب جرم آدمربایی نشده است. انگیزه مرتکب از ربودن موثر نیست، هرچند داشتن انگیزه شرافتمندانه می تواند موجب تخفیف مجازات مرتکب شود.اگر کسی شروع به ربودن دیگری کند، اما موفق به اجرای خواسته خود نشود، به مجازات شروع به جرم آدمربایی (یعنی ۳ تا ۵ سال حبس) محکوم می شود. مثلا اگر شخصی که در صدد به زور سوار کردن دیگری به خودرو است، بر اثر مقاومت شخص مورد نظر نتواند به هدف خود برسد یا به محض اینکه راننده مسیر خود را به قصد ربودن مسافر تغییر دهد، با اقدام بموقع مسافر در بیرون پریدن از خودرو مواجه شود، عمل او در حد شروع به جرم تلقی می شود.
تعویق و تعلیق مجازات آدم ربایی در چه صورتی صورت می گیرد؟
در مورد جرایم تعزیری درجه شش تا هشت، دادگاه می تواند پس از احراز مجرمیت متهم، با ملاحظه وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی و سوابق و اوضاع و احوالی که موجب ارتکاب جرم شده است در صورت وجود شرایطی، صدور حکم را به مدت شش ماه تا دو سال به تعویق اندازد. پس از گذشت مدت تعویق با توجه به میزان پایبندی مرتکب به اجرای دستورهای دادگاه، گزارش های مددکار اجتماعی و نیز ملاحظه وضعیت مرتکب، دادگاه حسب مورد به تعیین کیفر یا صدور حکم معافیت از کیفر اقدام می کند. همچنین در جرایم تعزیری درجه سه تا هشت دادگاه می تواند در صورت وجود شرایط مقرر برای تعویق صدور حکم، اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را از یک تا پنج سال معلق کند. اما قانون گذار شخص مرتکب جرم آدم ربایی را مستحق استفاده از هیچ یک از این امتیازات نمی داند و در قانون آیین مجازات اسلامی تأکید می کند: در جرم آدم ربایی صدور حکم و اجرای مجازات آدم ربایان و شروع به آنها قابل تعویق و تعلیق نیست.
شروع به آدم ربایی:
اگر شخصی شروع به آدم ربایی کند یعنی قصد ارتکاب جرم کرده و شروع به اجرای آن کند اما جرم بنا به دلایلی اتفاق نیفتد به استناد ماده 122 قانون مجازات اسلامی در باب شروع به جرم مجازات می شود و بر اساس تبصره ماده 621 کتاب تعزیرات این قانون نیز به سه تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد.
بر اساس ماده ۱۲۲، هر کس قصد ارتکاب جرمی کرده و شروع به اجرای آن کند اما به واسطه عامل خارج از اراده او قصدش معلق بماند، به شرح زیر مجازات می شود:
- در جرایمی که مجازات قانونی آنها سلب حیات، حبس دایم یا حبس تعزیری درجه یک تا سه است به حبس تعزیری درجه چهار.
- در جرایمی که مجازات قانونی آنها قطع عضو یا حبس تعزیری درجه چهار است به حبس تعزیری درجه پنج.
- در جرایمی که مجازات قانونی آنها شلاق حدی یا حبس تعزیری درجه پنج است، به حبس تعزیری یا شلاق یا جزای نقدی درجه 6.
تبصره: هرگاه رفتار ارتکابی، ارتباط مستقیم با ارتکاب جرم داشته اما به جهات مادی که مرتکب از آنها بی اطلاع است، وقوع جرم غیرممکن باشد، اقدام انجام شده در حکم شروع به جرم است.
اثبات جرم آدم ربایی:
اثبات جرم آدم ربایی از طریق تحقق عناصر تشکیل دهنده جرم صورت می گیرد که در زیر به آن اشاره می کنیم :
عنصر قانونی: قانون گذار در ماده 621 و631 قانون مجازات اسلامی و ماده واحده قانون تشدید مجازات رانندگان متخلف مصوب 1335عمل آدم ربایی را جرم انگاری کرده است و ماده 621 قانون مجازات اسلامی تاکید می کند هرکس به قصد مطالبه وجه یا مال یا به قصد انتقام یا به هر منظور دیگر به عنف یا تهدید یا حیله یا به هر نحو دیگر شخصا” یا توسط دیگری شخصی را برباید یا مخفی کند به حبس از پنج سال تا پانزده سال محکوم خواهد شد. همچنین ماده 631 قانون مجازات اسلامی در مورد نوزادربایی، مخفی یا تعویض کردن اطفال اين گونه می گويد كه هر کس طفلی را که تازه متولد شده است بربايد یا مخفی کند یا او را به جای طفل دیگری یا متعلق به زن دیگری غیر از مادر طفل قلمداد نماید به شش ماه تا سه سال حبس محکوم خواهد شد.
عنصر مادی: عمل ربودن افراد به عنف یا تهدید یا حیله یا به هر نحو دیگر عنصر مادی جرم آدم ربایی محسوب می شود، یعنی ربودن شخص عبارت از منتقل کردن او از جایی به جای دیگر بدون رضای او است بنابراین جابه جایی و تغییر مکان مفهوم اصلی « ربودن » است . در ماده 631 قانون مجازات اسلامی عمل ربودن و مخفی کردن طفل و تعویض کردن اطفال عنصر مادی این جرم تلقی می شود.
عنصر معنوی: جرم آدم ربایی در صورتی محقق می شود که علاوه بر عنصر قانونی و مادی،عنصر روانی و معنوی را دارا باشد یعنی شخص باید سوءنیت و قصد مجرمانه برای ارتکاب جرم را داشته باشد و در غیر اینصورت جرم فوق محقق نخواهد شد و انگیزه مرتکب جرم در عدم مسئولیت او بی تاثیر خوهد بود و مرتکب با هر انگیزه ای اعم از مطالبه وجه یا مال یا به قصد انتقام یا به هر منظور دیگر مرتکب آدم ربایی شود مجازات خواهد شد كه البته وجود انگیزه شرافتمندانه می تواند یکی از جهات مخففه موضوع ماده 22 قانون مجازات اسلامی باشد و قاضی دادگاه میزان مجازات را تخفیف دهد.
زنا از طریق ربایش:
زنا از طریق اغفال و فریب دادن دختر نابالغ یا از طریق ربایش، تهدید و یا ترساندن زن اگر چه موجب تسلیم شدن او شود، در حکم زنای به عنف است. مستند به بند (ت) ماده ۲۲۴ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ حد زنا در زنای به عنف از سوی زانی، اعدام زانی است.
مجازات ربودن نوزاد چیست؟
مطابق ماده ۶۳۱ کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی، هر كس طفلی را كه تازه متولد شده است، بدزدد یا مخفی كند یا او را به جای طفل دیگری یا متعلق به زن دیگری غیر از مادر طفل قلمداد کند، به ۶ ماه تا ۳ سال حبس محكوم خواهدشد و چنانچه احراز شود كه طفل مزبور مرده بوده است، مرتكب به ۱۰۰ هزار تا ۵۰۰ هزار ریال جزای نقدی محكوم خواهد شد.
مجازات مخفی كردن اموات:
هر كس بدون رعایت نظامات مربوط به دفن اموات، جنازه ای را دفن كند یا سبب دفن آن شود یا آن را مخفی کند، به جزای نقدی از ۱۰۰ هزار تا ۱ میلیون ریال محكوم خواهد شد.
مجازات آدم ربایی:
طبق ماده 621 قانون مجازات اسلامی، مجازات آدم ربایی پنج سال تا پانزده سال حبس در نظر گرفته شده است و مجازات نوزادربایی طبق ماده 631 قانون مجازات اسلامی شش ماه تا سه سال حبس در نظر گرفته شده است و در صورتی که معلوم شود طفل ربوده شده مرده بوده مرتکب به یکصد هزار تا پانصد هزار ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
معاونت در آدم ربایی: هرگاه کسی با علم و عمده وسایل ارتکاب جرم آدم ربایی و نوزاد ربایی را تهیه کند و یا افراد را به ارتکاب جرم فوق تحریک یا ترغیب یا تهدید یا تطمیع نماید و یا به هر طریق دیگر وقوع جرم را تسهیل کند به استناد ماده 43 قانون مجازات اسلامی معاون در جرم شناخته شده و مجازات معاون طبق ماده 726 قانون مجازات اسلامی حداقل مجازات مقرر در قانون برای همان جرم می باشد که در مورد جرم آدم ربایی پنج سال و نوزادربایی شش ماه حبس پیش بینی شده است.
کیفیات تشدید مجازات در جرم آدم ربایی: طبق ماده 621 قانون مجازات اسلامی در صورتی که سن ربوده شده کمتر از 15 سال باشد یا ربودن با وسیله نقلیه انجام گیرد یا به ربوده شده آسیب جسمی یا حیثیتی وارد شود مرتکب به حداکثر مجازات تعیین شده محکوم خواهد شد.
شروع به آدم ربایی: اگر شخصی شروع به آدم ربایی کند یعنی قصد ارتکاب جرم کند و شروع به اجرای آن نماید اما جرم بنا به دلایلی اتفاق نیفتد به استناد ماده 41 و تبصره ماده 621قانون مجازات اسلامی به سه تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد.
دادگاه صالح برای رسیدگی به جرم آدم ربایی:
رسیدگی به جرم آدم ربایی در صلاحیت دادگاه عمومی جزایی می باشد. چنان چه فردی متهم به ارتکاب چند جرم از درجات مختلف باشد، دادگاهی به اتهام او رسیدگی می کند که صلاحیت رسیدگی به مهم ترین جرم را دارد. در صورتی که یکی از اتهامات از جمله جرایمی باشد که رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه کیفری استان باشد، این دادگاه باید به اتهامات دیگر او که در صلاحیت دادگاه عمومی است نیز رسیدگی نماید.
آیا دفاع در مقابل آدم ربایان جرم است؟
دفاع در مقابل آدم ربایان جرم نیست لازم است بدانید ماده 629 قانون مجازات اسلامی، دفاع در مقابل آدم ربایی را یکی از موارد ممتاز دفاع مشروع دانسته که این دفاع، ممکن است تا حد قتل آدم ربا ادامه یابد، بدون این که مسؤولیتی متوجه دفاع کننده باشد، زیرا به این نکته در ماده 629 قانون مجازات اشاره شده است: «در موارد ذیل قتل عمدی به شرط آنکه دفاع متوقف به قتل باشد مجازات نخواھد داشت:...؛ دفاع در مقابل کسی که در صدد سرقت و ربودن انسان یا مال او برآید.» اصولا دفاع به شکل ارتکاب قتل در مقابل حملهای که برای ربودن انسان صورت می گیرد تناسب ندارد؛ اما قانون گذار، این تناسب را لازم ندانسته و به ھمین جھت است که این عمل جزو موارد ممتاز دفاع مشروع به حساب می آید. اگر ربوده شده رضایت داد؟ یادتان باشد حتی اگر ربوده شده رضایت دھد، مجازات آدم ربایی تا 15 سال حبس است و اگر جرم دیگری ھم مرتکب شده باشد مجازات مستقل آن جرم ھم در مجازات اصلی لحاظ می شود؛ و رضایت فرد ربوده شده فقط شامل تخفیف در مجازات خواھد شد. البته اگر شرایط تخفیف مھیا باشد. معاونت در آدم ربایی ھم مجازات دارد. در شرایطی که عملا معاونت در جرمی در قانون تصریح نشده باشد، اعمال حداقل مجازات برای آن در نظر گرفته می شود که 5 سال است. اما این نکته را باید در نظر داشت که صرف نظر از ماده 621 قانون مجازات اسلامی، اگر فرد رباینده یا معاون وی، مرتکب جرم دیگری نیز بشود از باب تعدی مادی جرم مجازات خواھد شد. برای مثال اگر رباینده ھم فردی را برباید و ھم اموال او را سرقت کند، علاوه بر مجازات آدم ربایی، به مجازات سرقت نیز محکوم خواھد شد.
راه حل چیست؟
اولین قدم در تله انداختن آدم ربایان، مراجعه به دادسرا و تقدیم شکواییه است. بعد از انجام این کار باید منتظر انجام تشریفات و تحت تعقیب قرار گرفتن رباینده از سوی دادسرا باشید. بعد از آن نیز نامه ای به شما داده می شود تا آن را به کلانتری محل ببرید تا از طریق آن بتوان استعلام ھای تلفن ھمراه را از مخابرات گرفت. در این مدت زمان، دادسرا شھادت شھود را جمع آوری خواھد کرد و مأموران کلانتری به عنوان ضابطان دادگستری تحقیقات را آغاز می کنند. در صورتی که پس از انجام تحقیقات یقین حاصل شود که رباینده کیست، مکان او شناسایی شده، دستگیر می شود و به اشد مجازات خواھد رسید.