چکیده زندگینامه شهید آیت الله بهشتی
- نام: سیدمحمد حسین بهشتی
- تولد: سحرگاه دوم آبان ماه 1307 ه.ش، محله لومبان اصفهان.
- شروع تحصیلات: از چهارسالگی در مکتب خانه
- ورود به حوزه علمیه اصفهان: 1321 ه.ش(14 سالگی) با نیمه تمام گذاشتن تحصیلات دبیرستانی.
- ورود به حوزه علمیه قم: 1326 ه.ش(19 سالگی(
- اخذ لیسانس: سال 1330 ه.ش(23 سالگی) در رشته فلسفه
- اخذ دکتری: سال 1353 ه.ش(46 سالگی) در رشته فلسفه
- شهادت: شبانگاه هفتم تیرماه 1360 ه.ش(53 سالگی)
کودکی و نوجوانی محمد حسینی بهشتی
در چهار سالگی به مکتب رفت. سپس به دبستان دولتی ثروت که بعدها ۱۵ بهمن نامیده شد وارد شد. در امتحان ورودی دبستان در کلاس ششم پذیرفته شد ولی به این علت که سن کمی داشت در کلاس چهارم نشست. در آزمون های پایان دورهٔ دبستان در شهر دوم شد و به دبیرستان سعدی رفت. پس از شهریور ۱۳۲۰، در سال دوم دبیرستان، همکاری اش با شاگردان مدرسه های دینی بیشتر شد و به طلبه شدن علاقه پیدا کرد. سرانجام در سال ۱۳۲۱ و در سن چهارده سالگی دبیرستان را رها کرد و به مدرسه صدر بازار رفت.
خانواده محمد حسینی بهشتی
فرزند او سید علیرضا حسینی بهشتی، عضو هیئت علمی دانشکدهٔ علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، دبیرکل جمعیت توحید و تعاون و از بازداشت شدگان ناآرامی های انتخابات ریاست جمهوری دهم است. سید محمدرضا حسینی بهشتی دیگر فرزند او، دانشیار فلسفه دانشگاه تهران و عضو پیوستهٔ فرهنگستان هنر است. ملوک السادات حسینی بهشتی، فرزند ارشد او، استادیار پژوهشی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران است.
تحصیلات حوزوی و دانشگاهی محمد حسینی بهشتی
در سال ۱۳۲۱ وارد مدرسهٔ صدر شد و پس از آموختن زبان و ادبیات عربی، منطق، کلام و سطوح فقه و اصول، در سال ۱۳۲۵ راهی قم شد و به مدرسهٔ حجتیه رفت. در قم خارج فقه و اصول را نزد سید محمد محقق داماد و روح الله خمینی فراگرفت و در درس سید حسین طباطبایی بروجردی، سید محمد تقی خوانساری و سید محمد حجت کوه کمری نیز حاضر می شد.بخشی از کفایه را نزد مرتضی حائری یزدی و بخش دیگر آن را به همراه مکاسب نزد محقق داماد خواند. درس منظومه منطق و کلام که در اصفهان نیمه کاره مانده بود به دلیل کم بودن استاد فلسفه در قم ادامه نیافت و بیشتر به فقه و اصول می پرداخت. در کنار تحصیلش در قم، همانند اصفهان، تدریس نیز می کرد و درآمد زندگی اش را از این راه برآورده می کرد. در سال ۱۳۲۷ دیپلم ادبی را با شرکت در آزمون متفرقه گرفت و به دانشکدهٔ علوم معقول و منقول (دانشکدهٔ الهیات و علوم اسلامی کنونی) دانشگاه تهران وارد شد. گواهی کارشناسی رشتهٔ معقول (فلسفه و حکمت اسلامی) را در سال ۱۳۳۰ از دانشگاه تهران دریافت کرد. عنوان پایان نامهٔ او «بساطت یا ترکب جسم» بود که آن را با هدایت محمود شهابی خراسانی با درجهٔ عالی به پایان رساند. بهشتی پس از گرفتن کارشناسی تصمیم داشت برای یادگیری فلسفهٔ غرب با بورس تحصیلی ای که در آن پذیرفته شده بود به اروپا سفر کند. در آن زمان او در کلاس های فلسفه در گفتگوهایی که می شد اشکال می گرفت، با استاد جدل می کرد و استاد نیز به همان شیوه پاسخش را می داد و گاه حتی پرسش و پاسخ ها به داد و فریاد کشیده می شد. به همین دلیل از فلسفهٔ اسلامی ناامید شده بود. در همان دوره محمدحسین طباطبایی از تبریز به قم می آید. بهشتی به این استاد جدید هم امیدی نداشت و فقط به دلیل پافشاری دوستش مرتضی مطهری، در یک جلسه از کلاس های وی حاضر شد. پس از کلاس اشکالی که به درس وی داشت به او گفت. طباطبایی با دقت به حرف او گوش کرد و با او با آرامش و بدون تعصب و تندی بحث کرد. این برخورد طباطبایی روی بهشتی اثر ژرفی گذاشت، به گونه ای که او از آموختن در خارج از کشور پشیمان شد و به قم بازگشت. در درس های اسفار ملاصدرا و کتاب شفای ابن سینا و نیز کلاس های گفت و شنید کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم نزد سید محمدحسین طباطبایی حضور می یافت. در این دوره بخشی از وقتش را به آموزش درس زبان انگلیسی در دبیرستان های قم اختصاص می داد، از جملهٔ آن ها دبیرستان حکیم نظامی بود. در ۱۳۳۳ نیز دبیرستان دین و دانش را در قم بنیان نهاد. در سال ۱۳۳۵ دورهٔ دکترای خود را در رشتهٔ فلسفه آغاز کرد. اما با توجه به سفر به آلمان نتوانست به موقع دوره را به پایان برساند و سرانجام در سال ۱۳۵۳ از پایان نامه دکترای خود با نام «مسائل ما بعد الطبیعه در قرآن» دفاع کرد. در سال ۱۳۳۹ به همراه علی مشکینی، عبدالرحیم ربانی شیرازی و سید محمدرضا گلپایگانی و آموزگاران دیگر برآمدند تا به حوزهٔ علمیهٔ قم سازماندهی بیشتری بدهند. این تلاش به تهیهٔ طرح و برنامه ای هفده ساله برای فراگیری علوم اسلامی انجامید. این طرح پایهٔ برپایی مدرسه هایی چون مدرسه حقانی شد.
اقدامات بهشتی قبل و بعد از انقلاب
پس از بازگشت به ایران، دوباره در آموزش و پرورش مشغول به کار شد و سپس به عنوان کارشناس ارشد در کتاب های علوم دینی در سازمان تدوین کتاب های درسی ایران اشتغال داشت و به همراه محمد جواد باهنر به گردآوری کتاب های درسی برای مدرسه ها پرداخت. وی همچنین از سوی وزارت فرهنگ به ماموریت هایی، از جمله به آبادان، فرستاده شد. علاوه بر آن در کنار کارهای علمی و تکمیل کتاب های در دست نگارشش و کارهای حوزه، جلسه های تفسیر قرآن را در «مکتب قرآن» برگزار می کرد که دختران و پسران جوان در آن شرکت می کردند. نیز در مناسبت های گوناگون به سخنرانی می پرداخت. در فروردین ۱۳۵۴ به اتهام اقدام علیه امنیت ملی بازداشت شد و چند روزی را در زندان کمیته مشترک ضدخرابکاری گذراند. پس از آن دیگر جلسات تفسیر ادامه نیافت. از سال ۱۳۵۵ در تلاش هایی برای ایجاد هسته های تشکیلاتی شرکت داشت که به ایجاد جامعه روحانیت مبارز انجامید. از سال ۱۳۵۶ با اوج گیری انقلاب بر دامنهٔ کوشش هایش افزود. در بهار ۱۳۵۷ سفری به اروپا و آمریکا داشت. هدف او در این سفر دیدار با دانشجویان و اساتید دانشگاه و هماهنگی حرکت های سیاسی گروه های باورمند به رهبری روح الله خمینی بود. پس از سفر خمینی به فرانسه نیز برای دیدار با او به پاریس رفت. در عاشورای ۱۳۵۷ پس از سخنرانیش بازداشت شد و مدت کوتاهی را در زندان اوین و کمیتهٔ مرکزی بود.وی در جریان انقلاب رابط میان سفارت آمریکا و انقلابیون مذهبی به رهبری روح الله خمینی بود که با اشغال سفارت آمریکا در تهران به دست دانشجویان موسوم به خط امام جزییات بیشتری برای اثبات آن درز کرد ولی از انتشار جزییات دقیق خودداری کردند.
آثار محمد حسینی بهشتی
- آموزش مواضع
- از حزب چه می دانیم
- اقتصاد اسلامی
- اهمیت شیوهٔ تعاون
- بانکداری و قوانین مالی اسلام
- باید و نبایدها
- بررسی و تحلیلی از جهاد، عدالت، لیبرالیسم، امامت
- بهداشت و تنظیم خانواده
- پنج گفتار
- التوحید فی القرآن
- توکل از دیدگاه قرآن
- حج در قرآن
- حق و باطل
- خدا از دیدگاه قرآن
- دکتر شریعتی، جستجوگری در مسیر شدن
- ربا در اسلام
- رسالت دانشگاه و دانشجو
- روش برداشت از قرآن
- سرود یکتاپرستی
- سلسله درسهای اسلامی - مسئله مالکیت
- سلسله درسهای اسلامی - شناخت
- شناخت از دیدگاه فطرت
- شناخت از دیدگاه قرآن
- طرح لایحهٔ قصاص
- مبارزهٔ پیروز
- مبانی نظری قانونی اساسی
- محیط پیدایش اسلام
- مکتب و تخصص
- نقش آزادی در تربیت کودکان
- نقش تشکیلات در پیشبرد انقلاب اسلامی ایران
- نماز چیست؟
- وظائف انجمن های اسلامی دانشجویان در اروپا در برابر جوانان مسلمان
- ویژگی های انقلاب اسلامی ایران
شهادت محمد حسینی بهشتی
با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ او دبیر شورای انقلاب بود. به دلیل باور نیرومند به کار حزبی در ۲۹ اسفند ۱۳۵۷ حزب جمهوری اسلامی را به همراه سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، اکبر هاشمی رفسنجانی، سید علی خامنه ای و محمد جواد باهنر بنیان کرد که به زودی به مخالفان سرسخت رئیس جمهور ابوالحسن بنی صدر تبدیل شد. بهشتی در انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی شرکت کرد و برای تدوین قانون اساسی انتخاب شد. در ۴ اسفند ۱۳۵۸ به دستور آیت الله خمینی ریاست دیوان عالی کشور یعنی بلندپایه ترین مقام قضایی در آن زمان را بر عهده گرفت و تا زمان ترور شدنش در این سمت بود. ۲۲ اسفند ۱۳۵۹ در نامه ای به سید روح الله خمینی با اشاره به حمایت های وی از بنی صدر اینگونه نوشت: «اگر اداره جمهوری اسلامی به وسیله صاحبان بینش دوم (بنی صدر) را در این مقطع اصلح می دانید، ما به همان کارهای طلبگی خویش بپردازیم و بیش از این شاهد تلف شدن نیروها در جریان این دوگانگی فرساینده نباشیم.» در ۲ تیر ماه ۱۳۶۰، پس از برکناری ابوالحسن بنی صدر به همراه محمد علی رجایی و هاشمی رفسنجانی عضو شورای موقت ریاست جمهوری شد. وی در شامگاه ۷ تیر سال ۱۳۶۰ در حادثهٔ بمب گذاری در دفتر حزب جمهوری اسلامی منسوب به سازمان مجاهدین خلق ایران در حین سخنرانی در تالار حزب جمهوری اسلامی کشته شد. سازمان مجاهدین خلق تا به امروز مسئولیت این انفجار را بر عهده نگرفته است و نقش خود در آن را انکار می کند.
زندگینامه شهید اوینی کارگردان فیلم مستند
