محمد قریب (۱۲۸۸ – ۱ بهمن ۱۳۵۳) پزشک ایرانی بود. او از نخستین پزشکان متخصص طب اطفال و بنیان گذار دانش نوین پزشکی کودکان در ایران بود. او همچنین از بنیان گذاران نخستین بیمارستان تخصصی کودکان در ایران، مرکز طبی کودکان تهران، بود که هم اکنون نیز پابرجا است.
زندگی نامه محمد قریب
محمد قریب در سال ۱۲۸۸ در تهران متولد شد. پدر و مادر وی متولد روستای گرکان در آشتیان بودند که به تهران مهاجرت کرده بودند. وی همچنین در خاطرات خود، نوشته است که مدتی به دلیل قحطی و شیوع بیماری در تهران به گرکان بازگشته بوده اند. او تحصیلات ابتدایی را در دبستان سیروس و متوسطه را در دارالفنون گذراند و در سال ۱۳۰۶ خورشیدی در زمره اولین گروه دانشجویان ایرانی که برای ادامه تحصیل به فرانسه رفتند به همراه مهدی بازرگان بود. او در پایان سال اول در شهر رن فرانسه موفق به دریافت جایزه لابراتوار تشریح دانشکده پزشکی شد و در سال ۱۳۱۴ نخستین ایرانی بود که توانست در کنکور انترنی بیمارستان پاریس پیروز شود. او در سال ۱۳۱۵ با زهرا قریب دختر عبدالعظیم قریب ازدواج کرد و ایران را ترک نمود و عاقبت در سال ۱۳۱۷ به ایران بازگشت. پس از طی نمودن دوره سربازی در سال ۱۳۱۹ به عنوان دانشیار طب اطفال در دانشگاه به فعالیت علمی مشغول گردید. وی ابتدا در بیمارستان رازی به اداره بخش اطفال مشغول شد و بعد از آن به بیمارستان هزار تختخوابی رفت و در آنجا بخش اطفال را دایر کرد. او در سال ۱۳۱۹ کتاب بیماری های کودکان را به چاپ رساند و در سال ۱۳۳۵ با همکاری حسن اهری آن را با اصلاحات جدید تجدید چاپ نمود. محمد قریب در سال ۱۳۲۱ موفق به دریافت نشان عالی دولت فرانسه شد و در سال ۱۳۵۰ به عضویت هیئت مدیره انجمن بین المللی بیماری های کودکان درآمد. همچنین در آخرین سال های عمرش موفق به دریافت نشان درجه اول فرهنگ از وزارت آموزش و پرورش شد. وی در طول سال های فعالیت علمی خود در کنگره های مختلف بین المللی در کشورهای مختلف از جمله فرانسه، آمریکا، کانادا، ژاپن، ترکیه و اتریش دعوت شد و عضویت چندین مجمع علمی بین المللی را برعهده داشت. او نخستین تعویض خون را در ایران انجام داد و از بنیان گذاران انتقال خون در ایران بود. محمد قریب دروس پزشکی را در دانشگاه تهران به دانشجویان رشته پزشکی تدریس کرد. او در حین فعالیت علمی فعالیت سیاسی و اجتماعی نیز داشت به گونه ای که بارها در کلاس درس از اقدامات محمد رضا شاه پهلوی انتقاد نموده و پس از واقعه ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ نیز پس از امضای یک بیانیه به همراه ۱۰ تن دیگر از اعضای هیئت علمی دانشگاه مانند مهدی بازرگان، یدالله سحابی و نعمت الهی به دستور محمدرضا پهلوی از دانشگاه اخراج شد. از دیگر اقدامات او بنیانگذاری و تأسیس اولین بیمارستان تخصصی کودکان یعنی بیمارستان مرکز طبی کودکان به همراه حسن اهری بود که این اقدام را در زمان بازنشستگی خود انجام داد.
فعالیت علمی محمد قریب
وی ابتدا در بیمارستان رازی به اداره بخش اطفال مشغول شد و بعد از آن به بیمارستان هزار تختخوابی رفت و در آنجا بخش اطفال را دایر کرد. او در سال 1319 کتاب بیماری های کودکان را به چاپ رساند و در سال 1335 با همکاری دکتر حسن اهری آن را با اصلاحات جدید تجدید چاپ کرد. دکتر قریب در سال 1321 موفق به دریافت نشان عالی دولت فرانسه شد و در سال 1350 به عضویت هیات مدیره انجمن بین المللی بیماری های کودکان در آمد. همچنین در آخرین سال های عمر، وی موفق به دریافت نشان درجه اول فرهنگ از وزارت آموزش و پرورش شد.
وی در مدت سال های فعالیت علمی خود در کنگره های مختلف بین المللی در کشورهای مختلف از جمله فرانسه، آمریکا، کانادا، ژاپن، ترکیه و اتریش شركت كرد و عضویت چندین مجمع علمی بین المللی را برعهده داشت. وی اولین تعویض خون را در ایران انجام داد و از بنیانگذاران انتقال خون در ایران بود. از مهمترین اقدامات او بنیانگذاری و تأسیس نخستین بیمارستان تخصصی کودکان یعنی مرکز طبی کودکان به همراه دکتر حسن اهری بود که وی این اقدام را در زمان بازنشستگی خود انجام دادند.
فعالیت سیاسی محمد قریب
مرحوم دکتر قریب در حین فعالیت علمی فعالیت سیاسی و اجتماعی نیز داشت به گونه ای که بارها در کلاس درس به اقدامات رژیم پهلوی انتقاد نموده و پس از واقعه ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ نیز پس از امضای یک بیانیه به همراه ۱۰ تن دیگر از اعضای هیئت علمی دانشگاه مانند مهندس بازرگان، دکتر سحابی و دکتر نعمت الهی به دستور محمدرضا شاه از دانشگاه اخراج شد که این موضوع باعث افزایش محبوبیت وی در بین دانشجویان و جامعه دانشگاهی گردید.
خصوصیات اخلاقی محمد قریب
دکتر قریب همواره به یافته های جدید طب جهان احاطه داشت و این گونه مطالب را به دانشجویان خود ارایه کرده، آنان را برای پیگیری پیشرفت های علمی در جهان تشویق می کرد. برای مثال تا قبل از او، کسی در ایران با «آنتی بیوتیک» آشنا نبود اما قریب برای اولین بار اعلام کرد که داروهای جدید برای از بین بردن میکروب ها شناخته شده است که ارزش آن بسیار بیشتر از داروهای قبلی است. ولی بیش از توجه به روش های نوین، بر آموزش خانواده ها و برخورد عاطفی و اخلاقی با بیماران تاکید می کرد. دستگیری از مستمندان و دردمندان و رسیدگی به نابسامانی های زندگی بیماران، از دیگر ویژگی های بارز قریب بود. ساعت های مطالعه وی، بسیار بیشتر از شاگردانش بود و صبح ها در کمال سخاوت، جدیدترین نتایج مطالعات خود را در اختیار دانشجویان قرار می داد. به تربیت درست دانشجویان علاقه خاصی داشت و در هنگام درمان کودکان بیمار، دانشجویان خود را نیز در آنجا حاضر می کرد و درباره بیماری از آن ها سوالاتی می پرسید. اگر جواب دانشجویی مناسب نبود، با متلک های استاد رو به رو می شد و همین مساله سبب می شد تا دانشجویان برای فرار از متلک های قریب، دقت بیشتری نشان دهند. ویزیت روزانه دکتر قریب برای رزیدنت ها و دانشجویان، تجربه آموزشی بی نظیری بود که اغلب، عده زیادی داوطلب شرکت در آن بودند. وی صبح ها زودتر از دیگران به بیمارستان می رسید و پس از شنیدن گزارش های صبحگاهی دانشجویان، به اتفاق آنان به بالین بیمار می رفت و با بحث و آنالیز دقیق، دانشجویان را در تشخیص صحیح راهنمایی می کرد.
تأسیس بیمارستان توسط محمد قریب
از مهمترین اقدامات او بنیانگذاری و تأسیس اولین بیمارستان تخصصی کودکان یعنی بیمارستان مرکز طبی کودکان به همراه دکتر حسن اهری بود که وی این اقدام را در زمان بازنشستگی خود انجام دادند.
آثار و افتخارات محمد قریب
روزگار قریب مجموعه ای تلویزیونی است که کیانوش عیاری دربارهٔ زندگی محمد قریب ساخته است. طبق گفتهٔ کارگردان، داستان این مجموعه از نظر زندگینامه ای ارتباط چندانی با زندگی واقعی قریب ندارد. قریب به پاس خدمات علمی خود، نشان دانش از دانشگاه تهران، نشان درجه اول فرهنگ وزارت آموزش و پرورش و لژیون دونور از دولت فرانسه را دریافت کرده است.
درگذشت محمد قریب
قریب در سال ۱۳۵۱ به خون ادراری مبتلا شد که بعدها سرطان مثانه که به شکم متاستاز داده شده تشخیص داده شد و اقدام های درمانی انجام شده در ایران و آمریکا تأثیر چندانی بر بیماری وی نداشت. او به دلیل ضعف بدنی در ۱ بهمن ۱۳۵۳ در بیمارستان مرکز طبی کودکان، محل خدمت خود درگذشت. او طبق وصیتش، در گورستان شیخان قم و در نزدیکی قبر پدرش (میرزا علی اصغر خان قریب گرکانی) به خاک سپرده شد.