کارآفرینی در دنیا به عنوان یکی از ابزارهای قوی و مؤثر استراتژیک برای تحول آفرینی در زمینه اشتغال و تولید است. کارآفرین به فردی خلاق گفته می شود که می تواند با ایده های نوآورانه اش زمینه های جدیدی را برای فعالیت اقتصادی باز کند. ولی سؤال این است: آیا کارآفرینی نیازمند کمک دولتی است؟ آیا کارآفرین نیازمند کسی است که او را حمایت کند؟ آیا کارآفرینی با اتکاء به توانایی های شخصی تنها امکان پذیر است؟ ساعد نیوز طی یک مصاحبه اختصاصی با مهندس سجاد سنجابی رئیس کانون کارآفرینی کشور پاسخ این سؤالات را جویا شده است:
ساعد نیوز: کانون کارآفرینی کشور با چه هدفی تأسیس شده است؟
مهندس سنجابی: کانون کارآفرینی کشور با این هدف تأسیس شده است که بازوی غیردولتی دولت باشد. به عبارت دیگر، کانون کارآفرینی قرار است که به دولت در زمینه تحول آفرینی در زمینه اشتغال و توسعه زمینه های شغلی و نیز تحول فضای کسب و کار کمک کند. ولی این کمک رسانی نیازمند تعامل سازنده است. کانون کارآفرینی به عنوان یک نهاد غیردولتی و غیرانتفاعی قرار است رابط میان کارآفرینان و دولت باشد. کانون کارآفرینی وظیفه شناسایی نخبگان کارآفرین و هدایت این نخبگان از طریق وصل کردن این افراد به نهادهای دولتی جهت جذب سرمایه و تسهیل اجرای ایده ها را دارد. کانون کارآفرینی متشکل از کارآفرینان برگزیده کشور است که توسط اداره کار هر استان شناسایی می شوند و به جشنواره های کارآفرینی معرفی می شوند و نهادی به نام کانون کارآفرینی را تشکیل می دهند تا زمینه ساز کارآفرینی باشند. هیئت امنای کانون کارآفرینی هر استان از شش کارآفرین برتر منتخب استان و از شش نهاد دولتی تشکیل یافته است که در رأس نهادهای دولتی، استانداری قرار دارد.
طبق اساسنامه، باید هر دو ماه یک بار، جلساتی با حضور هر 12 عضو این کانون متشکل از کارآفرینان و نمایندگان این شش نهاد دولتی تشکیل شود. این جلسات هدفش شناسایی معضلات و موانع کارآفرینی کشور و هدایت نخبگان است. اما متأسفانه در بسیاری موارد این جلسات تشکیل نمی شود و دلیلش هم عدم حضور نهادهای دولتی عضو و به صورت مشخص تر، استانداران در این جلسات است. دولت در این جلسات باید به نوعی گزارش خود را در رابطه با اشتغالزایی بدهد و به همین دلیل علاقه ای در این زمینه برای حضور وجود ندارد. متأسفانه فعالیت اقتصادی در شرایط کنونی با فشار تحریم ها نیازمند تعامل و هم افزایی است. در غیراینصورت، کارآفرین تنها می ماند و از کار دلسرد می شود. متأسفانه اخیراً در یک مجلس ختم کشاورز کرمانشاهی شرکت کردم که به دلیل درگیری با بانکی که تسهیلات به این کشاورز داده بود، و بانک تمام دار و ندارش را چوب حراج زده تا وام این کشاورز بدبخت را تسویه کند، باعث شده که این فرد سکته کند و جان خودش را از دست بدهد.
این نشان می دهد که هیچ نوع هم افزایی بین بخش مالی و دولتی و کارآفرینان وجود ندارد. وقتی کارآفرین به میدان کارآفرینی وارد می شود باید از او حمایت شود. وقتی حمایت نمی شود وضعیت همینی که هست می شود. جلسات کانون کارآفرینی دقیقاً جای همین حرف ها است. متأسفانه در استان کرمانشاه، استانداری که سه سال است در این استان در حال اداره استان است، یک بار هم در جلسات کانون کارآفرینی شرکت نکرده است. چون ایشان نمی خواهد با واقعیت ها مواجه شود. ما در کانون کارآفرینی واقعیت های اشتغال را در جامعه قرار است به این عزیزان در دولت انتقال دهیم ولی وقتی کسی حاضر به شرکت در جلسات نیست، مخاطب حرفهای ما چه کسی خواهد بود؟ ما در سطح وزارت واقعاً ارتباط گرمی داریم ولی در استان ها با کانون ها درست برخورد نمی شود. کانون کارآفرینی هویتش ارتباط بین کارآفرین و دولت است ولی وقتی جلسه ای تشکیل نمی شود من عضو کانون کارآفرینی چگونه می توانم دردِ این کارآفرین را انتقال دهم.
تشکل های غیردولتی در ایران بنا بر تمکن مالی شان و توانایی های خدماتی شان توسط دولت در نظر گرفته می شوند. یک تشکل مثل اتاق اصناف چون توانایی دارد یک سری خدمات را به نهادهای دولتی ارائه دهد مورد مرحمت است ولی کانون کارآفرینی که این توانایی را ندارد، مورد بی مهری قرار می گیرد. ما تقاضا داریم از دولت که به این نهادهای غیردولتی به یک چشم نگاه کند. باید بین تمام نهادهای دولتی در این زمینه هماهنگی باشد. ما رابطه گرمی با اداره کار کرمانشاه داریم ولی وقتی استانداری همکاری نمی کند، این تلاش ها ابتر می ماند.
ساعد نیوز: آیا کمک دولتی با ذات کارآفرینی به عنوان یک فعالیت غیردولتی خلاقانه در تضاد نیست؟
مهندس سنجابی: اینجا دو مطلب هست. کارآفرینی که فقط ایده ای دارد یعنی یک فکر بدیع و خلاقانه دارد و برای تبدیل کردن این ایده نیاز به یک عده امکانات دارد، این فرد نیازمند کمک است. بله بخش فکری اش را خودش با خلاقیت شخصی پیش برده ولی اگر این ایده قرار است به ثروت آفرینی و اشتغال تبدیل شود اینجا نیازمند کمک است. دولت باید موانع را برطرف کند و به این فرد کارآفرین خلاق کمک رسانی کند و کانون کارآفرینی رابط میان این فرد و دولت است. وقتی این فرد به یک کارآفرین برتر و حرفه ای ارتقاء یافت و کارش گرفت این دیگر خودش می تواند تا حدودی به صورت مستقل کارش را به پیش ببرد. نمی توانیم یک کارآفرینی را که هزار کارگر دارد با یک دانشجوی خوش فکر تازه فارغ التحصیل شده از دانشگاه مقایسه کنیم. اینجا دو چیز هست. نباید این ها را با همدیگر خلط کنیم.
ساعد نیوز: کارآفرینی چه ارتباطی با فعال کردن بخش خصوصی دارد؟
مهندس سنجابی: کارآفرینی یکی از لوازم اصلی فعال کردن بخش خصوصی است. اگر موانع کارآفرینی برطرف شود، بلاشک بخش خصوصی فعال تر می شود. البته این کار مستلزم توجه دولت به تمام رده های کارآفرینی است. وقتی شما در کارگروه اشتغال تصویب می کنید که به فلان کارآفرین 200 میلیارد وام بدهید، حرفی نیست. این آدم صد در صد با این پول زمینه اشتغال افراد فرآوانی را ایجاد خواهد کرد. ولی این طور نباشد که فقط به کارآفرینی کلان توجه شود. کارآفرینی خُرد هم مهم است. زمینه های مختلف کارآفرینی باید به صورت هماهنگ رشد کنند. ترویج کارآفرینی نیازمند همکاری دولت است. اگر دولت همکاری نکند این ترویج تحقق پیدا نمی کند. من قویاً بر این باور هستم که منابع انسانی درخشان موجود در ایران و وضعیت جغرافیایی چهار فصل این کشور واقعاً زمینه فوق العاده ای است که اگر از این پتانسیل به نحو احسن استفاده شود، ایران به گلستان تبدیل می شود. ما مشکلمان تبعیض و نگاه یک سویه است. کارآفرینی و ترویج آن نیازمند نگاه همه جانبه و جامع است. به طور مثال، یک طرحی تصویب شده است به نام تأمین اجتماعی کشاورزی. این طرح در برخی استان ها اجرا شده است ولی در بعضی استان ها اجرا نشده است. کرمانشاه یکی از این استان ها است. شما توجه داشته باشید که اگر این بیمه واقعاً به صورتی دقیق و کارآمد اجرا شود می تواند از مهاجرت بسیاری از نخبگان از روستاها به شهرها و اشتغال در زمینه های کاذب و حاشیه نشینی پیشگیری کند. ولی چون دولت به این ز مینه توجهی ندارد کارها پیش نمی رود. کرمانشاه قطب کشاورزی کشور است ولی رتبه اول را در زمینه بیکاری دارد؟! خوب وقتی شما بیمه تأمین اجتماعی کشاورزان ر ا می توانید عملی کنید چرا نمی کنید؟ می گویند که برای بازرسی بیمه می رویم کارگران را نمی توانیم به صورت مجتمع پیدا کنیم. این یعنی من به لوازم کشاورزی آگاه نیستم. وقتی فردی صد هکتار زمین دارد اینها هیچ موقع به این صورت نیست که همه در یک نقطه باشد و طبیعتاً کارگرهای این آدم در نقاط مختلف مشغول کار هستند. پس باید به این نکته توجه داشته باشید که این ظرفیت دارد هدر می رود. فقط در استان کرمانشاه اگر این بیمه تأمین اجتماعی کشاورزان عملی شود، 300 هزار فرصت شغلی ایجاد می شود و دیگر نیازی نیست کسی که لیسانس کشاورزی گرفته و علم کشت و کار را دارد برود شهر به عنوان کارگر در حاشیه زندگی کند.
ساعد نیوز: راز موفقیت حضرتعالی به عنوان یک کارآفرین برتر کشور چیست؟
مهندس سنجابی: راز موفقیت بنده عشق و علاقه به کار است. من در سال 1355 در مرکز آموزشی 05 برای سربازی اعزام شدم. من درآن وقت 450 تومان پول داشتم. 450 تا تک تومنی. ولی من در آنجا هم فکر کاسبی بودم. با این 450 تومان کیک و نوشابه می خریدم و به داخل پادگان می آوردم و در محوطه آموزشی به صورت پنهانی به بچه ها می فروختم. وقتی سربازی ام تمام شد من 7500 تومان پول داشتم. با این پول یک وانت گرفتم و مسیر کاری من به صورت پله پله آغاز شد. کارآفرینی یعنی ایده، نترسیدن و منتظر کسی نبودن. باید به خدا توکل کنی. وقتی برای چندین سفره نان مهیا می کنی باید مطمئن باشی که دعای این افراد زمینه پیشرفت شما را مهیا می کند. باید روحیه بالایی داشته باشی و تصمیم بزرگ بگیری.
گزارشی از کارآفرین برتر کشور در حوزه ترجمه
