موزه های معروف همدان

موزه سفال

موزه سفال در سال ۱۳۸۸ شمسی در خیابان شهدا، خانه صمدی واقع در محوله جولان از قدیمی ترین محلات شهر همدان افتتاح شده‌است. سازمان مؤسس این موزه اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان است. این موزه به سفال‌های جمع‌آوری شده در کاوش‌های سطح استان همدان اختصاص داده شده‌است.
سایت موزه سفال در یکی از محلات تاریخی همدان با هدف نمایش دادن مراحل تاریخی سفال آن از گذشته تاکنون ایجاد شده است.
در سایت موزه سفال سیر تحول سفال نمایش داده می شود و مجموعه‌ای از صنایع دستی سفال قبل و بعد از اسلام و نمونه‌های سفال کنونی در معرض دید علاقه‌مندان قراردارد.
استان همدان در سال گذشته از لحاظ صادرات سفال مقام برتر کشوری را به خود اختصاص داده است.

موزه تاریخ طبیعی

موزه تاریخ طبیعی همدان در انتهای خیابان چهارباغ آزادگان شهر همدان در دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا راه‌اندازی شده است.

این موزه با مساحتی در حدود ۲۰۰۰ مترمربع، مجموعه‌ای کم‌نظیر از انواع گونه‌های حیوانی، گیاهی و طبیعی اقلیم ایران و سایر نقاط جهان است. این موزه به عنوان یکی از باارزش‌ترین سرمایه‌های ملی کشور، زمینه مناسبی برای مطالعه و تحقیق علاقه‌مندان فراهم نموده است. در این مجموعه هزاران نمونه زنده، سنگواره و تاکسیدرمی شده از گونه‌های گیاهی و جانوری از گروه پستانداران، پرندگان، خزندگان، حشرات و آبزیان در سه سالن مجزا و مرتبط به هم نگهداری می‌شوند.

* در سالن شماره یک نگاره‌های سنگی کشف شده از مناطق مختلف ایران توسط گروه تحقیق موزه و سفالینه‌ها و دست‌سازهای مفرغی و سکه به نمایش درآمده است. همچنین حدود ۳۰۰ مورد صحنه‌سازی از طبیعت وحش ایران در معرض دید عموم قرار داده شده‌ است. در این سالن انواع دوکفه‌ای‌ها، گاستروپودها، حلزون‌ها، سخت‌پوستان، مرجان‌ها و اسفنج‌های خلیج فارس نگهداری می‌شود. علاوه بر این از مجموعه‌های خارجی نیز بخشی به نمونه‌های ایرانی ملحق شده که این امر سبب ایجاد بهترین کلکسیون صدف‌های ایران در این موزه شده است.

* سالن شماره دو به آبزیان اختصاص دارد و شامل دو بخش جدا از هم می‌باشد. در بخش اول آکواریوم انواع ماهیان زینتی آب شیرین مناطق گرمسیری است که تعدادی از آن‌ها به صورت محدود برای تحقیقات در موزه نگهداری می‌شوند. بخش دوم شامل آبزیان فیکسه شده است. در این قسمت نمونه‌های کمیاب و نفیسی از انواع آبزیان، خزندگان و پستانداران به صورت فیکسه شده در داخل محلول و یا به صورت تاکسیدرمی شده قرار دارد.

* در سالن شماره سه مجموعه‌ای از نمونه‌های کانی، فسیلی و سنگ‌های رسوبی به جا مانده از ادوار مختلف زمین‌شناسی ایران، جمع‌آوری شده است و غنی‌ترین مجموعه نسبت به نمونه‌های مشابه داخل کشور می‌باشد.

این موزه در سال ۱۳۵۱ خورشیدی به همت استاد جعفر محمد علیزاده راه‌اندازی و بر اساس الگوها و استانداردهای بین‌المللی طراحی و تکمیل شده است به طوری که نه تنها در سطح کشور بلکه در سطح خاورمیانه و حتی جهان، مطرح می‌باشد. موزه تاریخ طبیعی همدان در طول فعالیت خود برخی از نمونه‌ها را برای اولین بار در کشور کشف نموده است که نمونه آن کشف ۵ گونه جدید از ماهی‌های خلیج فارس و چند نمونه فسیل می‌باشد.

موزه حمام محله حاجی

حمام محله حاجی از بناهای تاریخی و ارزشمند شهر همدان است که امروز به موزه‌‌ای برای بازدید علاقه‌مندان تبدیل شده است. نام این حمام برگرفته از این است که نخستین کاروان حج در این محله تشکیل شده که همین موجب ماندگاری این حمام نیز شده است. حمام محله حاجی با مساحتی بالغ بر ۸۰۰ متر مربع شامل دو قسمت مردانه و زنانه است که در تاریخ ۲۵/۱۲/۷۹ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. ستون‌ها، سرستون‌ و قوس‌های اجرا شده در بنا از عوامل تزئینی محسوب می‌شوند اما تزئینات آهک‌بری روی دیوارهای حمام به علت تعمیرات متوالی از بین رفته و بنا فاقد کتیبه است. ساخت این حمام به گونه‌ای است که محلی برای دو شاه‌نشین گذاشته شده که مقامات در آن جا استحمام می‌کردند. این حمام دالانی داشته است که به عنوان سونا از آن استفاده می‌شد که این دالان (سونا) از حمام گرم، گرما گرفته و به شکل سونا عمل می‌کرده است. این حمام دارای دو خزینه سرد و گرم بود به طوری که آب از چاهی که پشت خزینه بود به خزینه سرد می‌ریخت و سپس با ورود به خزینه گرم، آب خزینه دوم گرم می‌شد که بسیار جالب توجه است.

موزه مفاخر و مشاهیر همدان

موزه مفاخر و مشاهیر همدان از جمله موزه‌های استان همدان است که از سال ۱۳۸۸ خورشیدی در محل خانه بیژن در خیابان شریعتی شهر همدان راه‌اندازی شده است. موزه مشاهیر همدان با زیربنای حدود ۲۲۰ مترمربع دارای دو طبقه است.

در این موزه ضمن ارائه اطلاعاتی در خصوص سرگذشت مشاهیر همدان، مجسمه‌هایی از تعدادی از آنان همچون حیقوق نبی، بوعلی سینا، عین‌القضات همدانی، سیدجمال‌الدین اسدآبادی، کریم خان زند، میر رضی‌الدین آرتیمانی، خواجه رشیدالدین همدانی، دکتر زلفی گل، خانم دکتر میرهادی و … ساخته شده است.

بیژن نقاش برجسته دوره قاجاریه است که تا سال‌های نخست حکومت پهلوی اول در شهر همدان می‌زیست. وی یکی از همکاران و همراهان کارل فریش در طراحی نقشه میدان اصلی شهر همدان بوده است. خانه‌ای که بیژن در آن سکونت داشت، نمونه‌ای برجسته از معماری نوین است که او به کمک کارل فریش آلمانی طراحی کرده و با دقت و ریزه‌کاری بسیار ساخته است. آنچه امروزه موزه نام گرفته تنها بخش کوچکی از خانه بیژن است. بخشی از این خانه به ویژه در ورودی اصلی آن، به واحد تجاری تبدیل شده است.

باغ موزه نظری

باغ موزه نظری یکی از آثار تاریخی شهر همدان و از شاهکارهای دوره قاجاریه است که در چهارراه نظری خیابان عارف قزوینی این شهر قرار دارد.

عمارت زیبا و مجلل نظری در محوطه یک باغ وسیع واقع شده است. پیش طاق ورودی عمارت به طرز زیبایی با آجرکاری خفته و راسته تزئین شده است. پس از آن هشتی وجود دارد که سقف گنبدی آن با ردیف‌های منظم و یکنواخت آجری پوشش یافته است. در گوشه شمال شرقی هشتی راه‌پله‌ای مسقف با آجر ساخته شده که دسترسی به بام هشتی را امکان‌پذیر می‌سازد. پس از طی مسیری در محوطه باغ، ساختمان اصلی مجموعه نظری قرار دارد که شامل دو طبقه می‌باشد و سقف آن دارای پوشش شیروانی است. ورودی بنا دارای فضایی موسوم به جلوخان با سقف هرمی شکل است که شیروانی آن روی ۴ ستون بلند چوبی با پوشش گچ و سرستون‌های دارای گل و بوته استوار شده است. راه‌پله ورودی بنا که ارتباط‌دهنده فضای حیاط و طبقه فوقانی می‌باشد، از فضای جلوخان می‌گذرد. طبقه فوقانی ساختمان در هر چهار ضلع دارای مهتابی با نرده‌های چوبی ظریف و ۲۴ ستون چوبی است که با گچ پوشیده شده و سرستون‌ها با گل و بوته تزئین شده‌اند. در فضای داخلی بنا تعدادی اتاق ساخته شده که دسترسی به آن‌ها از طریق راهرویی مقدور می‌باشد. در میان راهرو، روزنه‌ای برای نورگیری و تهویه قرار دارد. سقف برخی از اتاق‌ها لَمه‌کوبی شده است.

از سال ۱۳۸۸ خورشیدی این عمارت به موزه مردم‌شناسی تغییر کاربری داده است. بر سردرِ این موزه عبارت «موزه ابن سینا همدان» درج شده اما این موزه با نام «باغ موزه نظری» معروف است.

موزه دفاع مقدس

باغ موزه دفاع مقدس همدان با بهره گیری از تکنولوژی‌های مدرن و با همکاری مهندسانی از کشور کره شمالی در یکی از نقاط خوش آب و هوای همدان واقع شده است.

محوطه بیرونی موزه علاوه بر مجموعه دیدنی‌های موزه، با تجهیزات نظامی، تندیس مقدس تعدادی از فرماندهان شهید، مجموعه‌های تفریحی مثل آب نما به گونه خاصی طراحی شده و در شب‌ها صحنه‌های بسیار نورانی و دلپذیری را برای بازدیدکنندگان ایجاد می‌کند.

این موزه قدمی هرچند کوچک، در راستای زنده نگاه داشتن یاد و خاطره شهدای هشت سال دفاع مقدس و پایداری بعد از جنگ تحمیلی دلیر مردان عرصه مقاومت و ایثار و از آن مهم‌تر قدم نهادن در راه سرخ شهادت و ایستادگی است که دلاوری‌های بزرگمردان این خطه را به تصویر کشیده است.

این موزه عظیم در منطقه عباس آباد همدان و در سمت راست ورودی بلوار کولاب همدان ساخته شده که حیاط بزرگ آن، خود به تنهایی یک باغ موزه ارزشمند و قابل توجه است.

به غیر از ادوات نظامی که به معمول چنین فضاهایی همواره در اطراف قرار می گیرد، مجسمه های ارزشمند و تحسین برانگیزی نیز با ظرافت و حوصله ساخته و در جای مناسبی قرار گرفته است.

موزه هگمتانه همدان

موزه هگمتانه با یک طبقه ساختمان و با زیر بنای ۶۰۰ مترمربع در مرکز محوطه باستانی هگمتانه قرار دارد ، ساختمان موزه هگمتانه بین سالهای ۲۵-۱۳۲۰ شمسی با عنوان مدرسه ۶ کلاسه پرورش ایجاد و در دهه ۱۳۵۰ به منظور اجرای برنامه های پژوهشی و باستان شناسی به تملک مرکز باستان شناسی سابق درآمد و همزمان با شروع فعالیتهای عمرانی و پژوهشی محوطه و انتقال آثار تاریخی مکشوفه از محوطه باستانی به داخل آن تبدیل به مخزنی جهت نگهداری آثار گردید ، در روند پروسه تبدیل مدرسه به موزه در سال ۱۳۷۲ به مناسبت برگزاری سمینار مدیران میراث فرهنگی ضمن حذف تیغه های داخلی کلاسها و تعمیرات جزئی ساختمان مدرسه تبدیل به موزه موقت گردید و به مرور ایام تعمیرات و الحاقاتی در آن انجام گرفت و هم اکنون موزه هگمتانه با یک سالن اصلی و سرسرا و دو راهرو و با عرضه و نمایش گذراندن دویست شی فرهنگی ، تاریخی مربوط به ادوار بیش از تاریخ ، دوران تاریخی و دوران اسلامی آماده بازدید گردشگران می باشد .

موزه هگمتانه را با توجه به انواع اشیاء و آثار باستانی عرضه شده میتوان به دو بخش تاریخی و اسلامی تقسیم نمود . اشیاء هردو بخش حاصل کاوشهایی است که طی سالیان گذشته از سطح تپه و داخل کارگاههای کاوش هگمتانه و تعدادی دیگر از طریق خرید ، اهداء و یا توقیف حاصل شده است . بیشترین آثار و اشیاء موزه را آثار سنگی و سفالی تشکیل می دهد.

موزه هگمتانه یک موزه باستان شناسی بوده و از طریق کاوش ها به دست آمده است و آثاری از هزاره اول پیش از مسیح تا دوران اسلامی در این موزه در معرض دید عموم قرار گرفته است.

اشیای موزه مشتمل بر دوبخش اختصاصی و استانی است .در این مجموعه آثار سنگی ,سفالی,استخوانی وفلزی از دوره های پیش وپس از اسلام به نمایش در آمده است.در راهرو وتالار سمت راست موزه,اشیای مکشوف از هگمتانه نگهداری می شوند.از برجسته ترین این آثار می توان به پایه ستونهای متعلق به کاخهای هخامنشی از جمله شالی ستون مربوط به دوران اردشیر دوم با متن میخی, دو مهر استامپی سنگی وشیشه ای مربوط به دوران قبل از اسلام وسرگاو از جنس سفال متعلق به دوران هخامنشی اشاره کرد.

موزه بوعلی سینا

حسین عبدالله بن حسن بن علی بن سینا معروف به ابن سینا یا بوعلی سینا، بزرگترین دانشمند ایران و سرآمد حکماء و اطباء در ادوار اسلامی و مشهور در سراسر دنیاست که سهمی عظیم در ترقی و تکامل علم در جهان داشته است. وی در سال ۳۷۰ هجری قمری درخرمیشن از توابع بخارا متولد شد ابوعلی سینا در سال ۴۲۸ هجری قمری ، زمانی که تنها ۵۸ سال داشت دار فانی را وداع گفت.

به دلیل آنکه در آن عصر، عربی زبان رایج آثار علمی بود، ابن سینا و سایر دانشمندان ایرانی که در آن روزگار می‌زیستند ‏کتابهای خود را به زبان عربی نوشتند. بعدها بعضی از این آثار به زبانهای دیگر از جمله فارسی ترجمه شد.‏افزون بر این، ابن‌سینا در ادبیات فارسی نیز دستی قوی داشته‌است.

بیش از ۲۰ اثر فارسی به او منسوب است که از میان ‏آن‌ها انتساب دانشنامه علائی و رساله نبض بدو مسلم است. آثار فارسی ابن‌سینا، مانند سایر نثرهای علمی زمان وی، با ‏رعایت ایجاز و اختصار کامل نوشته شده‌است.

آثار فراوانی از ابن‌سینا به جا مانده و یا به او نسبت داده شده که فهرست جامعی از آن‌ها در فهرست نسخه‌های مصنفات ‏ابن سینا آورده شده‌است. این فهرست شامل شامل ۱۳۱ نوشته اصیل از ابن سینا و ۱۱۱ اثر منسوب به او است.

موزه جانور شناسی همدان

موزه جانورشناسی مجموعه ای گرانبها و کم نظیر انواع بی مهرگان و مهره داران را در خود جای داده است. در این موزه با استفاده از روش های نگهداری موزه ای مانند تاکسیدرمی، تثبیت در محلول های شیمیایی، اتاله کردن، نگهداری در رزین و اسکلت سازی، جمع آوری مجموعه جانوران ایران را آْغاز و منجر به ایجاد اولین موزه جانورشناسی در ایران گردید. موزه جانورشناسی با داشتن مجموعه باارزش از لحاظ مطالعات تاکسونومیک فون ایران و امکان دسترسی به اطلاعات و توصیف آنها، توانسته سئوالات و نیازهای تاکسونومیک محققان و دانشجویان رشته های علوم زیستی را پاسخگو باشد. موزه جانورشناسی جهت بالابردن سطح آموزش و ملموس نمودن مطالب تئوری جانورشناسی، امکان بازدیدهای متعددی را سالیانه برای مؤسسات مختلف از جمله مدارس آموزش و پرورش، دانشگاه ها و مؤسسات علمی و تحقیقاتی و پژوهشکده ها فراهم کرده و اطلاعات علمی در خصوص رده بندی، توصیف ریختی و زیستی گونه های ایران، نحوه نگهداری، تاکسیدرمی و تثبیت در محلول های شیمیایی، اسکلت سازی، تهیه نمونه های داخل رزین، ثبت و نگهداری حشرات ( اتاله) و حفظ موزه در اختیار آنها قرار می دهد. موزه جانورشناسی استان همدان با تأکید بر لزوم حفظ و حمایت ذخایر حیات وحش و اسناد علمی، با تجارب بدست آمده و شناسایی مجموعه جانوران ایران نقش بزرگی را در جهت زمینه سازی و احیاری تحقیقات علمی و کاربردی بر روی جانوران و پیشبرد علوم زیستی ایفا می کند.