مراسم نوشیدن چای در چین

چین سرزمین کهن چای است. چین به عنوان تولیدکننده ی اصلی چای در جهان شناخته شده و مهارتش در کشت چای بسیار زیاد است. درواقع، آداب ورسوم چای نوشیدن از طریق جاده ابریشم، به اروپا و بسیاری دیگر از نقاط جهان از جمله ژاپن رسیده است. اولین بار مراسم چای در چین شکل گرفت، پس از ورود به کشور ژاپن گسترش پیدا کرد و در آن کشور نیز به عنوان بخشی از فرهنگ آن کشور شهرت یافت. تفاوت یک فنجان چای در کشورهای مختلف فقط به انواع چای خلاصه نمی شود و چگونگی دم نمودن آن و مراسم های چای خوری و نحوه سرو چای را نیز شامل می شود. فرهنگ چای در چین به چگونگی آماده­ سازی چای و نحوه مصرف چای در چین توسط مردم این کشور اشاره دارد. فرهنگ مصرف چای در چین از نظر نحوه آماده سازی، طعم و زمان مصرف آن با کشورهای اروپایی مانند بریتانیا و دیگر کشورهای آسیایی نظیر ژاپن، کره و ویتنام متفاوت است.

تاریخچه چای در چین

طبق افسانه ها چای اولین بار توسط یک امپراطور چینی به نام شنونگ حدود 2000 سال پیش از میلاد کشف شد. زمانی که در یک تابستان این امپراطور با همراهان خود به سفری دور از منطقه خود رفته بود، در حالیکه خدمتکارانش در حال جوشاندن آب برای او بودند چند برگ از بوته چای درون آب جوش شنونگ افتاد و او طعم چای را برای اولین بار چشید.

امروزه چای به عنوان یکی از 7 ضرورت اصلی در کشور چین نام برده می شود. در سال های دور چای در این کشور بیشتر مصرف دارویی داشت اما امروزه علاوه بر انواع درمان های دارویی برای استفاده روزانه و رفع تشنگی و خستگی، پزشکی و پخت بعضی غذاها،هم به کار برده می شود. چای سبز و برخی چای های مخصوص چینی از جمله oolong پرمصرف ترین انواع چای در چین هستند.

فلسفه مراسم چای در چین

مراسم چای که به همراه نوشیدن و قدردانی کردن از چای است می تواند نوعی از سبک زندگی نیز به حساب آید. از طریق مجموعه ای از مراسم های دم کردن چای، قدردانی کردن از چای، بوییدن چای، نوشیدن و لذت بردن از عطروطعم دل انگیز آن، «دوستی» گسترده می شود و «فضیلت» کشت می شود، فضیلت سنتی آموخته شده و فکر و ذهن تازه می شود. هسته ی مرکزی فرهنگ چای، جان مایه و روح مراسم چای یعنی انرژی و جو موجود در مراسم است که توسط Taoism نشان داده می شود.

• در طول مراسم چای چینی شما باید عطر چای را استشمام کنید، آن را به فنجانی دیگر انتقال دهید و بخار آن را احساس کنید و در آخر آن را بنوشید.
• پس از نوشیدن اولین فنجان چای، استاد چای نزد شما می آید و فنجانی دیگر برای شما پر می کند. این عمل سه تا شش دور، همانند گذشتگان تکرار می شود.

هنگامی که وقت خود را صرف مطالعه اتواع چای چینی و لذت بردن از آرامش می کنید، در حال تجربه کردن سنت خاصی که برای قرن ها وجود دارد، هستید.

آداب دم کردن چای در چین

دم کردن چای در مناطق مختلف چین اداب و لوازم متفاوتی دارد اما به طور اصول دم کردن چای در چین به شرح زیر است. برای دم کردن چای ابتدا لازم است لوازم چای را در اختیار داشته باشیم. وسایل اصلی و ضروری دم کردن سنتی چای در چین عبارتند از:

• قوری چای که عموما یک قوری سفالین مخصوص است اما گاهی اوقات از قوری چینی یا وسیله ی به نام گَی وَن که یک شی کاسه ای دردار است هم استفاده می شود.
• پارچی که در چین چَ هَی نامیده میشود و برای اطمینان از هماهنگی و یکنواخت بودن چای مورد استفاده قرار می گیرد.
• قایق چای یا چَ چواَن که یک شی گاها قایق مانند یا ظرف کاسه مانند سفالین یا چینی با سوراخ های کوچکی روی سطح آن است. قوری چای و گاهی اوقات فنجانها بر روی آن قرار میگیرند و به منظور چکه نکردن آب یا چای بر روی میز استفاده می شود.
• حوله یا دستمال چای که برای خشک کردن قوری مورد استفاده قرار میگیرد و استفاده نکردن از آن بی نزاکتی محسوب می شود.
• یک شی مانند خلال دندان یا شبیه آن که برای تمیز کردن دهانه ی قوری از تفاله های چای استفاده می شود.
• فنجان چای که عموما سه عدد است.

مراحل دم کردن چای در چین

همانطور که پیش از این گفته شد آداب دم کردن چای در مناطق مختلف و همچنین آداب دم کردن انواع مختلف چای متفاوت است. با این حال آداب کلی آن شامل موارد زیر است:
1.اولین مرحله گرم کردن قوری و فنجان های چای با آب داغ است. بدین ترتیب که داخل قوری و فنجان ها آب داغ ریخته و در آن میگردانند و سپس آب را بیرون یا درون قایق چای می ریزند. در بعضی مناطق قوری و فنجان ها را به مدت چند دقیقه درون آب داغ می گذارند و سپس بیرون می آورند.
2. در مرحله ی دوم ظرف محتوی برگ های چای بین میهمانان گردانده می شود تا آنها عطر، کیفیت و شکل چای را نظاره کنند.
3. مرحله ی سوم در واقع آماده کردن چای است. میزان چای و آب وابسته به نوع چای، کیفیت و اندازه ی قوری متفاوت است. اما به طور کلی یک قاشق چایخوری برای یه چهارم فنجان آب کافی خواهد بود. برگ های چای باید حتما توسط قاشق در قوری ریخته شود چرا که چینی ها معتقدند ریختن چای با دست به دلیل وجود روح یا چی در دست باعث تغییر طعم اصلی چای خواهد شد.
4. این مرحله شامل قرار دادن قوری بر روی قایق چای، بلند کردن کتری آب تا شانه و ریختن آب در قوری است. پس از ریختن آب تا جایی که قوری لبریز شود میزبان حباب های روی آب را زدوده و درب قوری را روی آن قرار می دهد. این مرحله تنها برای باز شدن برگ های چای و در واقع نوعی شستن چای است. گاهی اوقات پیش از دم کردن اصلی چای برگ های چای هفت بار شسته می شوند.
5. در این مرحله شخصی که دم کردن چای را انجام می دهد آب درون قوری را درون پارچی از پیش گفته شد می ریزد. شی کوچکی وجود دارد که شبیه به فنجان چای اما باریک تر است. شخصی که چای را دم می کند آب درون پارچ را درون این شی کوچک می ریزد و سپس فنجان چای را به صورت برعکس روی آن قرار می دهد. این کار سنتی است که گفته می شود شادی و اقبال به ارمغان می آورد. پس از آن فنجان چای را در دست گرفته و آن را مجددا برعکس می کنند و با برداشتن شی کوچک آب درون فنجان می ریزد. در این مرحله نیز چای نوشیده نمی شود و این آب را به بیرون یا درون قایق چای می ریزند.
6. در این مرحله دم کردن چای در نهایت انجام می شود. مدت زمان دم کشیدن چای بسته به کیفیت ، اندازه و نوع چای بین سی ثانیه تا حداکثر ده دقیقه متفاوت است. پس از دم کشیدن چای میزبان چای را از قوری درون پارچ می ریزد و پس از آن چای داخل فنجان ها ریخته می شود.
7. مرحله ی هفتم نوشیدن چای است. آداب مربوط به نوشیدن چای ایجاب می کند که میهمان فنجان چای را با دو دست دریافت کند و پیش از نوشیدن برای لحظه ای چای را ببوید. چای داخل فنجان باید در سه مرحله نوشیده شود. نخست مقدار کمی از چای نوشیده می شود، پس از آن در مرحله ی دوم بیشترین مقدار چای و در نهایت مرحله ی سوم برای لذت بردن از طعم چای و خالی کردن فنجان نوشیده شده و پس از آن سرو کردن چای به دفعات نامحدودی انجام می گیرد.
این مراحل تنها یکی از چندین نوع دم کردن چای در چین است . بنابراین اگر قصد دارید به چین سفر کنید رفتن به یک رستوران یا چایخانه ی چینی را درحتما برنامه ی خود قرار دهید چرا این آشنایی با فرهنگ چای چین از نزدیک خالی از لطف نخواهد بود!

آداب نوشیدن چای در چین

در این کشور آداب نوشیدن چای یک رسم ملی سراسری است. از نظر فرهنگی صرف سه وعده غذا و نوشیدن حداقل یک فنجان چای در روز برای چینی ها الزامی است. وقتی یک مهمان خارجی وارد خانه ای در چین می شود، حتما باید با یک فنجان چای مورد استقبال قرار بگیرد.

در همه شهرهای چین تعداد زیادی چایخانه وجود دارد ولی چای عرضه شده در آن ها با چای خانگی چینی تفاوت دارد. مراسم نوشیدن چای در چین نوعی فعالیت هنری است و آموختن راه و رسم آن به زمان زیادی نیاز دارد. در بعضی از نواحی، مراحل تهیه ی چای بسیار پیچیده است و ریشه در فرهنگ بومی دارد. دیانسین (Diansin)، نوعی شیرینی که همراه چای سرو می شود، لذیذ و خوش ظاهر است و در سراسر دنیا دوستداران زیادی دارد.

مراسم چای چینی به عنوان یک مراسم آیینی سنتی در باب احترام به طبیعت و جست و جوی صلح برگزار می شود و آیین های بودیسم، تائوییسم و کنفوسیوس را باهم دربردارد. نام این مراسم سنتی در چین متشکل است از "he" به معنای صلح، “jing” به معنای ساکت و آرام، “yi” به معنای لذت بردن و “zhen” به معنای حقیقت است.

انواع مراسم چای در چین

• سنجش چای (TEA CONTRAST) : در آغاز سلسله (۹۶۰ تا ۱۲۶۰) Song هنر چای شناسی از برترین هنرهای زمانه بود و به عنوان بازی و رقابت در بین افراد مرسوم بود. چایخانه ها اغلب دوطبقه بودند و مهمانان در طبقه ی دوم که جوایز در آن قرار داشت پذیرایی می شدند. رقبا ده فنجان چای از چهار نوع چای متفاوت را می نوشیدند و سپس نام منطقه ی کشت چای و منبع آب چای را می گفتند. به مرورزمان Tōcha در مراسم های چای ژاپنی بسیار پرطرفدار شد. سیچوان به عنوان نخستین جایزه نوشیدن چای در چین محسوب می شود.
• مراسم چای کونگ فو (KUNG FU TEA CEREMONY): امروزه مراسم چای کونگ فو معروف ترین مراسم چای چینی است که در شهرهای Chaozhou، Shantou و Jieyang در استان گوانگدونگ (Guangdong) برگزار می شود. مهم ترین مسئله در مراسم چای کونگ فو تجهیزات چای هست. حداقل ده ست تجهیزاتی چای برای این مراسم لازم است. مرحله اول: یک بطری آب جوش آماده کنید.مرحله دوم: برگ های چای را در فنجان آب گرم بگذارید تا در حدود ۳۰ ثانیه خیس بخورد، سپس آن ها را از داخل آب درآورید.مرحله سوم: برگ های چای را در قیف چای بگذارید تا ناخالصی ها را فیلتر کند.مرحله چهارم: برگ های چای را مجدداً در آب گرم گذاشته و از بشقاب چای (نعلبکی)، برای شستشوی بیشتر برگ ها استفاده کنید.مرحله ی پنجم: دوباره چای را از قیف چای عبور دهید. چای آماده ی نوشیدن است.
• مراسم چای سیچوان (SICHUAN TEA CEREMONY) : مراسم چای سیچوان (Sichuan tea ceremony) به سبکی خاص برگزار می شود. فردی متخلص به استاد چای که به مهارت های عالی کونگ فو و آکروباتیک مسلط است، آب جوش را از یک کاسه ی چای در گلدانی مسی به سطح ۱٫۲ متر، بدون اینکه قطره ای آب بیرون بریزد، خالی می کند. اگر به مراسم چای سیچوان (Sichuan tea ceremony) علاقه مند هستید می توانید به چنگدو (Chengdu) سفر کنید و یک چایخانه پیدا کنید. اولین جایزه مراسم چای، سیچوان نام دارد.
• مراسم چای زین (ZEN TEA CEREMONY): در چین باستان، راهبان بودائی کاشت، پردازش و نوشیدن چای را رایج کردند. آن ها تأثیر مستقیمی در شکل گیری چای به عنوان نوشیدنی محبوب و معروف چین داشتند و بسیاری از چای های مشهور چین با معابد بودائی ارتباط مستقیم دارند. به عنوان مثال در کتاب چای آمده است که معابد Tianzhu و Lingyin نوعی از چای بانام West Lake Longjing را پرورش داده اند. مراسم چای زین (Zen tea ceremony) عناصر فرهنگ چای و بودا را ترکیب می کنند. راهبان به دلایلی همچون مراقبه در طول شب، کمک به هضم غذا و سرکوب خواسته های جنسی به چای وابسته هستند.

انواع چای در چین

به طور اصلی شش نوع برگ چای در چین وجود دارد که تفاوت عمده ی آنها در نحوه ی خشک کردن و پروسه ی تولید آن است. این شش نوع عبارتند از: چای سبز، چای قرمز، چای وو لونگ، چای سفید، چای زرد و چای سیاه. با این حال تنوع چای در فرهنگ چای چین تنها به نوع چای خلاصه نمیشود و در نقاط مختلف با توجه به ذائقه ی مردم منطقه نوع چای میتواند متفاوت باشد. برای مثال میتوان از چای تک خوشه ی چائو ژو که نوعی چای وو لونگ است، چای دانه های لوبیای دودی تای هو، چای عطردار سو ژو، چای زنجبیل و نمک هو نان، چای سرد تایوان نام برد. گذشته از این نوشیدن چای در چین تنها به دم کردن آن خلاصه نمیشود و نوشیدن آن نیازمند سکوت، آرامش، راحتی و تمیزی است.

نکاتی در مورد مراسم چای در چین

• چینی ها اعتقاد دارند که حالت های ذهنی انسان می تواند به دیگران انتقال یابد. به همین دلیل قبل از انجام مراسم چای، باید ریلکس بود و درباره­ ی جنبه­ های مثبت زندگی فکر کرد. مراسم چای باید در نهایت آرامش صورت گیرد.
• نوع چای بسیار مهم است. چای اولانگ، تنوع زیادی دارد و در مراسم سنتی چای چینی، بسیار مورد استفاده قرار می­ گیرد. چای مورد استفاده در این مراسم باید خوش بو و خوش مزه بوده و شکل مناسبی داشته باشد.
• آب مورد استفاده در چای، به توجه ویژه ای نیاز دارد. برای اجرای مراسم سنتی چای از تمیزترین آب استفاده می­ شود تا نه تنها از مزه­ ی عالی این نوشیدنی اطمینان حاصل شود، بلکه به عقیده­ ی چینی­ ها بدین وسیله از مادر طبیعت هم قدردانی شود .
• ابزار لازم برای تهیه یک چای تمام و کمال اهمیت خاصی دارد. ابزار مورد نیاز برای این مراسم عبارتند از: یک قوری چای چینی، یک کوزه­ ی چای خشک، یک قاشق چای­خوری، ۳ فنجان کوچک و یک صافی چای.
• محیط انجام مراسم چای، مهم است. انجام یک مراسم چای آرام، نیازمند یک اتاق تمیز و ساکت و راحت است. چینی ­ها معمولا از هنرشان برای به وجود آوردن یک جو آرام و ایجاد احساس آرامش به مهمانان در مدت زمان اجرای مراسم استفاده می­ کنند.

در چین صدها نوع چای مشهور تولید می شود. مزارع چای با سیلاب های بهاری آبیاری می شوند و گفته می شود که این آب بسته به مسیر جریان، حاوی مواد معدنی و ترکیبات شفابخش مختلف است که همین مسئله تفاوت عمده ی انواع چای در چین محسوب می شود. علاوه بر این مزارع روستایی و کوهستانی چای، چشم اندازهایی بسیار زیبا و دل نشین دارند.

آشنایی با آداب و رسوم جالب کشور لهستان