ناگفته‌های تنها خلبان زن بالگرد در ایران؛ از خانه‌داری تا پرواز/ به من می‌گویند «آقا سمیرا»

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، «سمیرا» بغل پدر نشسته و هوای گرم اهواز کلافه اش کرده است. پدر مشغول صحبت با دوستانش است. آن ها چای می خورند و گپ می زنند. «سمیرا» هم مشغول نقاشی است، اما به محض این که پدرش مثل همیشه سر بحث درباره بالگرد و موشک های جنگی را که موضوع مورد علاقه اش است، باز می کند، دخترک سراپا گوش می شود. سمیرا در همان دنیای کودکی، آرزو می کند که روزی با بالگرد بر فراز آسمان پرواز کند! او چشم هایش را می بندد و تصور می کند که لباس فرم خلبانی اش را پوشیده و حتی صدای برج مراقبت را هم می شنود: «خانم سمیرا شبانی، سرکار خانم سمیرا شبانی، آماده پرواز...».

پرواز در آسمان و خلبانی هواپیما یا بالگرد از آن شغل هایی است که معمولا آرزوی بیشتر پسران در جوانی و نوجوانی بوده چراکه بیشترشان در کودکی به سمت هواپیما ها در آسمان، دست تکان داده و به مادرشان گفته اند که روزی خلبان خواهند شد. در این بین، کمتر پیش می آید که دختری موشک کاغذی درست کند و در آسمان پروازش دهد و خودش را خلبانِ موشک تصور کند و از دیگران بخواهد نامش را کاپیتان صدا کنند. در تصور کودکی بعضی ها، برخی شغل ها مردانه بوده وکمتر کسی برای دخترش اسباب بازی هواپیما یا کامیون خریده است، اما در پرونده امروز «زندگی سلام» با اولین خلبان زن بالگرد در ایران، گپ و گفتی خواندنی داریم. خلبانی که با وجود تمام سختی ها، راهش را ادامه داده و آرزویش را بر آورده ساخته است.

در آرزوی پروازم، اما نه با هواپیما!

«سمیرا شبانی» اولین بانوی خلبان بالگرد در ایران، متولد ۶ فروردین ۱۳۶۵ در شهرکرد است. او از کودکی آرزوی پرواز داشته، اما نه پرواز با هواپیما، از همان ابتدا خودش را در بالگرد تجسم کرده و شوق آن، توان تحمل هر سختی را در این راه به او داده است. «شبانی» در دبیرستان ریاضی-فیزیک خوانده و از سال ۸۵ برای ادامه تحصیل به تهران رفته تا در دانشگاه وارد رشته هوانوردی شود. او درباره سختی های ورود به حرفه ای که قبل از او هیچ خانمی در آن فعالیت نکرده و شاید به سمت اش هم نرفته است، می گوید: «تحصیل در رشته خلبانی از مدت ها پیش برای خانم ها ممکن بود، اما هزینه دوره های آموزشی در توان مالی خانواده ما نبود و شرکت در این کلاس ها احتیاج به وضعیت مالی خوبی داشت، اما من ناامید نشدم و تصمیم گرفتم برای شروع به سراغ کار های مرتبط دیگری مانند فعالیت به عنوان کارمند یک شرکت هوافضا بروم. البته بعد از این که پدرم فوت کرد، دیگر روحیه لازم را نداشتم تا از مادرم دور باشم. به شهرکرد برگشتم و مدتی گذشت تا خبر دادند آموزش و پرورش برای شهرکرد نیرو می خواهد. آزمون دادم و سال ۸۸ به روستای «بارده» در استان چهارمحال و بختیاری اعزام شدم تا به بچه های دبیرستانی آموزش زبان انگلیسی بدهم و بعد ها در شرکت های مختلفی برای طراحی مشغول کار شدم. خوب یادم هست که در آن روز ها برای هدفم می جنگیدم، شاید مشغول کار دیگری بودم، اما هر شب با آرزوی خلبانی می خوابیدم. بعد از چند سال با گرفتن وام و مقداری پول که خودم جمع کرده بودم، توانستم در کلاس های مرتبط با خلبانی ثبت نام و شرکت کنم.»

حتی اجازه صحبت درباره خلبانی را هم نمی دادند

شبانی تصمیم اش را گرفته بود تا هر طور که شده جامه عمل به آرزوی دوران کودکی اش بپوشاند. البته سنگ های زیادی در مسیرش وجود داشته که با صبر و البته تلاش، یکی یکی آن ها را کنار زده است. خودش در این باره می گوید: «سال ۹۳ دوره های آموزشی هواپیما را گذراندم، اما مراحل آموزش برای خلبانی هواپیما خیلی راحت تر از بالگرد بود و برای خلبانی بالگرد حتی اجازه صحبت و درخواست کردن هم به من نمی دادند و بدون هیچ توضیحی، درخواستم را رد می کردند. حدود سه سال بود که کلاس های آموزشی شرکت های هواپیمایی برای خلبانی بالگرد را پیگیری می کردم و در هر آموزشگاهی که بالگرد می دیدم با شوق و ذوق به سراغ شان می رفتم تا شاید به من هم آموزش دهند، اما فایده ای نداشت. زمان گذشت تا این که دوستم به من گفت، یکی از شرکت های هواپیمایی، این دوره های آموزشی را گذاشته، بیا یک بار دیگر هم شانس ات را امتحان کن. برای ثبت نام به آن آموزشگاه رفتم. قبول کردن این که یک خانم برای ثبت نام آمده، برای شان سخت بود. تلاش بسیاری کردم تا قبول کردند و بالاخره اولین موفقیت را در این راه کسب کردم و نامم در بین اسامی دانشجو های آموزشی خلبانی بالگرد قرار گرفت».

کنترل بالگرد، سخت تر از هواپیماست

«بعد از موفقیت در ثبت نام کلاس های آموزشی خلبانی، تازه سختی های کارم شروع شد و باید روز و شب برای دست یابی به این هدف، برنامه ریزی و تلاش می کردم.» شبانی با این مقدمه ادامه می دهد: «در تمامی دوره آموزشی، من تنها خانم شرکت کننده بودم و همراه شش آقا آموزش می دیدم. علاوه بر مربی برای همکلاسی هایم هم جالب بود که یک خانم داوطلب است تا خلبان بالگرد باشد، اما هیچ گاه جمله ای تمسخرآمیز و ناامیدکننده از آن ها نشنیدم. طی این دوره، حساسیت در حضور و غیاب روی من بیشتر از آقایان بود و برای این که حساسیت ها بیش از این نشود و در کلاس ها شرکت کنم به مراسم سالگرد پدرم نرفتم تا از آموزش عقب نیفتم. شاید برای تان جالب باشد که بدانید خلبان بالگرد باید ابتدا آموزش خلبانی هواپیما را ببیند و اگر مهارت لازم را در هواپیما داشت برای خلبانی بالگرد آماده می شود، چون کنترل یک بالگرد سخت تر از هواپیماست و در تمام زمانی که در حال پروازهستی دست و پایت در تلاطم اند. باید دقتی میلی متری داشته باشید و نمی توانید مانند هواپیما، آن را روی حالت اتوپایلوت بگذارید تا خودش حرکت کند. با وجود این، تمام عشق و هدفم پرواز با بالگرد بود.»

روزی که استادم فرمان بالگرد را رها کرد!

خیلی فرق نمی کند که در چه رشته دانشگاهی درس می خوانید چراکه یادگیری یک سری مسائل روی کاغذ با عملی کردن آن ها، از زمین تا آسمان فرق دارد. خلبانی بالگرد که حساسیت و دقت بسیاری می طلبد و اولین اشتباه، جان فرد را با خطر جدی مواجه می کند هم از این مسئله مستثنا نیست. شبانی که در این باره یک خاطره ترسناک هم دارد، می گوید: «یادم هست که بعد از تمام شدن دوره های تئوری باید برای پرواز آماده می شدیم، اما هیچ جا اجازه پرواز رسمی به من نمی دادند. با این که از تمامی جهات آماده بودم و حتی کاپیتان هایی که با من پرواز می کردند، همه شان می گفتند که بهتر از بقیه همکلاسی هایم اصول پرواز را یاد گرفته ام، اما باز هم، مدیران مربوط قبول نمی کردند و با حرف هایشان آزارم می دادند، اما این سخت گیری ها باعث نشد تا فعالیت مورد علاقه ام را کنار بگذارم و روی اسمش خط بکشم! درباره نترسیدن از بالگرد هم نمی گویم که خلقیاتم کاملا مردانه است چراکه لطافت ها و ترس هایی هم داشتم به خصوص در اولین روز های کلاس های عملی پرواز، مثلا یک بار استادم فرمان بالگرد را رها کرد و ما دور خودمان می چرخیدیم! داشتم از ترس سکته می کردم که او فقط داد می زد، «یا هر دویمان را به کشتن بده یا یاد بگیر» من موفق شدم و به درستی پرواز را هدایت کردم، اما میزان ترسیدنم در آن روز، هیچ گاه از یادم نمی رود.»

به لطف استادم به آرزویم رسیدم!

نقش بعضی افراد و آبرویی که از خودشان برای موفق شدن ما در زندگی می گذارند، چشمگیر است. افرادی که گاهی یکی از دوستان مان هستند، گاهی یکی از اقوام و گاهی استادمان. اولین خلبان زن بالگرد در ایران هم شرایط مشابهی داشته است و در این باره می گوید: «چندین استاد برای آموزش من فرستادند و همه آن ها، گواهی من را تایید کردند تا این که کاپیتان ارگاسی (خلبانی کارکشته و باتجربه) هم تایید کرد که توانایی من برای پرواز خیلی خوب است و من را برای پرواز بفرستند و دست آخر هم گفت که اگر چیزی شد، من به گردن می گیرم تا این که رضایت دادند و آرزوی من بر آورده شد. درباره احساسم در اولین لحظات پروازم هم یادم هست که باورم نمی شد این من هستم که در آسمانم و بعد از آن همه اذیت و سختی و توهین، بالاخره توانستم به دست اش بیاورم و همان دقیقه بود که خیلی خدارا شکر کردم و با خودم گفتم که اگر حالا بگویند، این اولین و آخرین پروازت است، هیچ شکایتی نمی کنم و دیگر هیچ چیزی نمی خواهم، چون به آرزویم رسیدم!»

خلبان شدم، چون سکون را دوست نداشتم!

«برای خیلی از افراد سوال بود که چرا یک دختر به بالگرد علاقه دارد، اما من در زندگی ام اصلا سکون را دوست نداشتم. طی دوره ای که معلم بودم یا کارمند یک شرکت شدم، برایم ثابت شد که آن ها شغل های مدنظر و مورد علاقه من نیست و هیچ چیزی به جز خلبانی روحم را ارضا نمی کند. من خلبان شدم، چون خودم را پیدا کرده بودم، کسی که خودش را بشناسد به راحتی می تواند شغل اش و راه زندگی اش را انتخاب کند و خسته نشود.» شبانی با این مقدمه درباره دلایل علاقه عجیب اش به خلبانی بالگرد می گوید: «من دختری پرجنب و جوش بودم و فکر این که زندگی بدون هیجان داشته باشم، اذیتم می کرد. در این راه خیلی سختی کشیدم و تلاش کردم، اما همه این مشکلات می ارزید به اولین باری که خودم را در بالگرد دیدم.»

روی مان آب می ریزند تا غرورمان بشکند!

یکی از رسوم جالب و عجیب، این است که بعد از اولین پرواز رسمی روی سر خلبان یک سطل آب یخ را خالی می کنند! درباره دلیل این اتفاق که روی خود شبانی هم انجام شده، پرسیدیم که گفت: «در آسمان غروری ناشی از موفقیت آدم را در برمی گیرد، همکاران بعد از فرود با سطل آب یخ به استقبالت می آیند تا غرورت بریزد. البته می گویند که دلیل علمی هم دارد. با این حال، پرواز خطر دارد، اما همان هم برای خلبان شیرین است. آسمان هیچ گاه خاطره بدی برای من نداشته و من در این مدت تنها از این اذیت شدم که هیچ مسئولی پشتیبانم نبود و کمکم نکرد. در مسیر موفقیت، حرف های ناامید کننده زیادی از بعضی ها شنیدم که زن را چه به خلبانی و تلاش هایت بیهوده است و به جایی نمی رسی و...، اما من آدمی نبوده و نیستم که نظر دیگران تصمیم ام را عوض کند و پایم شل شود. اتفاقا آن قدر تلاش می کنم تا ثابت کنم می توانم که خدا را شکر توانستم. در صفحه مجازی ام هم برعکس برخی صفحات که به خانم ها توهین می شود، نظرات بیشتر مردم درباره کار من خوب است و بیشتر افراد تحسین ام می کنند.»

خانه داری، خلبانی و مادری!

این خانم خلبان حدود پنج سال است که ازدواج کرده و یک پسر سه ساله دارد. شاید یکی از نکات جالب درباره او که کمتر مورد توجه قرار گرفته این باشد که چطور می توان در کنار این حرفه سخت و پر استرس، هم خانه داری کرد و هم بچه داری. شبانی درباره ازدواجش و مدیریت این ماجرا می گوید: «من ازدواج سنتی داشتم و همسرم با شغلم مخالفتی نداشت. بعد از ازدواجم خیلی از نظر ها بر این بود که نمی توانم هم بچه دار شوم و هم سر کار بروم، اما برای ثابت کردنش، «آرشان» را به دنیا آوردم. شاید برخی فکر کنند که فرزندانِ خانم های شاغل، محبت و آرامش لازم را از مادران دریافت نمی کنند، اما وجود دارند خانم هایی که تربیت کودک شان برعهده پرستار است و زمانی که به خانه می آیند، از استراحت شان می زنند تا بذر عشق و محبت در خانه شان سبز شود. خود من هر قدر هم خسته باشم و هر ساعتی که به خانه برسم، با آرشان بازی می کنم. حتی شب هایی که دیر به خانه می آیم، تا صبح بیدار می مانم و کار های خانه را انجام می دهم. البته همسرم هم کمک زیادی به من می کند. حالا پسرم سه ساله است و در مقایسه با همسالانش عملکرد بهتری دارد. من بیشتر تاکیدم روی شاد بودن است. مادر شاد با روحیه خوب فرزند را بهتر تربیت می کند. همه ما در زندگی مشکل داریم، اما من هنگام بازی و وقت گذراندن با آرشان تمام مشکلات را کنار می گذارم و حتی اگر روز بدی را در محل کارم گذرانده باشم، به چهره اش که نگاه می کنم، آرامش می گیرم و می خندم. در ضمن، روز هایی که پرواز دارم با تفکر این که شاید به خانه برنگردم، جای جای خانه را تمیز می کنم و آرشان را هزاران بار می بوسم. امید را همیشه در زندگی داشته ام، اما هر اتفاقی در آسمان برایم شیرین است و اصلا با دید منفی کارم را شروع نمی کنم.»

همکارانم لقب آقاسمیرا به من داده اند!

با این که نامش سمیرا ست، اما بازهم متاسفانه خیلی ها باور نمی کنند که یک زن توانایی پرواز با بالگرد را داشته باشد بنابراین اگر او را ندیده باشند یا از نزدیک نشناسند در تماس های تلفنی و ... به او می گویند «آقای شبانی». او در این باره می گوید: «آقاسمیرا اصطلاحی است که همکارانم به من می گویند، چون در جمع مردانه خلبان ها، واقعا جایی برای لطافت های زنانه و روحیات حساس نیست و البته من هم مجبورم مانند آن ها رفتار کنم! مثلا در برخی دوره های پروازی مجبوریم با دست غذا بخوریم، من هم نمی توانم بگویم چرا و باید همراه شان شوم. این را هم بگویم که خلبان بودن شغلی نیست که خانم ها نتوانند از پس آن بر بیایند و مردانه باشد. این خود شخص است که باتوجه به شناختی که از خود و توانایی هایش دارد، سراغ شغل مد نظرش می رود و اگر هزاران نفر هم تصور کنند که نمی تواند، راه خودش را ادامه می دهد. حالا من اولین و تنها خلبان خانم بالگرد کشور هستم.»