اگر به دنبال گیاهی هستید که در تمام طول سال گل هایی زیبا و رنگارنگ داشته باشد، گیاه شاه پسند بهترین انتخاب است. گل شاه پسند، با نام علمی «Lantana camara» گیاهی باغچه ای از خانواده شاه پسندیان «Verbenaceae» است. این گیاه همیشه سبز از فصول پاییز تا تابستان گل هایی با رنگ های بسیار متنوع و چشم نواز به ارمغان می آورد. گیاه شاه پسند بومی مکزیک، آمریکای مرکزی، کارائیب و آمریکای جنوبی است و به عنوان یک گیاه زینتی به سراسر جهان معرفی شده است. بیش از 250 گونه از این گیاه با گل هایی بسیار متنوع و چشم نواز، در بسیاری از نقاط جهان، به ویژه مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری یافت می شود. بیشتر گونه های شاه پسند زینتی هستند اما چند گونه از این گیاه خواص دارویی دارند.
معرفی گیاه شاه پسند
گیاه شاه پسند دارای برگ های سبزرنگ، بیضوی شکل و زبر با لبه های دندانه دار است. هر خوشه از گل های این گیاه شامل تعداد زیادی شکوفه ی ریز است که به صورت متراکم و منظم کنار یکدیگر قرار گرفته اند. گل های شاه پسند در رنگ های متنوعی وجود دارد. گل ها شامل طیف گسترده ای از رنگ ها مانند سفید، زرد، نارنجی، قرمز، صورتی، بنفشه هستند و معمولاً از سه دایره گل تشکیل شده اند. رنگ بندی این گل ها به گونه ای است که یک گیاه واحد می تواند شامل شکوفه هایی در دو یا سه رنگ مرتبط باشد. به عنوان مثال یک گیاه شاه پسند می تواند گل هایی به رنگ های زرد، نارنجی و قرمز که در یک طیف رنگی شبیه به هم هستند، داشته باشد.
نکته جالب درباره گل شاه پسند این است که با گذشت زمان رنگ آن ها از روشن به رنگ های تیره تغییر می کند. به عنوان مثال یک شاه پسند بالغ که دارای گل های زرد رنگ است، با افزایش سن رنگ گل های آن به رنگ های نارنجی و نهایتاً قرمز تغییر می کند. مقاومت شاه پسند در برابر خشکسالی و شرایط آسان نگهداری، آن را به یک گیاه محبوب تبدیل کرده است. این گیاه رشد بوته ای دارد به طوری که می توان از آن به عنوان یک درختچه یاد کرد. درختچه شاه پسند در طبیعت حدوداً به طول 2 متر رشد می کند، اما هنگام کاشت این گیاه در گلدان، می توان آنها را با هرس در حدود 25 تا 40 سانتیمتر نگهداری کرد.
نور مناسب برای گیاه شاه پسند
گیاه شاه پسند نیازمند نور کامل خورشید است . گیاهانی که نور مورد نیاز خود را دریافت نمی کنند ، نه تنها شکوفا نمی شوند ، بلکه مستعد ابتلا به کپک های پودری و آفات و حشرات نیز هستند.
خاک مناسب برای گیاه شاه پسند
خاک مورد نیاز برای گیاهان شاه پسند دارای خاصیت نفوذ پذیری هوا است . خاک رس سنگین منجر به پوسیدگی ریشه های گیاه خواهد شد ؛ بنابراین مقداری کمپوست و خزه به خاک گیاه اضافه کنید.
آبیاری گیاه شاه پسند
اگر گیاه شما جوان است تا هنگام بزرگ شدن آن، گیاه را پیوسته مرطوب نگهدارید، اما پس از بلوغ نیازی انجام اینکار نیست، چرا که نیازهای آبی شاه پسند به حد متعادل رسیده و میزان آبیاری آن باید کمی کمتر شود. بسیاری از انواع شاه پسند متعلق به مناطق مدیترانه ای یا خشک هستند و می توانند دوره های کوتاه خشکی و کم آبی را تحمل کند، اما قطعا اگر این زمان طولانی شود منجر به مرگ و از بین رفتن گل شما خواهد شد. درنتیجه موقع خرید گل شاهپسند به این نکته توجه داشته و مطلع شوید که گونه شاهپسندی که می خرید تا چه حد به کم آبی و خشکی مقاوم است؛ چراکه بعضی از انواع این گیاه چنین ویژگی را ندارند.
در طول نگهداری از گل شاه پسند این مهم است که به اندازه کافی نه بیشتر و نه کمتر به آن آب بدهید، چون درغیراینصورت یا با آبیاری زیاد گل تان به بیماری بوتریتیس بلایت (پوسیدگی/ کپک خاکستری) مبتلا خواهد شد یا با کم آبی و خشکی کنه تار عنکبوتی را تجربه خواهند کرد.اگر گیاهتان بالغ است، برای آبیاری درست به محض اینکه خاک آن خشک شد مجددا آن را آبیاری کنید و اگر هنوز جوان است، کمی زودتر اینکار را انجام دهید. برای دریافت نتیجه بهتر، توصیه می کنیم گل شاه پسند را در نزدیکی گیاهانی بکارید که نیازهای آبی مشابه با شاه پسند دارد.
دما و رطوبت مناسب برای گیاه شاه پسند
گیاه شاه پسند ، دمای بالا و رطوبت هوا را به خوبی تحمل می کند اما با این وجود این گیاه تحمل دمای پایین تر از 10 درجه سانتی گراد را ندارد.
کوددهی گیاه شاه پسند
گیاه شاه پسند نیازمند کوددهی در مقادیر بالا نبوده و تنها کافیست آن ها را به صورت ماهانه از فصل بهار تا فصل سرما به صورت ماهانه با کود حاوی مواد آلی تغذیه کنید.
تکثیر گیاه شاه پسند
از آنجایی که گل شاه پسند عموما گیاه بسیار ارزانی است، برای بسیاری از پرورش دهندگان گل و گیاه توجیه اقتصادی برای تکثیر آن وجود ندارد، اما شما می توانید این کار را به سادگی از طریق قلمه زدن و کاشتن در خاک، انجام دهید؛ به این منظور مراحل زیر را دنبال کنید:
- حدود 8 سانتی متر از ساقه را ببرید.
- برگ های پایینی را جدا کنید.
- آن را در مخلوط آغاز کننده رشد گیاه بکارید. (برای تهیه مخلوط آغاز کننده رشد گیاه، می توانید 4 قسمت کمپوست، 1 قسمت پرلیت، 1 قسمت ورمیکولیت و 2 قسمت پیت ماس را با هم مخلوط کنید.)
- خاک را مرطوب کنید.
- گلدان را در یک پلاستیک قرار داده و آن را ببندید تا رطوبت در داخل محیط کوچک ایجاد شده بماند.
- پس از چند هفته، شاهد رشد بخش های جدید خواهید بود. در این مرحله معمولا قلمه ریشه زده و می تواند به گلدان اصلی منتقل شود
هرس کردن گیاه شاه پسند
جدا کردن شاخ و برگ های خشک شده گیاه، به سرعت بخشیدن به رشد آن کمک کرده و رشد شاخ و برگ های جدید را ترغیب می کند.
کاشت و نگهداری از گل شاه پسند در گلدان
شاه پسند معمولا در سبدهای آویزی و به صورت ترکیبی با سایر گل ها به فروش می رسد. برای کاشت و نگهداری از گل شاه پسند در گلدانی دیگر، از خاک چندمنظوره بر پایه زغال سنگ استفاده کرده و آن را در گلدانی با زهکشی عالی بکارید.
گلدهی گیاه شاه پسند
زمان گلدهی شاهپسند اواسط تابستان تا اواسط پاییز است. مقاوم به گرما و کم آبی است. در هر نوع خاک رشد می کند، در فضای سبز کاشت در پارک ها، چمن کاری ها، میادین و بولوار ها وضعیت سازگاری با شرایط اکولوژیک موجودخوب است. گل شاه پسند درختچه ای پا کوتاه یا پا بلند است با برگ های متقابل و دائمی که در نتیجه خرد شدن بوی نسبتاً زننده ای می دهد. گل های آن به صورت خوشه ای و به رنگ قرمز و زرد است و میوه آن به صورت حبه های آبی تا سیاه دیده می شود.
مقاومت گیاه شاه پسند
مقاومت این گیاه در آفتاب زیاد است مشروط بر آنکه مرتب آبیاری شود و خاک پای آن همیشه مرطوب باشد. شاه پسند یک ساله بومی آمریکا می باشد. گل های آن نسبتاً متراکم و به رنگ های مختلفی است که در باغ های صخره ای کشت آن توصیه می شود.
محیط مناسب برای کاشت گیاه شاه پسند
می توانید این گیاه را در نقاط مختلفی از جمله سبد های آویز ، گلدان ها و باغچه کاشته و پرورش دهید. گیاهان شاه پسند همچنین در کنار سایر گیاهان رشد خوبی خواهد داشت . کاشت این گیاهان در باغچه منجر به افزایش تعداد پروانه های موجود در باغچه خانه شما خواهند شد . این گیاهان به حیوانات آسیبی نمی رساند و نیازی به نگرانی در این رابطه وجود نخواهد داشت.
بیماری ها و مشکلات گل شاه پسند
در طول نگهداری از گل شاه پسند با مشکلاتی روبه رو خواهید شد که رایج ترین آن ها موارد زیر هستند:
رشد علفی و گلدهی پراکنده
این اتفاق در اغلب اوقات نتیجه سایه بیش ازحد است. اگر برای گل شاه پسند شما چنین اتفاقی افتاد، شاه پسند را به مکانی ببرید که روزانه حداقل 8 ساعت نور خورشید را دریافت کند. اگر مجبور به کاشت مجدد گیاه در نقطه دیگری از باغچه شده اید، نگران نباشید پس از کاشت، بهبودی مجدد در این گیاه با سرعت بالایی انجام شده و گیاه زود خودش را بازیابی می کند.
سفیدک سطحی
رایج ترین مشکل در نگهداری از شاه پسند، ظهور سفیدک سطحی است که در بخش قبلی نیز به آن اشاره ای کوتاه شد. برای جلوگیری از بروز این مشکل در اطراف گیاه فضای کافی برای گردش هوا ایجاد کرده و گیاه را از بالا آبیاری نکنید. همچنین آبیاری نباید در بعدازظهر صورت بگیرد، زیرا برگ ها در طول شب مرطوب باقی مانده و دچار بیماری خواهد شد. برای آبیاری گیاه حتما آب را مستقیما روی خاک ریخته و بدنه گیاه را آبیاری نکنید.
زرد شدن برگ ها، گلدهی ضعیف و پوسیدگی ریشه
همه این موارد، نشانه زهکشی ضعیف است که با کاشت دوباره گیاه در خاکی با زهکشی مناسب می توانید آن را حفظ کنید. اگر هم شاه پسند شما گلدانی است، می توانید حفرات زهکشی بیشتری در زیر گلدان ایجاد کرده یا خاک گلدان را تعویض کنید.
کنه تار عنکبوتی
این آفت نیز می تواند برای شاه پسند ایجاد مشکل کند. اگر متوجه تشکیل شبکه های تاری در گیاه شدید و برگ ها ظاهر رنگ پریده پیدا کردند، برگ ها را با جریان آب به خوبی شست وشو داده یا از صابون حشره کش استفاده کنید. یادتان باشد اگر شاه پسند شما میزبان زنبور، پروانه یا سایر حشرات دوست داشتنی و مفید است، از اسپری های شیمیایی برای از بین بردن کنه تار عنکبوتی استفاده نکنید.
نگهداری از گل شاه پسند در زمستان
شاه پسندهای کاشته در گلدان می توانند به راحتی زمستان را سپری کنند، اما آنهایی که در گلدان نیستند، احتمالا با اولین سرمای سخت زمستانی درست وقتی که دما به زیر صفر برسد از بین خواهند رفت؛ مگر اینکه زمین را حفر کرده و گیاه را در گلدان بکارید و سپس به محیط داخل خانه منتقل کنید. اگر قصد انجام چنین کاری دارید لازم است مراحل زیر را دنبال کنید:
- گیاه را تا حدود نصف اندازه آن، کوتاه کنید
- پس از خارج کردن گیاه، توپ ریشه را نیز تا نصف اندازه هرس کنید.
- گلدانی را انتخاب کنید که بدنه آن تا ریشه چندین سانتی متر فاصله داشته باشد و آن را با خاک گلدان مناسب پر کنید.
- گیاه تازه کاشته شده را به محیط داخل خانه آورده و در مکانی نورانی قرار دهید.
- برای چند هفته، مقداری آب به گیاه اسپری کنید.
- قبل از آخرین سرمای زمستان و قبل از اینکه گیاه را مجدد به خارج از خانه ببرید، آن را هرس کنید تا رشد آن تقویت شود.
- پس از آخرین موج سرما یا اوایل بهار، گلدان را به خارج از خانه برده یا گیاه را دوباره در خاک بکارید.
دانستنی های مفید درباره گیاه شاه پسند
- مطالعات انجام شده در هند نشان می دهد که برگ های بعضی انواع شاه پسند می توانند خاصیت ضد میکروبی، ضد قارچی و حشره کشی داشته باشند. شاه پسند در داروهای گیاهی سنتی نیز برای درمان انواع بیماری ها از جمله سرطان، خارش پوستی، جذام، هاری، آبله مرغان، سرخک، آسم و درمان زخم مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین از عصاره این گیاه در برزیل برای درمان عفونت های تنفسی استفاده شده است.
- شاه پسند ممکن است برای حیوانات خانگی سمی باشد.
- در افسانه های اروپایی عنوان شده که گل شاه پسند برای خون آشام ها سمی و کشنده است.
- در مصر باستان این گیاه «اشک الهه ایزیس» نامیده می شد.
- در افسانه های مسیحیان گفته شده از این گیاه برای درمان زخم های مسیح استفاده شد.
- در روم باستان این گیاه به عنوان گیاهی مقدس شناخته می شد.
نحوه پرورش و مراقبت از گیاه نخل پالم اریکا
