به گزارش پایگاه خبری - تحلیلی ساعدنیوز به نقل از همشهری آنلاین، طی روزهای اخیر انتشار برخی گزارش‌ها حکایت از کاهش پهنه آبی دریاچه ارومیه به حدود 4درصد داشته‌اند. مجلس یازدهم 21تیرماه1401 با طرح تحقیق و تفحص از عملکرد ستاد دریاچه ارومیه موافقت کرد و با گذشت بیش از یک سال و نیم گزارش آن در صحن علنی مجلس قرائت نشده است. با محمدرضا میرتاج‌الدینی نماینده تبریز و عضو هیات تحقیق و تفحص از ستاد احیای دریاچه ارویمه درباره سرنوشت طرح و بحران دریاچه گفت‌وگو کردیم.
گزارش تحقیق و تفحص از ستاد احیای دریاچه ارومیه به کجا رسید؟
تحقیق و تفحص آماده شده است و باید برای روزهای نظارت مجلس که روزهای سه‌شنبه است در دستور گزارش صحن مجلس قرار گیرد. ما در این طرح عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه و اعتباراتی که گرفته بودند را بررسی کردیم. همچنین به این مسئله پرداختیم که از دستورالعمل‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه چند مورد آن عملیاتی شده است.
گزارش‌هایی درباره کاهش پهنه آبی این دریاچه به 6درصد منتشر شده است. به‌عنوان یکی از نمایندگان شمال غرب کشور چه پیگیری‌هایی در خروج وضعیت این دریاچه از بحران داشته‌اید؟
وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه مسئله فراتر از تحقیق و تفحص است که باید همچنان آن را دنبال کنیم. درخصوص تحقیق و تفحص گزارش قرائت خواهد شد. برای احیای دریاچه ارومیه 21دستورالعمل مثل لایروبی رودخانه‌های منتهی به این دریاچه، بارورسازی ابرها، تکمیل کردن تصفیه‌خانه‌های شهرهای بزرگ مثل تبریز و ارومیه و طرح بزرگ انتقال آب از سد کانی‌سیب و بند بادین آباد وجود دارد.
این پروژه‌ها به کجا رسیده‌اند؟
از نظر فیزیکی بیشتر پروژه‌ها تمام شده است و برخی مثل تصفیه‌خانه آب تبریز در شرف اتمام است. فاز اول تصفیه‌خانه آب تبریز تمام شده است و 75میلیون متر مکعب آورده آب داشته است. فاز دوم تصفیه‌خانه آب تبریز با ظرفیت 50میلیون متر مکعب آب هم باید به مقدار قبلی اضافه شود تا در مجموع در این بخش 125میلیون متر مکعب آب تصفیه شده به دریاچه ارومیه سرازیر شود. 75میلیون متر مکعب آب تصفیه شده نیز از ارومیه باید تامین شود تا در مجموع به رقم 200میلیون متر مکعب سهم آب تصفیه شده برای دریاچه ارومیه برسیم. این پروژه‌ها تا کامل نشود، آب به دریاچه ارومیه نمی‌رسد، چون حدود 30کیلومتر لوله‌گذاری شده است و پس آن در رودخانه رها می‌شود که همه آن هم به دریاچه نمی‌رسد. این مربوط به تبریز است. بنابراین باید لوله‌گذاری تکمیل شود و حداقل 30 تا 40 کیلومتر دیگر هم لوله‌گذاری شود تا نواقص برطرف شود.
امسال منابع مالی به ستاد احیای دریاچه ارومیه تخصیص داده شد؟
بله. دولت امسال برای ستاد احیای دریاچه ارومیه 2هزار میلیارد تومان اعتبار گذاشته بود که پرداخت شد ولی تصفیه‌خانه‌ها، سد آدین آباد و رهاسازی آب ناقص هستند.
چه مقدار آب دریاچه ارومیه باید از تصفیه‌خانه‌های تبریز و ارومیه تامین شود؟
از مجموع این 2شهر باید سالانه 200میلیون متر مکعب آب تصفیه شده به دریاچه ارومیه سرازیر شود.
از سد کانی‌سیب و بند بادین آباد چه سهم آبی برای دریاچه ارومیه در نظر گرفته شده است؟
از مجموع این 2سد باید 650میلیون متر مکعب در هر سال آب به دریاچه ارومیه برسد. سد کانی‌سیب، تونل، کانال و روان‌سازی آن تکمیل شده است و پارسال با حضور آقای رئیس‌جمهور افتتاح شد و اولین آب سرازیر شده به حجم تقریبی 300میلیون متر مکعب در فاصله زمانی 6ماه روانه دریاچه ارومیه شد.
منابع آبی سد کانی‌سیب پایدار هستند؟
خیر. امسال روان‌سازی آب دیرتر انجام گرفت، چون سد کانی‌سیب کمبود منابع آب داشت و از طرف دیگر شاهد کاهش 60درصدی بارش‌ها در حوضه آبریز دریاچه ارومیه بودیم. ما به‌طور مرتب پیگیر بوده‌ایم که این روان‌سازی آب زودتر انجام شود. از مهرماه دنبال این روان‌سازی بودیم ولی با تاخیر انجام شد. همین مسئله نیز باعث شد به کمترین سطح دریاچه ارومیه در تاریخش برسیم که چیزی حدود 600میلیون متر مکعب آب در این دریاچه باقی مانده است.
سال گذشته شرایط چگونه بود؟
سال گذشته 1میلیون و 200هزار متر مکعب آب در دریاچه ارومیه وجود داشت. این دریاچه همچنان با تهدیدهایی در پیشبرد برنامه‌های احیا مواجه است. یکی از آنها خشکسالی است ولی عوامل انسانی در آن دخالت بیشتری داشتند چرا که آب بیشتری از حوضه آبریز دریاچه ارومیه برداشتند. مدیریت‌ها نیز در این زمینه خیلی ضعیف عمل کرده‌اند. وجود 74هزار چاه غیرمجاز در بالا دست دریاچه ارومیه، همگی عوامل انسانی و ضعف مدیریتی هستند که برداشت بیش از حد و غیراستاندارد آب را در این منطقه رقم زده‌اند. این شرایط باعث شده‌اند که دریاچه ارومیه به این وضعیت بیفتد.
پیگیری ویژه‌ای در ارتباط با خاص‌ترین شرایط دریاچه ارومیه در شروع سال آبی امسال داشته‌اید؟
اخیرا نامه‌ای با امضای همه نمایندگان شمال غرب کشور خطاب به آقای رئیسی رئیس‌جمهور آماده کرده‌ایم و در مرحله بعد هم یک نامه برای تشریح وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه با امضای همه نمایندگان شمال غرب کشور و ائمه جمعه مراکز چهار استان خطاب به مقام معظم رهبری خواهیم نوشت، چرا که دستورات فوق‌العاده برای این دریاچه لازم است.
یعنی راهکار فعلی حتی اگر کامل شوند، باز هم کفاف نمی‌دهند؟
خیر. ما باید منابع آب جدید برای دریاچه ارومیه در نظر بگیریم. بخشی از این کار باید در قالب بارورسازی ابرها انجام شود که وزارت نیرو شروع کرده ولی نتایج آن برای ما محسوس نبوده است. انتقال آب از مناطق دیگر جزو برنامه‌های دیگر ماست که پیگیرش هستیم. انتقال آب از دریاچه وان را مطرح کردیم ولی دولت ترکیه هنوز در این باره اعلام آمادگی نکرده است و نتیجه مشخص نیست. در داخل کشور نیز یکی از طرح‌ها انتقال آب از دریای خزر بود که به تایید نرسیده است. یکی طرح بزرگ دیگر هم که باید مورد مطالعه قرار گیرد، بودجه زیادی می‌خواهد ولی امکان‌پذیر است، انتقال آب از خلیج فارس به دریاچه ارومیه است. ما شاهد انتقال آب از دریای عمان به استان‌های مرکزی مثل یزد، کرمان و اصفهان هستیم که بیش از هزار کیلومتر از هم فاصله دارند. منتهی الیه خلیج فارس تا دریاچه ارومیه کمتر از این مقدار فاصله دارد و کمتر از هزار کیلومتر نیاز به انتقال آب وجود خواهد داشت. ما این کار را از دولت طلب می‌کنیم تا مطالعاتش را آغاز کند، چرا که دریاچه ارومیه یک مساله ملی است و مربوط به شمال غرب نیست. این دریاچه اگر خشک شود، ریزگردهای نمک آن نصف کشور از آذربایجان، زنجان و قزوین گرفته تا تهران را تهدید می‌کند، کما اینکه ما می‌بینیم ریزگردهایی که از عراق بلند می‌شود، نیمی از کشور را در بر می‌گیرد.
کدام‌یک از دولت‌ها در پیاده‌سازی 21راهکار نجات دریاچه ارومیه تلاش بیشتری داشته‌اند؟
نمی‌توانم عدد بدهم. حدود 8هزار میلیارد تومان در دولت قبل به ستاد احیای دریاچه ارومیه تخصیص داده شد و بخشی از پروژه‌ها پیش رفت و با احتساب بودجه امسال بیش از 5هزار میلیارد تومان نیز تاکنون در دولت آقای رئیسی تخصیص داده شده است که در نتیجه برخی از پروژه‌ها تکمیل شدند.
آیا ملاحظات سیاسی خاصی وجود دارد که گزارش تاکنون در صحن علنی قرائت نشده است؟
خیر در نوبت صحن است، چون ما در این طرح به دنبال مچ‌گیری نبودیم؛ دنبال نظارت قانونی خودمان بودیم که کدام طرح‌ها اجرا شده است و کدام اجرا نشده است و چرا اجرا نشده است.
