نگاهی به آثار حسین چالایان، طراح مد

حسین چالایان، یک طراح مد یا یک مهندس؟

حسین چالایان، متولد 12 اوت 1970در نیکوزیا، قبرس شمالی، طراح مد قبرسی-بریتانیایی است پدر و مادری مسلمان دارد. او بیشتر به خاطر القای مفاهیم فکری و عناصر هنری در طرح ها و نمایش هایش شناخته می شود. حسین چالایان در سن هفت سالگی بدون مادرش به انگلستان فرستاده می شود و تحت تاثیر اتفاقات بچگی اش، با الهام از دوگانگی های فرهنگی و کاری اش به عنوان یک مهاجر و با برچسب بیگانه، طراحی می کند.
او فارغ التحصیل رشته مد از کالج هنر و طراحی سنترال سنت مارتینز لندن است و در دهه 1990، چارلی پورتر، معاون سردبیر مد گاردین در آن زمان، معتقد بود چالایان، نور احیا شده صنعت مد لندن است. از آن زمان تاکنون او جوایز زیادی را به دست آورده و مدیریت های خلاقانه ای را بر عهده داشته است، سیستم مد را مورد انتقاد قرار داده، در آن سرمایه گذاری کرده و حتی با ورشکستگی نیز روبرو شده است. حسین چالایان، فقط یک طراح مد نیست، بهره گیری اش از مهندسی مکانیک، برنامه نویسی و طراحی مبلمان، از جذاب ترین نقاط قوتش هستند.

طرز فکر چالایان به عنوان یک طراح مد

چالایان تلاش دارد کارش را هم از نظر مفهومی و هم از نظر زیبایی شناختی به طور مداوم توسعه دهد. او معتقد است که افراد فعال در صنعت مد، از صحبت کردن در مورد مصرف گرایی یا سرعت بالای مد و شکستن تابوها می ترسند، بنابراین با وضعیت موجود همراه می شوند و هرگز چشمان خود را به روی افراد خلاق تر باز نمی کنند. بنابراین طراحان به اندازه کافی ریسک نمی کنند. در حالی که اگر ریسک نکنید، هیچ اتفاقی نمی افتد.

چالایان به به رفتارشناسی و تاریخ علاقه مند است. او خودش را در حال مطالعه جهان می داند و سعی می کند به ایده هایی متفاوت برای نگاه کردن به مسائل دست پیدا کند. بدن عنصر اصلی اوست. اعتقادش بر این است که استفاده هر فرهنگ از بدن خاص است و یا آنچه که هرکس در زبان بدن می بیند، بسیار متفاوت با دیگریست.

مجموعه پاییز 2000 و منبع الهامش

بسیاری از افراد علاقه مند به مد لباس را به عنوان “هنر پوشیدنی” تعریف می کنند. این در حالیست که بسیاری از نمادین ترین قطعات مد، در زندگی روزمره پوشیدنی نبوده اند. شاید بهترین مثال از این دست، این مجموعه نوآورانه باشد، مجموعه ای که چالایان را برای دومین سال متوالی برنده جایزه بهترین طراح سال بریتانیا کرد.

هدف چالایان صرفاً رونق بخشیدن به تئاتر نبود، بلکه تحقیق در مورد مفهوم جابجایی بود، زیرا نمایش از پناهجویان جنگی الهام گرفته شده بود که مجبور به ترک خانه های خود و حمل دارایی های شخصی خود شدند. خانواده چالایان، در نتیجه درگیری ها بین ترکیه و قبرس مجبور به مهاجرت می شوند و او از داستان های وحشتناک خانوادگی در مورد پاکسازی قومی ترک های قبرس الهام می گیرد. او این ایده را به یک تحول جهانی تبدیل کرد.

حسین چالایان می گوید: کاری که من می خواستم انجام دهم این بود که ببینید چگونه از دارایی های خود با داشتن روکش صندلی محافظت می کنید یا چگونه می توانید اشیاء یک اتاق را در جیب لباس هایتان قرار دهید و آن ها را با خود ببرید.

بنابراین به نوعی فکر می کنم این سوژه بی زمان بود و امروز هم می تواند اعمال شود زیرا ما دوباره به تازگی هجوم گسترده ای از مهاجران از خاورمیانه را داشته ایم، که به دلایل مشابه، خانه خود را ترک کرده اند. جنگ وجود دارد و شما باید خانه خود را برای رفتن به محلی امن رها کنید و من فکر می کنم این یک موضوع جهانی است.

فضا، موسیقی و صحنه

نمایش لباس آماده پاییز_زمستان 2000 چالایان در Sadler’s Wells، یک تئاتر رقص لندن به نمایش درآمد. این نمایش، پس از دو دهه، نمایش دگرگون کننده ای که مرزهای بین مد و مبلمان را محو می کند و همچنان با توجه به وضعیت انسان و رابطه او با دارایی های دنیوی، حس همدردی را در بیننده ایجاد می کند. حسین چلایان صحنه خود را مانند یک اتاق نشیمن برپا کرد. فضا بسیار ساده و مینیمال به سبک مدرنیستی دهه 50، شامل چهار صندلی، یک میز، یک تلویزیون صفحه تخت، چندین گلدان و مقدار زیادی فضای سفید بود. همه این ها چه ربطی به لباس دارد؟ در ادامه متوجه می شویم. این در واقع اسباب یک خانه است. اما جزییاتی که عجیب بنظر می رسند، ظروف روی طاقچه اند که اشاره پنهانی به مکالمه چالایان و مادرش دارند. زمانی که سال ها بعد از مهاجرت به او می گوید که زمان ترک خانه، فقط قاب عکس های قدیمی و چند ظرف غذا را با خودش برداشته است.

در تمام مدت اجرای نمایش، گروه کر بلغارستانی در پشت صحنه و پشت یک شیشه قرار دارند و موسیقی، با توجه به منبع الهام، آوایی از اروپای شرقی را یادآور می شود. چالایان بعدها در مورد گروه کر گفت که قبل از نمایش و در زمان تمرین، در حالی که همه ما با لباس ها آماده تمرین می شدیم، صدای آن ها کل فضا را پر می کرد و فکر می کنم که برای من، احتمالاً یکی از بهترین لحظات عمرم بود. شنیدن آن موسیقی زمان تمرین و آماده شدن با لباس ها، لحظه ای به یاد ماندنی بود.

نمایش اصلی

نکته ای که در این نمایش جالب توجه است، این است که در کنار مدل های حرفه ای مد، تعدادی از مدل های معمولی با سن ها و از جنسیت های مختلف و با اندام های معمولی نیز حضور دارند که به گونه ای یادآور مردم عادی است که زندگیشان زیرورو شده است. مانند خانواده ای که در آغاز نمایش ظاهر می شوند؛ در حالی که بر روی صندلی هایشان نشسته اند. لباس های آن ها آیینه تمام نمایی برای تداعی البسه سنتی اروپای شرقی است، به همین دلیل است که شما کت های سنگین، پارچه های پشمی و یا پارچه های گلدار و بافت را می بینید.

کم کم که به پایان نزدیک می شویم، مدل های چالایان با لباس های به ظاهر ساده مانند کت مشکی یا کت و شلوار و با موهای عجیب و پوست برنزه ظاهر می شوند و سپس اشیاء خانگی چوبی روی طاقچه را در داخل کت ها و یا در جیب های بیرونی خود قرار داده و از صحنه خارج می شوند تا کم کم اتاق خالی شود. این لحظه ای است که می فهمیم آرامش در حال برهم خوردن است و به آرامی آماده مواجهه با پایان شگفت انگیز اما تلخ می شویم.

پایان دراماتیک

مدل ها با مبلمان ارتباط برقرار می کردند و در حالی که در اطراف راه می رفتند، اشیاء خانگی را در داخل کت و جیب خود نگه می داشتند. پس از پایان نمایش آخرین ست لباس و خالی شدن طاقچه، بهترین پایان برای این نمایش فرارسید. فینال چالایان بسیار حیرت انگیز بود. چهار مدل با لباس های شیک خاکستری به مجموعه صندلی ها نزدیک شدند، روکش ها را برداشتند و به معنای واقعی کلمه آن ها را پوشیدند. روکش های صندلی نسخه کاملی از پیراهن هایی شدند که به زیبایی بر تن نشستند و اسکت صندلی ها، جمع شده و تبدیل به چمدان هایی شد که استعاره ای از تمام دارایی افراد در دنیا بود. در این زمان، آخرین مدل نیز پا به صحنه گذاشت، پاهایش را داخل میزی از چوب ماهاگونی گذاشت، آن را بلند کرد و به یک دامن چوبی تبدیل کرد و پوشید. این صحنه، یادآور این است که حسین چالایان، تنها یک طراح مد نیست؛ او هنرمندی واقعی و تکنسینی ماهر است که علاوه بر درک هنری، ابزار لازم برای رساندن مفهوم مورد نظر خود را نیز دارد. مدل ها با اسباب خارج شدند و تنها تماشاگرانی مانده بودند که به یک اتاق خالی سفید نگاه می کردند که نمادی از خانه ها و شهرهای خالی از سکنه به جا مانده از جنگ بود.

استقبال از این مجموعه

دامن میز و کل مجموعه نمایش بعداً در نمایشگاهی با عنوان شهر قرن، در موزه مدرن Tate، در لندن در سال 2001 به نمایش درآمد و اندکی پس از نمایش پاییز و زمستان سال 2000، فروشگاه بزرگ لندنی هاروی نیکولز، برای اولین بار آثار چالایان را ذخیره کرد. ماندگاری این نمایش حاصل تعادل آن بین جسارت، طراحی، اجرای دقیق و داستان سرایی معنادار است. ترکیب این عناصر به دلیل توانایی مداوم خود در ایجاد جرقه گفتگو در مورد مهاجرت و بقای انسان، در حالی که رشته های تخیل را قلقلک می دهد، آزمون زمان را نیز پس داده است. مطمئننا کسی که در این نمایشگاه حضور داشته است، تا به امروز هنوز حس گیج شدن و لذت و شگفتی را در زمانی که میز به دامنی کاملاً متعادل تبدیل شد و مدل ها به معنای واقعی کلمه با مبلمان بیرون رفتند، فراموش نکرده است.
در زمانی مانند امروز که مردم برای بازنگری در روابط خود با فضاهایی که در آن زندگی می کنند و دارایی هایشان به چالش کشیده می شوند و دنیا زیر سوال می رود، مجموعه چالایان هنوزهم با گذشت دو دهه از آن زمان، به شدت تاثیرگذار است؛ چون موضوعی که اون با طراحی این مجموعه بیان کرد، حتی توسط مطبوعات و روزنامه ها نیز، به این تاثیرگذاری بیان نشده بود. این مجموعه یادآور این نکته است که مد، می تواند چیزی فراتر از چند تکه پارچه باشد و ما درگیر دنیایی از معنا و مفهومیم.
مجموعه «پس از کلمات» احتمالاً بنزینی برای جرقه ای بود که حسین چالایان را مطرح کرد و احترام زیادی برای او به ارمغان آورد. اتفاقی که او هرگز حتی تصورش را هم نمی کرد.

مشکلات فردی تابوشکن و منتقد جریان مصرف گرای مد

تقاضا برای تولید و فروش در مد آنقدر شتاب دار است که با شتاب خلاقیت اکثر طراحان مرتبط نیست و موارد زیادی وجود داشته است که افراد چه به صورت حرفه ای و چه شخصی دچار شکست شده اند. چالایان نیز، علیرغم نبوغش، با مشکلات مالی زیادی دست و پنجه نرم کرد و با چندصدهزار پوند بدهی، در نهایت برای گذراندن زندگی خود، برای برندهایی چون مارکس و اسپنسر طراحی میکرد و چندین خط تولید لباس قابل پوشیدن زنانه و مردانه نیز راه اندازی کرد که امتیاز همه آنها به مرور واگذار شد. بودجه او 20 برابر کمتر از بسیاری از رقبای دیگر است؛ اما او همچنان داستان های خود را تعریف کرده است.
در سال 2014، چالایان برای طراحی Couture Vionnet استخدام شد و در سال 2015، به تیم خلاق مجموعه Vionnet Ready_to_wearپیوست. بدین ترتیب، فعالیت او از لندن به پاریس منتقل شد.

چالایان امروز کجاست؟

در سال 2006 او برای کمک هایش به صنعت مد، توسط ملکه بریتانیا، به عنوان یکی از اعضای نظم امپراتوری بریتانیا انتخاب شد و نمایشگاهی از آثارش، در سال 2009 در موزه طراحی لندن برگزار شد. چالایان در سال 2015 به عنوان رئیس بخش مد، به دانشگاه هنرهای کاربردی وین پیوست.

او پس از سال ها فعالیت در حوزه هنر و مد و تکنولوژی و افتخاراتی چون برنده شدن جایزه طراح سال بریتانیا در سال های ۱۹۹۹ و ۲۰۰۰، از سال 2019 در HTW Berlin مشغول به تدریس مد پایدار است. سال ها فعالیت چالایان در زمینه مد مفهومی با وجود مشکلات مالی تیمش و داشتن برچسب مهاجر، او را انتخاب مسیری که حس می کند درست است بازنداشته و زندگی جدیدش به عنوان مدرس مد پایدار، همچنان یک درس بزرگ دارد. اما در نهایت، قضاوت در مورد اینکه آیا او مسیری درست را انتخاب کرده است و انتخاب اینکه اگر شما فردی در صنعت مد باشید، پا جا پای او می گذارید و یا وارد بخش پرسودتر و مصرفگراتری می شوید.

مجموعه کلکسیون های چالایان

در کلکسیون بهار و تابستان سال ۱۹۹۷ میلادی حسین چالایان به نام “سرزمین ها بدون … (Lands Without)” شامل پیراهن های بادبادکی بود که از بادبادک های کاغذی الهام گرفته شده بودند و با آناتومی و ساختار بدن هماهنگی خیره کننده ای داشتند. در کنار آن، از نماد های معماری استفاده کرده است تا ارتباط انسان با محیط اطرافش را برقرار کند. در کلکسیون بهار و تابستان سال ۱۹۹۸ میلادی او به نام “میان (Between)” حسین چالایان مدل های خود را با چادر در اندازه های مختلف روی صحنه فشن شو فرستاد.

در کلکسیون پاییز و زمستان سال ۱۹۹۸ میلادی حسین چالایان به نام “پانوراما (Panoramic)” فضا و مناظر شهری سورئال را به نمایش می گذارد که از ساختار هندسی و تصویر های غیر عادی و عجیب و غریب به وجود آمده است. همه یا قسمتی از سر یا صورت کلیه مدل ها با ساختار های هندسی مشکی رنگ پوشیده شده تا هویت آن ها تا جای ممکن قابل شناسایی نباشد و طبیعت که هدف اصلی این کلکسیون است، بیشتر جلوه گری کند. لباس ها و بدن مدل ها نیز با فضای دیجیتال فشن شو هماهنگ شده بودند تا پیکسل های مربعی شکل غول پیکری را پدید بیاورند. در پاییز سال ۱۹۹۸ میلادی حسین چالایان همکاری خود را با برند طراحی کراوات TSE در نیویورک به عنوان مشاور طراحی مد آغاز کرد که این همکاری تا سال ۲۰۰۱ میلادی ادامه داشت.

کلکسیون “اکوفورم (Echoform)” که چالایان برای پاییز و زمستان سال ۱۹۹۹ میلادی ارائه می شد، شامل لباس های سراسر چرمی می شد که او با الهام از قهرمانان اتومبیل رانی طراحی کرده تا نمادی از سرعت خارجی باشد همچنین هدست هایی که روی سر و گوش مدل ها قرار گرفته بود از المان های خلبان ها گرفته بود تا سرعت، فضا و حال خوب را همزمان در یک کلکسیون به نمایش بگذارد.

کلکسیون بهار و تابستان سال ۲۰۰۰ میلادی حسین چالایان به نام “اکنون منهای قبل (Before minus now)” شامل پیراهن های مهندسی سازی بود که با همکاری و مشاوره شرکت معماری B Consultants در لندن تولید شده بود. این پیراهن ها که ساختار های سیمی مهندسی در مقابل زمینه های سفید رنگ ساخته شده و با کامپیوتر تغییر می کرد و به طراحان این امکان را می داد که طراحی لباس ها را عوض کنند. پس از تآیید نهایی طراحی ها به کمک پرینت سه بعدی به لباس هایی با بافت های ابریشمی و نخی تبدیل گردید. جالب است بدانید برخی از این لباس ها کنترل از راه دور داشتند که در جشنواره Hyères فرانسه در سال ۲۰۰۰ میلادی رونمایی شدند و علاقه چالایان به تکنولوژی را به طور کامل به نمایش گذاشتند.

پیراهن های کنترل دار حسین چالایان اولین لباس های وایرلس به شمار می رود که پوشاک فول فانکشن (full function) را در دنیای مد و فشن به نمایش می گذارد. کلکسیون بهار و تابستان سال ۱۹۹۹ میلادی حسین چالایان به نام “Geotrophics” پیراهن های صندلی را ارائه داد که نمادی از لباس های قابل تغییر به شمار می رود. این مفهوم بعد ها در کلکسیون “After Words” پاییز و زمستان سال ۲۰۰۰ میلادی گسترش یافت که شامل نمونه های شناخته شده و مشهوری می شوند که از میان آن ها می توان به “پیراهن میز قهوه (the coffee table dress)” اشاره کرد که در نمایشگاه Sadler’s Wells در میان چند نمونه دیگر از طراحی های فاخر چالایان به نمایش در آمد که برخی وسایل دهه ۵۰ میلادی را این بار به صورت لباس هایی خلاقانه ارائه داده بود.
ایده این کلکسیون از روش هایی برای تخلیه کردن خانه ها در زمان جنگ گرفته شده است که مردن بتوانند محل استقرار خود را سریع پنهان کرده و همچنین وسایل منزل را به عنوان لباس با خود حمل کنند تا بتوانند در محل اسکان بعدی از آن ها بهره ببرند. این ایده نشان دهنده ریشه های ترکی چالایان در قبرس است و این که کودکی او چقدر تحت تأثیر جنگ های داخلی این کشور قرار گرفته است چرا که مهاجران مجبور می شوند در هنگام جنگ تمامی وسایل زندگی و منزل خود را بر جای بگذارند و فقط خودشان این سفر اجباری را انجام دهند.

برسی ترند پوشاک بهار و تابستان 2022