نگاهی به عکس و عکاسی در روزگار ناصرالدین شاه قاجار/ اولین دوربین چگونه وارد ایران شد؟+عکس

  یکشنبه، 20 خرداد 1403 ID  کد خبر 391957
نگاهی به عکس و عکاسی در روزگار ناصرالدین شاه قاجار/ اولین دوربین چگونه وارد ایران شد؟+عکس
ساعدنیوز: ناصرالدین‌شاه در دوران نوجوانی از مسیو ریشار عکاسی داگرئوتایپ را آموخت اما اولین دوربین در دوره محمدشاه وارد ایران شد.

به گزارش پایگاه خبری_تحلیلی ساعدنیوز، انتشار ناخواسته تعدادی از آلبوم‌های عکس قاجاری کاخ گلستان در فضای مجازی بازخوردهای فراوانی را در میان کاربران و متخصصان و علاقه‌مندان به عکاسی و تاریخ موجب شده است. در مرکز توجه قرار گرفتن این عکس‌ها را غنیمت دانستیم و نگاهی کردیم به سابقه عکس و عکاسی در دوره قاجار.

* دوربین عکاسی در سال 1842 میلادی، تقریبا 3 سال بعد از اختراع آن در سال 1839، به عنوان پیشکش نیکولای اول تزار روسیه به شاه ایران، محمدشاه قاجار، وارد ایران شد. مدتی بعد، یک دوربین هم از طرف ملکه انگلیس به محمدشاه هدیه شد.

* دوربین روس‌ها را دیپلماتی به نام نیکلای پاولوف که آموزش کار با دوربین را دیده بود به ایران آورد و هم او بود که احتمالا اولین عکس در ایران را از محمدشاه برداشت. در برخی منابع آمده که در این عکس پسر محمدشاه، ناصرالدین میرزای ولیعهد و دخترش عزت‌الدوله که بعدها همسر امیرکبیر شد هم حضور داشتند.

*‌ دوربین‌هایی که به ایران رسید داگرئوتایپ بود و بعد از پاولوف کسی در دربار ایران طرز کار آنها را نمی‌دانست و دوربین‌ها عملا بلااستفاده مانده بودند. کلید حل این مشکل در دست مسیو ژول ریشار فرانسوی بود که در زمان محمدشاه به ایران آمده بود و بعد از تغییر دینش به اسلام نام میرزا رضاخان را برای خود برگزیده بود. میرزا رضاخان نقش مهمی در گسترش عکاسی در ایران داشت.

* همزمان با مسیو ریشار، به اعتقاد برخی پژوهشگران، قاسم میرزا، ‌پسر بیست و چهارم فتحعلی شاه، هم به شیوه داگرئوتایپ عکاسی کرده بوده.

* دوره شکوفایی عکاسی در ایران، دوره به قدرت رسیدن ناصرالدین‌شاه بود. ناصرالدین‌شاه در دوران نوجوانی از مسیو ریشار عکاسی داگرئوتایپ را آموخت و بعدها زیر نظر فرانسیس کارلهیان شیوه‌های جدید عکاسی را فراگرفت. در واقع ناصرالدین‌شاه را باید در زمره عکاسان پیشگام ایران به حساب آورد.

* آقارضا به فرمان شاه زیر نظر کارلهیان فنون عکاسی را فراگرفت و شد «عکاس‌باشی» دربار. آموزش عکاسی به برنامه درسی مدرسه دارالفنون هم اضافه شد. در این مقطع، عکاسی فن بود نه هنر و عکاسان خود را مهندس می‌نامیدند.

* بعد از تاسیس عکاسخانه همایونی زیر نظر آقارضا، به فرمان ناصرالدین‌شاه، عکساخانه‌ای برای استفاده عموم افتتاح شد و مدیریتش را عباسعلی بیگ، شاگرد آقارضا، عهده‌دار شد. بعد از آن بود که عکاسخانه‌های دیگری در تهران و سایر شهرهای کشور افتتاح شد.

* اعلانی به مناسبت تاسیس نخستین عکاسخانه عمومی زیر نظر عباسعلی بیگ به این مضمون منتشر شد: «چون اغلب مردم زیاده از حد مایل و راغب هستند که عکس خود را بیندازند و در عکاسخانه مبارکه دولتی همه کس نمی‌توانست برود و عکس خود را بیاندازد، عکاسباشی، «عباسعلی بیگ» آدم خود را که مدتها در زیر دست او بوده و تربیت شده و در عکاسی کمال مهارت را پیدا کرده بود، قرار گذاشت در خیابان جباخانهً مبارکه (باب‌همایون کنونی) حجره‌ای ترتیب واسباب عکاسی آماده نماید تا هر کس را میل انداختن عکس خود باشد، درآنجا رفته عکس بیندازد و قیمت آن هم موقوف به بزرگ و کوچکی عکس است: عکس بزرگ یکی چهار هزار دینار است تا دوازده عدد. پس از آن، هر کس زیادتر طالب باشد، یکی سه هزار دینار است، عکس کوچک یکی دوهزار دینار است تا دوازده عدد. بعد از آن هر کس زیادتر بخواهد، یکی سی شاهی است.»

* عکس‌های منتشرشده از کاخ گلستان را می‌توان با مسامحه در چند دسته زیر طبقه‌بندی کرد:

اشخاص درباری: شاه، رجال، وزراء، امراء و...

اشخاص درباری غیر رجال: زنان و کودکان

اشخاص غیر درباری فرادست: تجار، روحانیون، ‌ معلمان، اطبا و...

اشخاص غیر درباری فرودست: رعایا، کارگران، عابران و...

امکنه: کاخ‌ها، باغ‌ها، بقاع متبرکه، ‌ مهمانخانه‌ها، ابنیه و...

مراسم: آیین‌ها، مناسک و مناسبت‌ها (مثل اسب‌دوانی و روز آش‌پزان)

حیوانات: ببری‌خان (گربه ناصرالدین‌شاه) و...

* کیفیت این عکس‌های درزکرده از آلبوم‌خانه کاخ گلستان با اصل آنها زمین تا آسمان فرق دارد، اما باز هم در بی‌میلی نهادهایی مثل موزه‌ها و کاخ‌های تاریخی به انتشار اسناد و مدارک تاریخی امانت در نزدشان، این عکس‌ها غنیمیت است.

* تحلیل‌های جامعه‌شناختی و مردم‌شناختی و زیبایی‌شناختی عکس‌های قاجار در سال‌های قبل از سوی پژوهشگرانی همچون مرحومان شهریار عدل و یحیی ذکاء انجام شده، اما انتشار این عکس‌های جدید فرصت ذیقیمتی برای تحلیل‌های تازه در اختیار متخصصان قرار می‌دهد.


دیدگاه ها
  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
محمدباقر قالیباف: من برای دخترم جایی عروسی گرفتم که همه کارمندان شهرداری مراسم می گیرند دو نوع بیشتر غذا سفارش ندادم ... +ویدئو (29 نظر) دورهمی صمیمی شهید رئیسی با سعید جلیلی در اتاق کارش و ناهار ساده آن ها با نان خالی و بیسکوئیت+ویدئو/سفره غذایی که سادگی چاشنی اصلی آن بود... (23 نظر) خلاقیت های زیبا و رنگارنگ یک مادر ایرانی با قوطی شیرخشک/ هنر نزد ایرانیان است و بس+عکس (20 نظر) خلاقیت تحسین برانگیز اوستا بنا برای حفظ پرندگان از گرما و سرما/ اشک تو چشم آدم جمع میشه+ویدئو (20 نظر) آشتی کردن آشا محرابی، فروغ سریال هشت‌ونیم دقیقه با پدرش بعد از 40 سال (16 نظر) نگاهی به حلقه ازدواج شلوغ و زیبای آزاده نامداری و همسرش با نگین های ظریف/ چه سلیقه منحصر به فردی+عکس (16 نظر) کیک تولد باکلاس و 2 بعدی پسر حامد آهنگی برای تولد 10 سالگیش/ مبارکا باشه+ عکس (16 نظر) خلاقیت خنده دار پدر ایرانی با پارک زانتیا وسط پذیرایی خانه اش حماسه ساز شد+عکس/ مغز تو رو باید طلا گرفت🤣 (14 نظر) (عکس) ماشین های شیک و باکلاس سهیلا منصوریان، بانوی قهرمان ووشو و دارنده مدال طلای بازیهای آسیایی 2024👌 (13 نظر) دورهمی خانوادگی علی دایی در خانه ابدی پدرش +عکس/ روحش شاد و یادش گرامی (12 نظر) آشپزی سرصبحی مینا مختاری همسر کدبانو و شیک بهرام رادان/ ماشاءالله با یه بچه کوچیک غذاهای جورباجور هم میپزه+عکس (12 نظر) بازیگر زنِ جوانِ سینما: من نماز خوندن رو از شهاب حسینی یاد گرفتم+ویدیو (10 نظر) نگاهی به آشپزخانه و یخچال رونالدو ابر ستاره فوتبال/رونالدو: برگر و پیتزا هم میخورم تا پدر خسته کننده ای نباشم (8 نظر) رونمایی از خواهر باکلاس فاطمه گودرزی، توران سریال لحظه گرگ و میش/ مگه داریم انقد شباهت+عکس (8 نظر) خونه زندگی زیبا و شیک بابا و مامان رایان سرلک، دارای سریال در انتهای شب/ همه خونه پر از عکس آتلیه‌ای آقا پسره+فیلم (7 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
گنده لات خیابان پاسداران به آخر خط رسید
طناب پوسیده عاشقی بر گردن زن جوان/مادرشوهرم عکس دختران زیبا را به همسرم نشان می‌دهد و...
ماجرای شناسنامه پاکستانی مصطفی پورمحمدی، کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری چیست؟
ناگفته هایی از سعید جلیلی؛ از پنچر شدن ماشین پراید و نداشتن لاستیک زاپاس تا ناهار خوردن با کارگران و کارکنان اداری
(عکس) تصویر دیده نشده از مسعود پزشکیان در کنار شهیدی که پیکر پاکش به دریا پیوست ...
نسبت فامیلی قاضی زاده هاشمی با وزیر دولت روحانی چیست؟
قرار پدرانه پورمحمدی با دختران ایران: من فقط پدر سه دختر نیستم بلکه حافظ امنیت همه دختران ایرانم...
چرا آمریکا ظریف را تحریم کرده؟
200 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی ایده آل است، اما تحریم هستیم/ تکنولوژی لازم داریم تا پول
عکس/ این دوقلوها جایگزین سارا و نیکا را در پایتخت 7 شدند! جالبه شباهتی هم ندارن
نظرسنجی مرکز پژوهش‌های مجلس درباره انتخابات 1403 / کدام نامزد پیشتاز است؟
5 واقعیت درباره جلیلی، قالیباف و پزشکیان/ اجماع یا رقابت؟
گیر افتادن در تله ازدواج سفید و روابط جنسی مخفی برای کسب آرامش! / روایتی از ازدواج سفید پوریا و ساحل
از هدیه یک میلیارد تومانی به خانوار تا حمایت از خانم های خانه دار در حواشی داغ امروز یکشنبه 3 تیر 1403
فوت دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی همدان / دلیل جانباختن فرشاد زبرجدیان چه بود؟