نگاهی به عکس و عکاسی در روزگار ناصرالدین شاه قاجار/ اولین دوربین چگونه وارد ایران شد؟+عکس

  یکشنبه، 20 خرداد 1403 ID  کد خبر 391957
نگاهی به عکس و عکاسی در روزگار ناصرالدین شاه قاجار/ اولین دوربین چگونه وارد ایران شد؟+عکس
ساعدنیوز: ناصرالدین‌شاه در دوران نوجوانی از مسیو ریشار عکاسی داگرئوتایپ را آموخت اما اولین دوربین در دوره محمدشاه وارد ایران شد.

به گزارش پایگاه خبری_تحلیلی ساعدنیوز، انتشار ناخواسته تعدادی از آلبوم‌های عکس قاجاری کاخ گلستان در فضای مجازی بازخوردهای فراوانی را در میان کاربران و متخصصان و علاقه‌مندان به عکاسی و تاریخ موجب شده است. در مرکز توجه قرار گرفتن این عکس‌ها را غنیمت دانستیم و نگاهی کردیم به سابقه عکس و عکاسی در دوره قاجار.

* دوربین عکاسی در سال 1842 میلادی، تقریبا 3 سال بعد از اختراع آن در سال 1839، به عنوان پیشکش نیکولای اول تزار روسیه به شاه ایران، محمدشاه قاجار، وارد ایران شد. مدتی بعد، یک دوربین هم از طرف ملکه انگلیس به محمدشاه هدیه شد.

* دوربین روس‌ها را دیپلماتی به نام نیکلای پاولوف که آموزش کار با دوربین را دیده بود به ایران آورد و هم او بود که احتمالا اولین عکس در ایران را از محمدشاه برداشت. در برخی منابع آمده که در این عکس پسر محمدشاه، ناصرالدین میرزای ولیعهد و دخترش عزت‌الدوله که بعدها همسر امیرکبیر شد هم حضور داشتند.

*‌ دوربین‌هایی که به ایران رسید داگرئوتایپ بود و بعد از پاولوف کسی در دربار ایران طرز کار آنها را نمی‌دانست و دوربین‌ها عملا بلااستفاده مانده بودند. کلید حل این مشکل در دست مسیو ژول ریشار فرانسوی بود که در زمان محمدشاه به ایران آمده بود و بعد از تغییر دینش به اسلام نام میرزا رضاخان را برای خود برگزیده بود. میرزا رضاخان نقش مهمی در گسترش عکاسی در ایران داشت.

* همزمان با مسیو ریشار، به اعتقاد برخی پژوهشگران، قاسم میرزا، ‌پسر بیست و چهارم فتحعلی شاه، هم به شیوه داگرئوتایپ عکاسی کرده بوده.

* دوره شکوفایی عکاسی در ایران، دوره به قدرت رسیدن ناصرالدین‌شاه بود. ناصرالدین‌شاه در دوران نوجوانی از مسیو ریشار عکاسی داگرئوتایپ را آموخت و بعدها زیر نظر فرانسیس کارلهیان شیوه‌های جدید عکاسی را فراگرفت. در واقع ناصرالدین‌شاه را باید در زمره عکاسان پیشگام ایران به حساب آورد.

* آقارضا به فرمان شاه زیر نظر کارلهیان فنون عکاسی را فراگرفت و شد «عکاس‌باشی» دربار. آموزش عکاسی به برنامه درسی مدرسه دارالفنون هم اضافه شد. در این مقطع، عکاسی فن بود نه هنر و عکاسان خود را مهندس می‌نامیدند.

* بعد از تاسیس عکاسخانه همایونی زیر نظر آقارضا، به فرمان ناصرالدین‌شاه، عکساخانه‌ای برای استفاده عموم افتتاح شد و مدیریتش را عباسعلی بیگ، شاگرد آقارضا، عهده‌دار شد. بعد از آن بود که عکاسخانه‌های دیگری در تهران و سایر شهرهای کشور افتتاح شد.

* اعلانی به مناسبت تاسیس نخستین عکاسخانه عمومی زیر نظر عباسعلی بیگ به این مضمون منتشر شد: «چون اغلب مردم زیاده از حد مایل و راغب هستند که عکس خود را بیندازند و در عکاسخانه مبارکه دولتی همه کس نمی‌توانست برود و عکس خود را بیاندازد، عکاسباشی، «عباسعلی بیگ» آدم خود را که مدتها در زیر دست او بوده و تربیت شده و در عکاسی کمال مهارت را پیدا کرده بود، قرار گذاشت در خیابان جباخانهً مبارکه (باب‌همایون کنونی) حجره‌ای ترتیب واسباب عکاسی آماده نماید تا هر کس را میل انداختن عکس خود باشد، درآنجا رفته عکس بیندازد و قیمت آن هم موقوف به بزرگ و کوچکی عکس است: عکس بزرگ یکی چهار هزار دینار است تا دوازده عدد. پس از آن، هر کس زیادتر طالب باشد، یکی سه هزار دینار است، عکس کوچک یکی دوهزار دینار است تا دوازده عدد. بعد از آن هر کس زیادتر بخواهد، یکی سی شاهی است.»

* عکس‌های منتشرشده از کاخ گلستان را می‌توان با مسامحه در چند دسته زیر طبقه‌بندی کرد:

اشخاص درباری: شاه، رجال، وزراء، امراء و...

اشخاص درباری غیر رجال: زنان و کودکان

اشخاص غیر درباری فرادست: تجار، روحانیون، ‌ معلمان، اطبا و...

اشخاص غیر درباری فرودست: رعایا، کارگران، عابران و...

امکنه: کاخ‌ها، باغ‌ها، بقاع متبرکه، ‌ مهمانخانه‌ها، ابنیه و...

مراسم: آیین‌ها، مناسک و مناسبت‌ها (مثل اسب‌دوانی و روز آش‌پزان)

حیوانات: ببری‌خان (گربه ناصرالدین‌شاه) و...

* کیفیت این عکس‌های درزکرده از آلبوم‌خانه کاخ گلستان با اصل آنها زمین تا آسمان فرق دارد، اما باز هم در بی‌میلی نهادهایی مثل موزه‌ها و کاخ‌های تاریخی به انتشار اسناد و مدارک تاریخی امانت در نزدشان، این عکس‌ها غنیمیت است.

* تحلیل‌های جامعه‌شناختی و مردم‌شناختی و زیبایی‌شناختی عکس‌های قاجار در سال‌های قبل از سوی پژوهشگرانی همچون مرحومان شهریار عدل و یحیی ذکاء انجام شده، اما انتشار این عکس‌های جدید فرصت ذیقیمتی برای تحلیل‌های تازه در اختیار متخصصان قرار می‌دهد.


دیدگاه ها
  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
سه پرس کباب سفارش پسر کوچک رهبر معظم انقلاب برای خانواده شش نفره‌شان+عکس/ فرزندانی که در ساده زیستی راه پدر را ادامه میدهند (173 نظر) ساده زیستی مثال زدنی رهبر انقلاب ؛ از عینک شکسته و کفش قدیمی تا مبل ساده و عبای نخ کش شده +عکس (149 نظر) پیام توئیتری علی دایی درباره حمایت از کاندیداهای ریاست جمهوری+عکس (36 نظر) پربازدید شدن نمای بیرونیِ منزل شخصی رهبر معظم انقلاب+عکس/ نمایی سیمانی با آیفونی قدیمی و درب خانه ای ساده و بدون زرق و برق (28 نظر) تزیین ماشین مخصوص حاجی ها/ مُد جدید این روزهای کشورمان +عکس (22 نظر) خلاقیت بی نظیر راننده یزدی، با نوشته جالب پشت کامیون حماسه ساز شد/ آدم حَظ میکنه از این درک و فهم بالا... (21 نظر) تصویری از خانه ابدی همسر جوان نسرین مرادی، فریده سریال نون خ/ روحش شاد و یادش گرامی (19 نظر) نگاهی به سبک دکوراسیون و سلیقه ساده پسندِ خانه علیرضا زاکانی+عکس/ خانه ای با فرش ماشینی و لوازم در حد شهروند عادی (18 نظر) خلاقیت پدر ایرانی در ثبت اولین عکس متفاوت از پسرش حماسه ساز+عکس/کل آتلیه های شهر زیر سوال رفت...🤣 (18 نظر) نوزاد بانمک و خوشگل المیرا شریفی مقدم مجری خوش اخلاق صداوسیما سر سفره ساده عید/ پروفیل یک مادر مهربون+عکس (18 نظر) مراسم تشییع پدر محسن تنابنده، شوهر همای پایتخت با حضور چهره های سرشناس و بازیگران/ روحش شاد و یادش گرامی +عکس (15 نظر) (عکس) انگشتر بسیار زیبای رهبر انقلاب با طرحی دلربا و چهره شاداب و پرانرژی ایشان در 85 سالگی / پیر ما اشرف مخلوقات است ... (10 نظر) رستوران گردی دو نفره حامد آهنگی با مادر شاد و خوش پوشَش+عکس/ خلوت مادر و پسری به سبک مجری خوش خنده😍 (10 نظر) نگاهی به کیک تولد متفاوت و به شکل سالاد الویه حامد آهنگی در مراسم سورپرایز تولدش+ویدیو/ چه ذوقی میکنه آقای خوش خنده😍 (9 نظر) نگاهی به کانتر آشپزخانه شلوغ و جمع و جور خانه مهران غفوریان در این پیام تبریکش+ویدیو/ یخچال هم قشنگ برا خودش آلبوم عکسه (8 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
بار مسکن از چه زمانی روی دوش مردم سنگین شد؟
(عکس) درختی که زمان مرگ خونریزی می کند
بازسازی صدای کاهن مصری پس از 3 هزار سال از روی مومیایی او+ تصاویر
فال روزانه امروز یکشنبه 10 تیر ماه 1403
فال ابجد روزانه یکشنبه 10 تیر 1403
فال شمع روزانه امروز یکشنبه 10 تیر خرداد 1403
قیمت رسمی انواع چلوکباب 43 سال قبل در رستوران اصیل ایرانی! +عکس
روایت جالب آیت الله هاشمی رفسنجانی از آوازخوانی دلپذیر و اجباری آیت الله طالقانی و منتظری در زندان/ خودم صدای خوبی ندارم اما...+ویدیو
فال قهوه با نشان روز یکشنبه 10 تیر ماه 1403
دانلود آهنگ جدید "دل بیچاره" مهدی جهانی +فیلم/ منو تنهام نذار با این احوال زار نگاه کن به دلت منو یادت بیار
فال حافظ با تفسیر امروز یکشنبه 10 تیر 1403 + فیلم
فال انبیاء روزانه یکشنبه 10 تیر ماه 1403
استفتاء از رهبری در مورد رای سفید
قتل دلخراش خانم معلم به دست شوهرش/ پرت کردن همسر از طبقه سوم
ماجرای تصمیم خاص حاج قاسم برای کَفنش از زبان یکی از همرزمان جانبازش