گل نخود گیاهی یک ساله از خانواده fabaceae ( لگومینوز) می باشد که بومی نواحی شرقی مدیترانه می باشد. گل نخود در قرن ۱۷ کشف شد و پس از آن به علت عطر منحصر به فرد گلهایش معروف شد . این گیاه زینتی بسیار زیبا ، بارها جایزه انجمن سلطنتی باغبانی را از آن خود کرده است. گل نخود بالا رونده است اما برای بالا رفتن به داربست و قیم نیاز دارد.
برخلاف اینکه ما گیاهان زیادی را از تیره ی بقولات یا لگومینوز به عنوان درختان زینتی و یا گیاهان زراعی می شناسیم اما شناخت کمتری از گل های زینتی و فصلی این خانواده داریم. یکی از گیاهان تیره ی لگومینوز که به علت گل های زیبایی که دارد مورد توجه است «گل نخود» می باشد. این گیاه که بومی جنوب اروپا است گیاهی یکساله و بالارونده محسوب می شود که در صورت داشتن پایه و یا تکیه گاه مناسب بوته اش حدود ۱ تا ۲ متر رشد می کند. برگ های گل نخود دارای پیچک هایی می باشد که جهت نگهداری و بالارفتن گیاه به دور سطوح اطراف خود می پیچید.
ویژگی های ظاهری گیاه گل نخود
برگ : ساقه های گسترده شونده نخود گل یکساله که برگ های جفت جفت سبز و سبز تیره دارند می پوشاند.
گل : زمان گلدهی گل نخود زینتی اواخر بهار / اوایل تابستان می باشد. گل هایی با عطر قوی به رنگ های آبی ،صورتی ،قرمز ، سفید واندازه ۳ تا ۵ سانتیمتری تولید می کند . گل ها ی واژگونند و در خوشه کنار هم می رویند .در ارقام وحشی گل های بزرگتر و رنگ های گوناگون دیده می شود. چیدن گل های پژمرده، دوره گلدهی نخود گل یکساله را طولانی تر می کند.
شرایط محیط رشد
در مرحله اول وجين و مبارزه با علف های هرز در مزرعه نخود انجام می شود. خاک دادن پای بوته ها به علت پرشاخ و برگ بودن گياه به ويژه در ارقام پابلند ضروری است و در کشت سطحی نخود پس از خروج گياهچه وقتی ارتفاع بوته به Cm 25-20 رسيد مقداری خاک پای بوته ها می ريزند. عمليات وجين و سله شکنی در مزارع نخود لازم و معمولاً توأماً انجام می گيرد و 4-3 هفته پس از کاشت، وجين سطحی بين رديف ها در بالا بردن محصول مؤثر واقع خواهد شد و در صورت لزوم 4-3 هفته بعد اين کار تکرار خواهد شد.
کنترل شيميایی علف های هرز در مزارع نخود نيز مقرون به صرفه می باشد. علفکش هایی همچونPrometryne 2 – 3 kg/he و Simasin 2 kg/he مورد استفاده قرار می گيرد.
در کشت اين گياه آبياری محصول را ضمانت می کند اما به اشباع بيش از حد خاک، بايد دقت داشت زيرا تجمع آب، پژمردگی در گياه را تسريع می بخشد. آبياری های مکرر، موجب کاهش محصول، افزايش رشد رويشی و تأخير در رسيدگی فيزيولوژيکی می شود.
طبق بررسی ها در شرايط رطوبت کم هر 14 روز يکبار، آبياری در ازدياد محصول واريته های دانه درشت مؤثر خواهد بود.
نور: در آفتاب کامل بسیار خوب رشد می کند. سایه روشن را هم تا حدودی تاب می آورد.اگر طولانی مدت در سایه قرار گیرد ممکن است ساقه بریک شود و احتمال حمله سفیدک به آن نیز افزایش می یابد.
آبیاری : زمانی به این گیاه آب دهید که سطح خاک نسبتا خشک شده باشد . آبیاری نخود زینتی باید منظم باشد ،خیس بودن و یا خشک بودن طولانی مدت خاک باعث زردی و ریزش برگ ها می شود .
خاک: در خاک غنی هوموسی که رطوبت متوسط داشته باشد و خوب زهکشی شده باشد.این گیاه نسبت به خاک سختگیر نیست.
کوددهی : اگر پیش از کاشت این گیاه در محل کاشت آن، کمپوست در خاک گنجانده شود بسیار مفید است. اما باتوجه به اینکه گیاهی یکساله است نیاز چندانی به استفاده کود شیمیایی نیست.
آفات و مشکلات گیاه گل نخود
آفاتی که ممکن است نخود گل دچارشان شود عبارتند از: شته، شب پره نخود و کنه. بیماری های بالقوه آن عبارتند از: کپک پودری، کپک خاکستری، زنگ زدگی، پوسیدگی سیاه ریشه و لکه برگ. نخود گل جوان حلزون ها را به خود جذب می کند.
روش تکثیر گیاه گل نخود
از طریق کاشت بذر در اول بهار یا اول پاییز امکان پذیر است. بهتر است بذرها قبل از کاشت به مدت چند روز در آب خیسانده شوند ، چون پوسته آن ها سخت است و این کار به شکافته شدن آن کمک می کند. با خراش دادن قسمت مخالف چشم (ناحیه ای که کمی برامده و سفید است ) را خراش داد تا سریعتر جوانه بزنند. حداقل دمای مورد نیاز برای جوانه زنی بذر ها ۱۰ درجه است.
خواص درمانی و کاربردهای صنعتی:
متأسفانه امروز نخود که یک ماده غذایی بسیار مفید و پرانرژی است که از سفره ایرانیان در حال حذف شدن است و شاهد استفاده کمتر آن در رژیم غذایی ایرانیان هستیم. با افزایش مصرف غذاهای خارجی و فست فود در سفره های ایرانی مصرف این ماده غذایی در طول روز و حتی در سال بسیار کمتر از گذشته شده است. نخود که جزء خانواده حبوبات محسوب می شود دارای املاح، ویتامین و پروتئین های متعددی از جمله نشاسته، کلسیم، فسفر، آهن، سدیم، پتاسیم، روغن گیاهی، مس و ویتامین هایی مانند ویتامین آ، ب2 و ب1 است.
بنابراین نخود دارای اسیدآمینه های مختلف، ویتامین ها و مواد معدنی بسیار مفیدی است که می توانیم بگوییم نخود نه فقط یک غذا بلکه به عنوان یک دارو محسوب می شود. نخود از زمان های بسیار دور مصرف خوراکی و درمانی داشته است. رازی و ابن بیطار کاملا آنچه را که دیسکورید درباره Erebinthos (نخود به یونانی) شرح داده به نقل قول از وی تحت عنوان حمص آورده اند و طبق نوشته ابوریحان، اربیوتوس، حمص است که به پارسی نخود می نامند.
پاک کننده و بازکننده انسداد جگر، طحال و کلیه، پاک کننده زخم های چرکی و قوبا (بیماری پوستی که از اگزما شروع و به پسوریازیس می رسد)، نرم کننده ورم های بناگوش و غدد جنسی، خارج کننده چرک از زخم های چرکی و جراحت سرطان (ضماد آن با عسل) است.
نخود تقویت کننده قلب بوده و در رفع یبوست های حاد و مزمن مۆثر است همچنین عضلات اسکلتی را تقویت می کند و به همین دلیل مصرف آن به ورزشکاران توصیه می شود.
نخود دارای خاصیت ضدسرفه و سرماخوردگی است. این ماده غذایی سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند بنابراین به افرادی که دارای بیماری های خود ایمنی مانند ام اس هستند نیز توصیه می شود.
نخود از بین برنده انگل های روده، برطرف کننده درد سینه و تنگی نفس، تقویت کننده ریشه مو، درمان زردی، درمان دردهای کلیه و افزایش حافظه است.
نخود برای درمان پوکی استخوان به دلیل منابع غنی کلسیم بسیار سودمند است. در دوران رشد استخوان ها و دندان ها مصرف آن توصیه می شود. همچنین این ماده غذایی چنانچه با عسل ترکیب شود و به صورت یک پماد درست شود به عنوان التیام دهنده زخم ها مفید خواهد بود.
خوردن آب نخود پخته با قدری نمک، بازکننده ی گرفتگی ها، مُدر و برای درد سینه و زخم های ریه مفید است.
خوردن آب خیس کرده نخود برای کاهش ورم لثه ها و تسکین درد دندان مفید است.
روغن نخود در درجه سوم گرم و خشک است، تند و با قدرت نفوذ بالاست. حالت روان و رنگ قهوه ای تیره داشته و در دمای 15- درجه منجمد می شود.
روغن نخود مقوی مو است.
روغن نخود درد دندان و لثه را تسکین می دهد.
روغن نخود مؤثر در دردهای سرد است، آشامیدن آن باعث رفع لک های صورت می شود.
مالیدن آن به زیر شکم باعث تقویت نیروی جنسی می گردد.
اگر روغن نخود به کف سر مالیده شود برخی از انواع سر درد را درمان می کند.
نحوه پرورش و نگهداری گیاه ناوک
