گیاه لیف طبیعی یا لوفا ( به انگلیسی Luffa Sponge) یک گیاه معمولی نیست. گیاه لیف در خانواده خیار دسته بندی می شود و نسبت به دیگر گیاهان این خانواده دیرتر رشد می کند، حتی گاهی اوقات بذر به کندی جوانه می زند.
گیاه لیف، گیاه مناطق گرمسیری است و در آب و هوای سرد به آهستگی رشد می کند. گیاه لیف به صورت بالارونده رشد می کند و در طول یک فصل رشد ارتفاع آن تا 10 متر یا بیشتر هم ممکن برسد. زمانی که میوه گیاه لیف سبز رنگ است قابل خوردن است و می توان آن را به صورت پخته (مثل پخت کدو) و هم به صورت خام مصرف کرد.
در صورتی که بخواهند از گیاه برای ساخت اسفنج و لیف استفاده کنند، میوه را زمانی می چینند که رنگ آن زرد شود و قسمت های درونی آن فیبری شود. در این زمان دیگر نمی توان از میوه استفاده های خوراکی کرد.
شرایط محیطی مورد نیاز رشد گیاه لیف
آبیاری:
گیاه لیف به کم آبی کمی مقاوم است البته این به معنی خشکی دادن به این گیاه نیست . با آبیاری منظم و مرتب گلدهی و میوه دهی این گیاه افزایش می یابد اما می بایست مراقب عدم خیس بودن همیشگی خاک پای گیاه بود .
این مسئله و خشک نشدن سطح خاک موجب زردی برگها، ریزش گلها و حتی پوسیدن ساقه های اصلی گیاه و از بین رفتن گیاه می شود بنابراین زمانی گیاه را آبیاری کنید که سطح خاک نسبتا خشک شده باشد .
نور:
گیاهان لیف برای گلدهی و رشد مناسب به مکانی به نور کافی حداقل حدود 8-6 ساعت نور مستقیم نیاز دارند . نور کم موجب ریزش گلها و یا عدم میوه دهی گیاه می شود و احتمال شیوع بیماری های قارچی افزایش می یابد .
همچنین برگهای گیاه بخصوص برگهای پایین خواهند ریخت . نور شدید برای این گیاه معمولا مشکلی را ایجاد نمی کند مگر اینکه همراه با خشکی کشیدن بیش از اندازه گیاه باشد که در چنین شرایطی موجب ریزش گلها و عدم رشد مناسب میوه ها می شود و گیاه به تدریج خشک می شود .
دما:
این گیاه به سرما حساس است و به طور کل به 200-150 روز هوای گرم نیاز دارد تا گل و میوه بدهد. همچنین اصولا برای جوانه زنی بذر نیاز به گرمای خاک در حد 21 درجه دارد و در طی فصل رشد نیز به دمای بالای 25 نیاز دارد . مثلا برای تشکیل میوه دمای 29-26 درجه دمای مناسبی محسوب می شود.
در صورت افزایش دما تا حدود 34 درجه مشکل خاصی برای گیاه پیش نمی اید اما اگر همراه با عدم ابیاری مناسب باشد ریزش گلها و میوه ها آغاز می شود .
خاک:
خاک بخصوص اگر در گلدان کشت شوند می بایست زهکش خوبی داشته باشد . توجه کنید که این گیاه را می توان در گلدانهایی که حدود 20 لیتر حجم دارند نیز کشت کرد و از مخلوط خاکی همانند خاک معمولی +خاک برگ+10٪ شن با اندازه ذرات حدود 2 میلیمتر استفاه کرد تا خاک زهکش خوب داشته باشد .
خروج زه آب از منافذ کف گلدان بسیار مهم است . اگر قصد کاشتن چند گیاه را در کنار هم دارید می بایست فاصله حداقل یک متر و به شکل مناسب دو متر بین هر دو گیاه رعایت کنید .
برای میوه دهی بهتر این گیاهان می توان از کودهایی که حاوی مقادیر بالاتر فسفر و پتاسیم نسبت به نیتروژن هستند استفاه کرد البته این به معنی عدم گلدهی و میوه دهی این گیاهان در خاکهای فقیر تر نیست اما با کاربرد این نوع از کودها میوه دهی این گیاهان بیشتر می شود.
نحوه کوددهی :
برای میوه دهی بهتر این گیاهان می توان از کودهایی که حاوی مقادیر بالاتر فسفر و پتاسیم نسبت به نیتروژن هستند استفاده کرد البته این به معنی عدم گل دهی و میوه دهی این گیاهان در خاکهای فقیر تر نیست اما با کاربرد این نوع از کودها میوه دهی این گیاهان بیشتر می شود.
آفات گیاه لوفا :
آفاتی همانند شته ، شپشک آرد آلود و مگس سفید و بیماری هایی همانند سفیدک پودری ، سفیدک دروغین و لکه برگی های باکتریایی و یا قارچی از جمله بیماری های این گیاهان محسوب می شوند.
کاشت گیاه لوفا
گیاه لوفا دیرتر از سایر انواع خیار از خانواده ی خود شروع به جوانه زدن می کند و در مناطق سردسیری نیز امکان کاشت آن وجود ندارد. این گیاه یک گیاه بالارونده محسوب می شود و معمولا آن را برروی داربست قرار می دهند. برگ های گیاه لوفا شبیه برگ های انگور است.
می توانید به کاشت گیاه لوفا به عنوان یک صنعت نگاه کنید، زیرا از هر بذر از گیاه لوفا، 5 تا 10 لیف به دست می آید. از زمان کاشت گیاه حدود 5 تا 6 ماه طول می کشد که گل های آن که شبیه خیار است، ظاهر شوند. بعضی از افراد این گیاه را در گلخانه می کارند. استفاده از این گیاه در ایران معمول اما در بعضی از قسمت ها گلخانه هایی برای این منظور وجود دارد.
زمان و نحوه کشت بذر گیاه لوفا
گیاه لوفا در اکثر مناطق ایران قابل کشت است و بهره وری مناسبی خواهد داشت، البته باید به زمان کشت بذر توجه نمود. به طور معمول در ماه نخست سال، فروردین، زمانی که هوا سرمای زمستان را پشت سر گذاشت و به سوی گرم شدن می رود می توان بذر را کاشت.
دمای مطلوب برای جوانه زنی بذر، حدود 20 درجه سانتیگراد است. البته در مناطق گرم سیر ممکن است این شرایط در اوایل بهمن فراهم شود و در مناطق سردتر، در اواسط ماه اردیبهشت. به بیان دیگر، زمانی به کشت بذر اقدام نمایید که مطمئن باشید سرمای شدید برنخواهد گشت.
اگر در مناطق معتدل یا سردسیر هستید و یا اگر می خواهید از دیگران جلوتر باشید و زودتر محصول خود را به بازار برسانید، می توانید بذرها را در گلدان و به صورت خزانه ای کشت نمایید و بعد از 4 تا 6 هفته به زمین اصلی انتقال دهید. این کار هزینه مالی و زحمت ناچیز و معقولی دارد.
همچنین کشت خزانه ای باعث افزایش کمی و کیفی محصول می شود و تأکید فراوان ما نیز بر انجام این روش کشت است. در این صورت از زمانی که دما به 20 درجه خواهد رسید، می توانید حدود 4 تا 6 هفته زودتر اقدام به کشت نمایید.
با فراهم شدن شرایط آب و هوایی مناسب، بذرها را در عمق 1.5 تا 2.5سانتی متری بکارید و خاک را اندکی مرطوب نگه دارید و از آبیاری فراوان بپرهیزید. بعد از گذشت یک تا دو هفته شاهد جوانه های گیاه لوفا خواهید بود، آنها رشد سریع خود را تنها با دو برگ کوچک شروع می کنند!
همچنین گیاه لوفا به صورت ردیفی کشت می شود، بهتر است فاصله بین ردیف ها حدود 1.5 تا 2 متر و فاصله بین بذرها در هر ردیف حدود 50 سانتی متر باشد. در این صورت برای مساحت 1000 متر مربع به حدود 1500 عدد بذر گیاه لوفا نیاز است.
نحوه پرورش و نگهداری گیاه پپینو
