نحوه پرورش و نگهداری گل آئونیوم 

معرفی گل آئونیوم

نام علمی: Aeonium
خانواده crassulacea
گل آئونیوم که به ناز بشقابی یا گل بشقابی هم شناخته می شود، دارای ۳۵ گونه از گیاهان همیشه سبز که بسیاری از واریته های آن ساقه ندارند و یا ساقه کوتاهی دارند برخی واریته ها با بزرگ شدن و رشد گیاه و ریزش برگهای پایین ساقه ارتفاع می یابد.

ساقه کرم مایل به قهوه ای است رنگ برگسار متنوع است و از سبز کم رنگ تا بنفش تیره که گاه مشکی به نظر می رسد. در شرایط مناسب این گیاه گل هم تولید می کند.
از محبوبترین انواع آئونیوم Aeonium arboreum است دلیل محبوبیت آن رنگ بسیار جالب برگسار بالغ ان است که بنفش بسیار تیره است که گاهی مشکی به نظر می رسد.

گلهای آئونیوم به رنگ کرم. زرد. صورتی. نارنجی یا قرمز است در اکثر نمونه های این گیاه شاخه و یا دسته برگی که گل در انتهای آن تشکیل شده است بعد از اتمام فصل گلدهی خشک می شود.

آئونیوم به طور کلی به هوای سرد حساس است و چنین شرایطی مانع رشد مناسب ان می شود.

به این گیاه در زبان انگلیسی Houseleek tree گفته می شود.

برخی آئونیوم ها در زمان گلدهی قسمت مرکزی دسته برگ به شکل ساقه ای بلند در آمده که در واقع دم گل آذین محسوب می شود و در انتهای آن گل شکل می گیرد و فاصله برگها از هم زیاد می شود.

آبیاری:

آئونیوم به آب کمی نیاز دارند برای رشد بهتر گیاه در فصل رشد هر زمان سطح خاک و همچنین سطوح زیرین خاک تا عمق ۱ تا ۲ سانت خشک شد گیاه را آب دهید در فصل سرد آئونیوم به آب کمی نیاز دارد.

البته آبیاری واریته های مختلف فرق دارد.

به این معنی که نمونه های کوچک اندام و بدون ساقه را گاهی باید در طی رکود و فصل سرد آبیاری منظم کرد تا خاک خشک نشود، اما نمونه های ساقه دار که شبیه درختچه رشد می کنند را می توان کمتر آب داد به نحوی که خاک تا حد زیادی خشک شود.

که البته این مسئله موجب چروکیدگی برگسار و همچنین ریزش برخی از برگهای آن خواهد شد، اما اگر چنین عمل نشود و آبیاری گیاه ادامه یابد از آنجا که گیاه در حالت رکود است و آبی مصرف نمی کند احتمال پوسیدگی ریشه افزایش می یابد از آب ولرم برای آبیاری استفاده کنید.

دما:

این گیاهان به سرما حساس هستند. البته توانایی تحمل سرما در واریته های مختلف متفاوت است. برخی انواع حتی تا منفی ۴ درجه را می توانند تحمل کنند. برخی واریته ها با دمای ۱۰ درجه سانتی گراد دچار کاهش رشد و ریزش برگ می شود.

ریزش تعدادی از برگهای این گیاه در فصل رکود امری طبیعی است ولی اگر هوا سرد باشد ریزش با سرعت بیشتر و به شکل گسترده تری صورت می گیرد. آئونیوم بهترین رشد را در دمای ۲۵ درجه سانتی گراد دارد. هر چه دما بیشتر باشد آبیاری آن را با دقت بیشتری انجام دهید تا گیاه خشکی نکشد.

دمای زیاد به همراه اشعه سوزان آفتاب از دلایل ریزش برگهای این گیاه است. گرمای بیش از اندازه به همراه خشکی کشیدن گیاه منجر به رکود تابستانه این گیاه و عدم رشد ان خواهد شد.

نور:

آئونیوم در مکانهای با آفتاب مستقیم و همچنین نیم سایه رشد می کند به طور کلی انواع آئونیوم ها که برگهای سبز دارند در مکان هایی نیم سایه بهتر رشد می کنند و واریته هایی که رنگ بنفش دارند آفتاب مستقیم را می پسندند، البته در روزهای گرم تابستان و بخصوص در بعد از ظهر بهتر است که این گیاهان در معرض اشعه مستقیم و سوزان آفتاب قرار نگیرد و در غیر این صورت نوک و حاشیه برگهای گیاه خواهد سوخت.

از طرفی نور مستقیم آفتاب در طی ماه های سرد زمستان و یا مواقعی که دما حدود ۲۵ درجه و کمتر است به رشد این گیاه کمک می کند.

خاک:

خاک باید از زهکش بسیار خوبی برخوردار باشد به عنوان مثال می توان از مخلوط خاک دو قسمت شن +یک قسمت پیت موس+ یک قسمت خاک معمولی و یا سه قسمت خاک معمولی + یک قسمت شن استفاده کرد.

گلدان های سفالی به دلیل تهویه بهتر خاک برای این گیاهان مناسب تر از گلدان های پلاستیکی و یا فلزی هستند. تا زمانی که خاک زهکش خوبی داشته باشد این گیاه می تواند فقر خاک را نیز تحمل کند. اما هر مقدار که خاک غنی باشد اما در آبیاری زیاده روی شود و یا بافت خاک سنگین باشد و آب را نگهدارد گیاه از بین خواهد رفت.

در مورد کوددهی این گیاه نیز باید گفت کود چندان زیادی نیاز ندارد و یک یا دو مرتبه در طی فصول رشد (در بهار یا تابستان) می توان از یک کود کامل و محلول مخصوص گیاهان آپارتمانی که میزان نیتروژن- فسفر- پتاسیم آن یکسان است استفاده کرد.

این گیاه هر ساله به تعویض گلدان نیازی ندارد و هر چند سال یک بار با توجه به میزان رشد گیاه و کوچک شدن گلدان می توان نسبت به تعویض گلدان گیاه اقدام کرد.

کوددهی:

در مورد کود دهی این گیاه نیاز به کود دهی زیادی نداره و ماهی یکبار در فصل رشد از بهار تا اول پاییز با کودهایی که پتاسیم. فسفر و نیتروژن یکسان دارد استفاده کنید. این گیاه نیاز هر ساله به تعویض گلدان ندارد و هر چند سال یکبار با توجه به میزان رشد گیاه و کوچک شدن گلدان نسبت به تعویض اقدام کنید.

آموزش تکثیر گل آئونیوم:

واریته های که ساقه های بلندی دارند را می توان با قلمه ساقه تکثیر کرد. ساقه را از چند سانتیمتری زیر یک دسته برگ جدا کنید به نحوی که قلمه ۱۰ سانت طول داشته باشد. قلمه را یک تا دو روز در مکانی خشک و به دور از نور مستقیم قرار دهید تا رطوبت اضافه را از دست بدهد و جای بریدگی پینه بزند.

انتهای قلمه ها را در هورمون ریشه زا فرو بدوه و در گلدانی مناسب حاوی شن مرطوب یا کوکو پیت یا مخلوط پیت ماس و ماسه کاشته و بعد یک هفته آبیاری کنید آبیاری کم در حد مرطوب کردن بستر باشد.
واریته هایی که ساقه ندارند و یا ساقه بسیار کوتاهی دارند را با کمک قلمه برگ تکثیر می کنند.

واریته هایی که ساقه کوتاه دارند برگها را با قسمتی از ساقه به طول ۲ تا ۳ سانت باید جدا کرد و در نمونه های بدون ساقه تنها کافی است برگها را از نزدیکی مرکز دسته برگ جدا کرد.

قلمه را به مدت ۱ تا دو روز در مکانی خشک و به دور از نور مستقیم آفتاب قرار دهید تا رطوبت اضافه را از دست بدهد برای کاشت این قلمه ها می توان از شن مرطوب یا یک سوم شن درشت +یک قسمت پیت ماس +یک قسمت پرلایت استفاده کرد.

قلمه برگی که کمی ساقه نیز همراه دارد طوری در بستر کشت قرار دهید که ساقه در داخل خاک و برگ بیرون خاک باشد.قلمه برگ را نیز تا نیمه در بستر کاشت فرو کنید گلدان را در مکانی گرم و روشن حداقل با هشت ساعت روشنایی اما دور از تابش مستقیم آفتاب به گذارید.

بعد از کاشت قلمه بستر را مرطوب کنید اما برنامه آبیاری را مانند گیاه بالغ انجام دهید و از خیس کردن بیش از اندازه بستر خودداری کنید. بهترین زمان قلمه گیری برای اکثر واریته های آئونیوم پاییز است و دمای مناسب برای ریشه زایی قلمه ها حدود ۲۳ تا ۲۴ درجه است.

زمان ریشه زایی قلمه ها نیز ۱۵ الی ۲۵ روز است قلمه ها را حدود سه ماه بعد از ریشه زایی می توان به گلدان با خاک مناسب منتقل کرد.
برخی واریته های آئونیوم می تواند از کنار گیاه اصلی پاجوش هایی نیز تولید کنند که این پاجوش ها را می توان جدا کرد و در تکثیر این گیاه استفاده کرد.

همچنین در مورد انواعی که پاجوش فراوانی تولید می کنند می توان در زمان تعویض گلدان با عمل تقسیم بوته گیاه را به دو یا چند قسمت تقسیم کرد و هر قسمت را به عنوان گیاهی مستقل در گلدانی جداگانه کاشت.روش دیگر تکثیر این گیاه از بذر است.

آفات و بیماری ها
از آفات رایج این گیاه شپشک آرد آلود است.

از بیماری ها می توان به پوسیدگی ریشه اشاره کرد که در اثر آبیاری زیاد.

خاک سنگین. زهکش نامناسب. یا مانده آبی در خاک ایجاد می شود.

هرس:
این گیاه به هرس نیاز ندارد مگر زمانی که گل بدهد. زیرا بعد از گلدهی قسمت هایی از گیاه خشک خواهد شد.

واریته هایی که به شکل درختچه هستند و ساقه های قابل توجهی دارند ساقه ای که در انتهای آن گل تشکیل می شود بعد از گلدهی خشک خواهد شد در واریته های دیگر نیز دسته برگی که در انتهای آنان گل تشکیل شده خشک خواهد شد. این قسمت های خشک را بهتر است از گیاه جدا کرد تا رشد و توسعه برگهای جدید تحریک شود.