پرورش هل
هل (معرفی این گیاه در ویکی پدیا) یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی و ادویه ای است. در کتاب های قدیمی سانسکریت این گیاه به نام الا معرفی شده و خواص دارویی آن شرح داده شده است. از میوه های هل در صنایع غذایی، شیرینی سازی، نوشابه سازی و صنایع تولید نان استفاده می شود. در چای نیز عنوان طعم دهنده و ضد نفخ استفاده می شود.
در اکثر منابع علمی از این گیاه، به عنوان موادی ضد نفخ، طعم دهنده، تقویت کننده قلب و دستگاه گوارش یاد شده است.
این گیاه در حال حاضر در سطوح مختلفی در اکثر کشورهای واقع در شبه جزیره هند کشت می شود. بیش از ۶۰ درصد هل مورد نیاز جهان در کشورهای هند، گواتمالا، تانزانیا و سریلانکا تولید می شود.
هل سبز (Elettaria) :
هل سبز گیاهی است که بومی جنوب شرق آسیا است. هل درختی است از خانواده زنجبیل به صورت وحشی و پرورشی در مناطق کوهستانی و در سایه درختان می روید. ارتفاع درخت ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر و بعضی ها دارای اعضاء چوبی تا ۳ متر ارتفاع و شاخه های هوایی و برگ های متناوب نوک تیز با گل های ریز سفید مانند گل باقلا و میوه ان کوچک ناشکوفا (پوشینه دار) بقدر بند انگشت با پوست تیره رنگ و دانه های متعدد می باشد. هل سیاه هم از از همین خانواده محسوب می شود، اما استفاده آن به عنوان ادویه در ایران بیشتر بصورت هل سبز است. اما در خارج از ایران این گیاه در اشکال مختلفی اعم از پودر و روغن ارائه می شود که در مصارف گیاه پزشکی و صنایع غذایی کاربرد دارد. هل به چای عطر ویژه ای می بخشد و طرفداران زیادی دارد همچنین در ساخت لیکور بخصوص لیکورهای شیرین همچون لیکور موز و لیکور به مصرف شایان توجهی دارد.
آموزش کاشت هل از دانه :
برای این کار ابتدا کپسول های بذر را که همان هل هستند را در آب قرار میدهیم (برای چند دقیقه) سپس به آرامی کپسول را با اندک فشار به پوسته ی آن باز می کنیم و دانه ها را خارج میکنیم .
سپس دانه ها را با آب میشوییم تا پوشش چسبناک آن در آب حذف شود.
بذر ها را برای دو روز داخل آب قرار میدهیم و بعد از این مدت درون دستمال خیس قرار داده تا جوانه بزند.
بعد از جوانه زنی باید بلافاصله بذر ها را در زمین اصلی یا گلدان مورد نظر می کاریم .
بهتر است برای کاست بذرها از خاک های سبک همانند پیت ماس یا کوکوپیت استفاده کنیم .
بهترین زمان کاشت اواخر تابستان و پاییز است ولی در هر فصلی میتوانید اقدام به کاشت هل از دانه کرد.
بهترین مکان برای کاشت بذر گلخانه ای با شیب ملایم و قابل دست رسی به آب می باشد . میزان بذر مورد احتیاج برای این کار 10 گرم بر متر مربع می باشد. سپس روی آن را ابتدا با لایه نازک و تخت ماسه و سپس با کاه برنج می پوشانند. جوانه زدن دانه ها در مدت 30 روز و در نهایت 90 روز ادامه دارد. بعد از 6 ماه نهالهای سبز شده از محیط کشت اولیه به محیط کشت ثانویه انتقال می یابد. در محیط کشت ثانویه که نهال ها به مدت یک سال در آن باقی می مانند ، نهالها با فاصله 30 سانتی متر از هم کاشته می شوند. بستر بذر باید به طور مکرر آبیاری شود و سایه بالای سر آن نیز تأمین گردد.
کپسول ها را تا زمانی که تقریباً رسیده هستند برداشت می کنند یعنی قبل از این که رنگ آنها به زرد گرائیده شود.
دمای مناسب :
بهترین دما برای رشد گیاه هل ۱۰تا ۳۵ درجه سانتی گراد می باشد که البته این گیاه در درجه حرارت های بین ۳۰ تا ۳۵ درجه نیز می تواند رشد مناسبی داشته باشد.
محل کاشت :
حساسیت گیاه هل به وزش باد در زمان رشد بسیار بالاست بنابراین توصیه می شود که در مکان هایی که باد خیز هستند کاشت هل صورت نگیرد چرا که باعث کاهش شدید راندمان و محصول دهی گیاه می شود.
خاک مناسب :
خاکی که برای کاشت هل مطلوب می باشد خاک های سنگین رسی و لوم رسی است. برای رویش بهتر گیاه هل پی اچ بین ۴٫۲ تا ۶٫۸ مناسب است.
کود مورد نیاز :
به منظور بهبود کیفیت و بالا رفتن محصول دهی گیاه هل استفاده از میزان مناسبی کودهای شیمیایی به همراه کودهای آلی در طول رشد توصیه می شود چرا که این گیاه نیاز بالایی به مواد معدنی و عناصر غذایی دارد.
نور مناسب :
مکانی که برای کاشت هل در نظر گرفته می شود بهتر است پر نور و روشن ولی از تابش مستقیم نور آفتاب به دور باشد به دلیل اینکه اگر این گیاه در معرض نور مستقیم قرار بگیرد کناره و نوک برگ ها دچار سو ختگی می شود و هم چنین پژمرده و خشکیده می گردند. در محلی که نور کافی نباشد نیز فاصله برگ ها از هم دیگر زیاد و اندازه آن ها کوچکتر و رنگشان بی حال می گردد.
آبیاری :
برای رشد مطلوب گیاه هل علاوه بر اینکه رطوبت باید در خاک باشد در هوای اطراف برگ ها نیز باید شاهد آن باشیم. باید در نظر داشت که آبیاری بیش از حد باعث سیاه شدن برگ ها ،پوسیدگی ساقه ها و ریشه های گیاه می شود.
روش های تکثیر و کاشت هل
بذر گیاه هل به دو گونه رویشی (تقسیم ریزوم ) و زایشی تکثیر پیدا می کند که در روش رویشی توده های بزرگی از ریزوم گیاه در حال رشد را گرفته و از هم جدا و به اندازه های کوچکتر تقسیم می کنیم که این توده ها باید یک ساله و حداقل یک جوانه داشته باشند و بعد از آن باید آنها را در چاله هایی بکاریم سپس چاله ها را با مخلوطی از خاک سطحی، کمپوست و کود گاو به مدت یکی دو ماه قبل از آغاز کاشت هل پر می کنیم . استفاده از تکثیر رویشی باعث رشد سریع تر گیاه می شود.
نحوه پرورش و نگهداری تکوما
نحوه پرورش و نگهداری تکمه ای
