پرورش کاتالیا
نام انگلیسی : Cattleya Orchids
خانواده : Orchidaceae
بومی : آمریکای جنوبی
این گونه از ارکیده که به گلِ سینه نیز معروف است، به خاطر مراقبت آسان، گزینۀ مناسبی برای نگهداری در آپارتمان می باشد.کاتالیا مانند سایر ارکیده های کشت شده، گیاهی هوازی است، به همین دلیل دارای اندام هایی به نام پیاز کاذب برای ذخیره آب می باشد و ریشه هایی بزرگ و گوشتی، پوشیده از لایه اسفنجی و ویلامن نگهدارندۀ آب، دارد. ریشه های این گل معمولاً در فاصله میان هر آب دهی، خشک هستند و باید در محیطی پر منفذ و با زهکشی مناسب کشت شوند.
دارای اندام هایی به نام پیاز کاذب برای ذخیره آب می باشد و ریشه هایی بزرگ و گوشتی، پوشیده از لایه اسفنجی و ولایه نگهدارندۀ آب، دارد. ریشه های این گل معمولاً در فاصله میان هر آب دهی، خشک هستند و باید در محیطی پر منفذ و با زهکشی مناسب کشت شوند . گیاهان این خانواده تک لپه ٬علفی ٬ پایا و گرمسیری هستند. ارکیده ها دارای دو نوع رشد : ساقه ایستاده و ساقه خزنده هستند. گل آذین به صورت خوشه یا سنبله و گلها نامنظم است. هر گل شامل سه گلبرگ و سه کاسبرگ است. برگها دارای شبکه رگیرگی موازی می باشند. و برگها از شکل های مختلف کشیده ، گرد یا بیضی برخوردارند. برگها در بعضی جنس ها ضخیم و چرمی شکل و در برخی نازک هستند.
معرفی کالاتیا
گیاه کالاتیا که به کالاته آ گورخری نیز معروف می باشد از دسته گل و گیاهان زینتی آپارتمانی به حساب می آید.گیاه کالاتیا انواع مختلفی دارد که معروف ترین آن کالاته آ گورخری می باشد.
نگهداری این گیاه در خانه تا حدودی سخت است. این گیاه بیشتر در محیط های گرم و مرطوب سازگار است و توصیه می کنیم که اگر در محیطی که دارای آب و هوای خیلی سرد و خشک است زندگی می کنید از کاشت گیاه کالاتیا و نگهداری و پرورش این گیاه صرف نظر کنید.
این گیاه در اصل بومی منطقه جنوب شرقی برزیل می باشد و جز دسته گیاهان همیشه سبز و چند ساله به حساب می آیند. به خاطر شباهتی که با گل مارانتا لوکونورا و آفلاندرا اسکواروسا دارد معمولا با این گیاهان اشتباه گرفته می شود. تفاوت این گیاه با گیاه مانتا لوکونورا در برگ های آن است که برگ های گل کالاتیا بزرگ تر می باشد. گل کالاتیا از دمبرگ های بلند به وجود آمده است.
گیاه کالاتیا از برگ های بیضی شکل که دارای حاشیه های دندانه دندانه است تشکیل شده اند و دارای نوکی تیز هستند. سطح روی برگ این گیاه سبز پر رنگ و سطح زیر برگ آن به رنگ قرمز پر رنگ می باشد. برگ های این گیاه طولی حدود ۳۰ الی ۴۰ سانتی متر و گاهی اوقات بیشتر نیز می باشد.
گیاه کالاتیا از دسته گیاهان سریع الرشد به حساب می آید. نکته جالبی نیز که باید بدانید این است که این گل تا ارتفاع یک متری نیز می تواند رشد کند.
برگ های این گیاه به صورت رزت رشد می کنند.( رزت :ترتیب رشد دایره ای برگ ها را رزت گویند )
گیاه کالاتیا در فصول بهار شکوفا می شوند و رنگ گل های آن سفید مایل به ارغوانی کم رنگ می باشد.
کاشت کالاتیا و آشنایی با چگونگی آن
گیاه کالاتیا به چندین روش قابل تکثیر می باشد که عبارتند ار:
۱- قلمه ساقه ۲- تقسیم بوته ۳- کاشتن بذر
که به اختصار هر کدام را توضیح خواهیم داد
۱- قلمه ساقه
توصیه می شود که این روش را در فصول بهار و تابستان انجام دهید تا نتیجه بهتری بگیرید.
در مرحله اول باید قلمه هایی به طول و اندازه ۷ تا ۱۰ سانتی متر از گیاه اصلی (مادر) جدا کرد.
در مرحله دوم باید برگ هایی که پایین قلمه وجود دارند را جدا کرده و حذف کنید و ترجیحا چند برگ باید باقی بماند.
در مرحله سوم باید قلمه ها را در جای مناسبی که از کمپوست گلدانی به اضافه ی پرلبت مهیا کرده بکارید.
در مرحله چهارم باید قلمه ها را آبیاری کرده و بر روی قلمه ها را با پلاستیکی شفاف که دارای تهویه مناسب است، بپوشانید.
در مرحله پنجم باید قلمه را در محیطی که دارای سایه روشن می باشد و جایی که به دور از نور مستقیم خورشید است نگهداری کنید.
در مرحله ششم باید محیط دما را متناسب با ریشه دهی است تنظیم کرد.که آن دما ۱۶ الی ۲۰ درجه سانتی گراد می باشد.
در مرحله هفتم باید هفته ای دو تا سه مرتبه قلمه ها را آبیاری کنید و نباید غبار پاشی نیز فراموش شود.
نکته:
بعد از گذشت تقریبا دو ماه قلمه ها ریشه دهی می کنند.
در مرحله هشتم بعد از ریشه دهی قلمه ها، می توان پلاستیک شفاف را برداشت.
۲- تقسیم بوته
توصیه می شود که این روش را نیز در فصول بهار و تابستان انجام دهید تا از کاشت کالاتیا نتیجه بهتری بگیرید.
در مرحله اول باید گیاه کالاتیا را از گلدان به آرامی هر چه تمام تر خارج کنید.
در مرجله دوم باید با یک وسیله تیز به تقسیم کردن بوته های این گیاه پرداخت.
نکته:
باید توجه شود که هر کدام از بوته ها باید از ریشه و چند برگ تشکیل شده باشد.
در مرحله سوم باید جای مناسبی که از مخلوط کمپوست گلدانی و پرلیت است آماده کنید.
در مرحله چهارم باید هر کدام از بوته ها را در گلدانی که قطر ۹ سانتی متری داشته، کاشت.
در مرحله پنجم باید بلافاصله بعد از کاشتن بوته آن را آبیاری کرد تا رطوبت مورد نیز گیاه تامین شود.
در مرحله ششم باید روی گیاه را با یک پلاستیک شفاف که دارای تهویه مناسب است، بپوشانید.(برای ایجاد تهویه مناسب در پلاستیک تنها کافی است چند سوراخ روی آن ایجاد کنید)
در مرحله هفتم باید گلدان را در جایی که دارای سایه روشن و به دور از نور مستقیم خورشید است گذاشت و در دمای تقریبا ۱۶ تا ۲۰ درجه سانتی گراد نگهداری کنید.
در مرحله نهم باید کیسه پلاستیکی شفاف را بعد از ریشه دهی گیاه از روی آن برداشت.که معمولا ریشه دهی گیاه تقریبا ۱٫۵ الی ۲ ماه به طول می انجامد.
۳- کاشتن بذر
دقت کنید که برای کاشت کالاتیا باید بعد از اتمام فصول سرما و در وسط فصل بهار اقدام کرد.
در مرحله اول باید گلدانی که از زهکشی مناسبی برخوردار است را انتخاب کرد.
در مرحله دوم باید آن گلدان را با خاکی مناسب و مرغوب پر کرد.
در مرحله سوم باید قبل از اینکه اقدام به کاشت کنید، بذر ها را ۲۴ ساعت در آب نسبتا ولرم خیس کنید.
در مرحله چهارم باید بذر ها با عمق کافی و مناسبی از خاک درون گلدان بکارید.
در مرحله پنجم باید روی خاک گلدان را با مقداری کمی از کود و خاک نرم بپوشانید.(به صورتی که لایه نازکی از خاک و کود ایجاد شود)
در مرحله ششم باید بعد از جوانه زدن بذر ها و بعد از اینکه به میزان مناسب رشد کرد، گلدان آن را عوض کرده یا به سطح زمینی که مدنظرتان برای کشت است، انتقال دهید.
نکته:
مدت زمانی کوتاهی نیاز است برای جوانه زدن بذرها، و نیاز به زمان طولانی نیست.
نکته:
نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که بذرها را با فاصله ۳۰ تا ۶۰ سانتی متری از هم کاشته و عمقی که میخواهید برای کاشتن بذرها انتخاب کنید باید فقط ۵٫ تا ۲ سانتی متر باشد.
شرایط مورد نیاز برای نگهداری و پرورش گیاه کالاتیا
همان گونه که مطالعه کردید گل و گیاه کالاتیا جز گیاهان زینتی محسوب می شوند که باعث زیبایی دفتر و منزل شما خواهند شد.
مراقبت از این گل زیاد سخت نیست ولی باید با دقت از آن نگهداری کرد تا زیبایی خود را از دست ندهد و در کاشت کالاتیا موفق باشیم.
نور مورد نیاز:
گیاه کالاتیا برای رشد مناسب به محیط هایی که دارای سایه روشن و دور از نور مستقیم خورشید هستند، نیازمند است. می توانید این گیاه را نیز در محیط هایی که سایه روشن دارند نگهداری کنید.
گیاه کالاتیا را می توانید در فصل زمستان پشت پنجره های شمالی قرار دهید. توجه داشته باشید که این کار را با رعایت فاصله ۵۰ سانتی متری از پنجره انجام دهید.
در فصل تابستان به دلیل اینکه سطح تابش خورشید بالا می رود، می بایست گیاه را با فاصله ی بیشتری از پنجره قرار داد.
نکته:
باید توجه داشته باشید که نور مستقیم خورشید سبب سوختن برگ های گیاه کالاتیا می شود.
آبیاری و آب مورد نیاز کالاتیا:
باید دقت کنید که برای پرورش و کاشت گیاه کالاتیا و گرفتن یک نتیجه مطلوب و مورد نظر، این گیاه نیاز به آبیاری نسبتا فراوانی دارد. باید از ماه اردیبهشت تا شهریور به طور مرتب آبیاری شود. فقط توجه داشته باشد که از آبی برای آبیاری استفاده کنید که فاقد آهک باشد.
توجه کنید که باید بین هر دو آبیاری گیاه، سطح خاک کمی خشک باشد. زیرا آبیاری بیش از اندازه سبب از بین رفتن گیاه و پوسیدگی ریشه می شود.
در نظر داشته باشید که می توانید به طور متناوب در فصول بهار و تابستان و در هفته ۲ مرتبه گیاه کالاتیا را برای تامین نیاز رطوبتی با آب غبار پاشی کنید.
نکته:
رطوبت مورد نیاز گیاه کالاتیا تقریبا ۵۰ تا ۹۰ درصد است.
به طور خلاصه می توان این چنین بیان کرد که:
در فصل گرم سال یعنی تابستان، گیاه کالاتیا به هفته ای ۲ تا ۳ بار آبیاری نیاز دارد.
در فصل سرد سال یعنی زمستان، گیاه کالاتیا به هفته ای ۱ تا ۲ بار آبیاری نیاز دارد.
رطوبت مورد نیاز:
باید توجه داشته باشید که گیاه کالاتیا در برابر کمبود رطوبت به شدت حساس است. در صورتی که رطوبت گیاه کم باشد برگ هایش تغییر رنگ می دهند.
همان گونه که قبلا نیز گفتیم رطوبت مورد نیاز برای گیاه کالاتیا تقریبا ۵۰ تا ۹۰ درصد می باشد.
خاک مناسب:
خاک مناسب این گیاه باید مانند بقیه خاک های گیاهان دیگر دارای زهکش مناسبی باشد تا بتواند اکسیژن را به آسانی در خود راه دهد. نبود زهکش مناسب باعث پوسیده شدن ریشه می شود.
این نکته را نیز نباید فراموش کرد که خاک کالاتیا باید از فیبر و هوموس اشباع شده باشد. و این خاک باید سرشار از مواد معدنی باشد تا کاشت کالاتیا نتیجه مطلوبی به ما بدهد.
نکته ای که حائز اهمیت می باشد این است که اگر می خواهید نفوذ پذیری و توانایی ذخیره آب در گیاه کالاتیا را زیاد کنید، می توانید دانه های پلی استایرن پرلیت را با خاک ترکیب کنید. و از کاشت گیاه کالاتیا لذت ببرید.
به طور خلاصه می توان گفت که مطلوب ترین و ایده آل ترین خاک برای کشت گیاه کالاتیا ترکیب هایی از خاک باغچه ، پیت ماس و پرلیت است. که درصد استفاده از هر کدام در ترکیب به صورت زیر می باشد:
خاک باغچه ۳۰%
پیت ماس ۳۵%
پرلیت ۳۵%
دمای مناسب:
می توان گفت که بهترین و ایده آل ترین دما برای نگهداری و پرورش گیاه کالاتیا تقریبا ۱۶ تا ۲۰ درجه سانتی گراد است.
می توان خاطر نشان کرد که این گیاه می تواند دماهای تقریبا ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتی گراد را نیز به خوبی تحمل کرده و به خوبی رشد کند.
کود دهی مناسب:
گیاه کالاتیا مانند بقیه گیاهان برای رشد و پرورش نیاز به کود دارد. اما خوبی این گیاه این است که به دفعات کمی برای کوددهی نیازمند می باشد. بهترین زمان برای کوددهی، در فصل رشد این گیاه می باشد که فصل رشد آن فصول بهار و تابستان می باشد.
تعویض گلدان کاتالیا :
گل های بالغ کاتالیا معمولا در گلدان متوسط و نهال آن در گلدان کوچک، پرورش داده می شوند. زمانی که گل دارای ۶ پیاز کاذب و بالغ شد، باید در یک گلدان بزرگ تر قرار داده شده و تقسیم نیز نشود. در صورت تقسیم گیاه هر قسمت باید دارای ۳ تا ۵ پیاز باشد. گلدانی را انتخاب کنید که ۲ تا ۳ سال برای رشد آنجا داشته باشد. مخروطی از خاک را ته گلدان قرار دهید، ریشه های فرسوده را ببرید و ریشه های محکم و شاداب را روی این مخروط پخش کنید. تقریباً تا اواسط گلدان را با خاک پر کنید و سپس اطراف ریشه ها را با خاک پر کنید، خاک را محکم فشار دهید و در صورت نیاز یک چوب در آن قرار دهید. برای مدتی گیاه را مرطوب، در سایه و با ریشۀ خشک نگه دارید تا ریشه های جدید برویند. محلول ویتامین B۱ می تواند به رویش ریشه های تازه کمک کند.
برخی از آفت های گیاه کالاتیا:
در صورتی که برگ های این گیاه حالت پژمردگی به خود گرفتند و سطح زیر گیاه تار عنکبوت ایجاد شود علت آن وجود کنه های ریز قرمز می باشد. که برای رفع این مشکل شما می توانید از سم زدایی استفاده کنید.
در صورتی که برگ های گیاه کم رنگ شدند و زخم هایی بر روی برگ ها مشاهده شد حتما باید از یک سم نفوذی استفاده کنید.دقت داشته باشید که این کار را هر ۱۴ روز یک بار انجام دهید و آن را سم زدایی کنید.
در صورتی که برگ های این گیاه به سمت پایین خم شده باشند، علت آن بالا بودن دمای محیط است و نشان می دهد که هوا بسیار خشک است به همین دلیل باید گیاه را به جایی خنک تری ببرید و حتما آبیاری و غبار پاشی نیز انجام دهید.
در صورتی که حاشیه برگ های این گیاه به رنگ قهوه ای و به صورت لوله ای شکل در آمدند، علت آن هوای سرد محیط و آبیاری نامنظم است.
در صورتی که برگ های این گیاه شروع به ریزش کنند علت آن این است که گیاه کالاتیا از کمبود آب رنج می برد و باید روش آبیاری مناسب را در پیش گرفت.
در صورتی که برگ های این گیاه ریز بماند و رشد نکنند، علت اصلی آن این است که مواد غذایی در خاک کم است و کمبود آن به شدت احساس می شود. برای برطرف کردن این مشکل باید کود به خاک اضافه کنید.