پرورش شمشاد جنگلی
شناخت و معرفی درخت شمشاد
درخت شمشاد با نام علمی Buxus و نام لاتین Boxwood از گیاهان تزیینی است که انواع مختلفی دارد . این گیاهان در فضای شهری و مسکونی کاشت می شوند و ظاهری بسیار زیبا دارند . این گیاه داراری بوته های کوتاهی است و به رشد درختچه ای عادت دارد . بادانه برفی شرایط لازم برای رشد این گیاه بینظیر را بیاموزید .
این گیاهان جز گیاهان همیشه سبز بوده و توسط باران تغذیه می شود . یعنی در کشور ایران بیشتر در مناطق وسیعی از استان های گیلان ، مازندران و گرگان دیده می شوند که در آن جا قطعا بارندگی زیاد است .
این گیاهان ، از راسته ی شمشاد سانان و تیره ی Buxaceae ، celastraceae (شمشادیان و گوشوارکیان ) هستند .
از گونه های گیاهی ممنوع القطع و در حال انقراض محسوب می شود .
زیستگاه اصلی این گیاهان ، آسیا ، اروپا و آفریقا می باشد .
این گیاهان جز گیاهان کم رشد ( پس از ۵ سال بمی توانند به ارتفاع ۱ متر برسند ) ، پایا محسوب می شوند .
بوته شمشاد را در ابتدا در گلدان پرورش داده و پس از تبدیل شدن به گیاه جوان در باغچه ، فضای سبز و … می کارند .
این گیاهان در نواحی گرم و مرطوب بهترین عملکرد را دارند .
رویشگاه های شمشاد حدود 72 هزار هکتار از عرصه های جنگلی شمال کشور را به خود اختصاص داده اند، اما در حال حاضر هجوم آفت شب پره بیش از 4 هزار هکتار از این رویشگاه ها را در بر گرفته است که در صورت غفلت و یا تعلل، این گنجینه ارزشمند از دست می رود.
شمشاد از گونه های ارزشمند و منحصر به فرد جنگل های هیرکانی است که چند سالی است در معرض هجوم انواع آفت ها قرار دارد، این درخت هنوز از آفت 'بلایت' یا 'سوختگی شمشاد' که عامل آن قارچی به نام Cylindrocladium buxicola است، رهایی نیافته است که آفتی جدید به نام شب پره شمشادی آن را تهدید می کند. شب پره شمشادی اواخر خرداد ماه وارد جنگل های هیرکانی شد و اکنون به کابوسی برای شمشادها تبدیل شده است.
پرورش و نگهداری شمشاد
مشخصات:
اسم علمی این گیاه Euonymus japonicus،از خانواده celastraceae میباشد.این جنس شامل ۱۷۶ گونه مختلف می باشد گیاهانی همیشه سبز ، زیبا و مناسب برای پرچین ها و هرس پذیر هستند.
شمشاد رسمی
این گونه بومی ژاپن بوده و ارتفاع آن در طبیعت به ۴ متر هم میرسد. برگهای آن براق چرمی و سبز تیره بوده و به شکل وار تخم مرغی با دندانه های کوتاه در لبه می باشد. گل آزین گرزن آن به طول ۵ سانتی متر و گلهای آن سبز مایل به سفید است و در وسط بهار ظاهر می شود شمشاد رسمی میوه های صورتی ونارنجی دارد. مهمترین مسئله در مورد این نوع شمشاد، نگاه داری آن خارج از آپارتمان در فصل تابستان و دادن کود کافی در زمستان ونگه داری داخل آپارتمان در محل خنک می باشد.
نگهداری و مراقبت :
نور و گرما:
به مكان آفتابی یا نیمه سایه نیاز دارد و حداقل دمای قابل تحمل آن ۵ درجه سانتی گراد است.
آبیاری :
آبیاری شمشاد باید بطور منظم انجام شود و خاک گیاه بهتر است قبل از آبیاری مجدد مرطوب باشد،
رطوبت :
۵۰تا ۷۰ درصد
کود:
می توان به میزان ۵ گرم در لیتر، هر دو هفته یکبار، از اردیبهشت تا شهریور به این گیاه کود داد.
انواع شمشاد گلدار (انواع درخت شمشاد)
این درختچه ها دارای ۱۷۶ گونه ی مختلف هستند .
۱ – شمشاد جنگلی یا معمولی buxus sempervirens :
این شمشاد دارای برگ های گرد ، با لبه هایی صاف و به رنگ سبز تیره ر از شمشاد ژاپنی است .
دارای برگ های کوچک است .
این گیاه جز گیاهان همیشه سبز است .
ارتفاع این گیاهان به ۴ الی ۱۰ متر رسیده و یک گیاه هرس پذیر برای ساخت انواع پرچین ، اشکال مهندسی و … است .
قطر تنه آن می تواند تا ۲۰ سانتیمتر نیز برسد .
دارای گل هایی ریز ، کمی عطری و به رنگ سبز مایل به سفید هستند .
فصل شکوفایی گل ها در بهار است .
شمشاد جنگلی مناطق سرد را بیشتر از مناطق معتدل می پسندد .
۲ – شمشاد ژاپنی یا برگ بوی ژاپنی Aucuba japonic
شمشاد ژاپنی یا گیاه آکوبا با نام علمی Aucuba japonica نام یک گونه از سرده برگ بوی ژاپنی است.
همانطور که از اسم این گیاه مشخص است ، این گیاه بومی ژاپن ، تایوان ، کره و چین می باشد .
این گیاه در واقع جز شمشادیان محسوب نمی شود ولی به علت اسم گیاه به شمشاد ژاپنی با گونه های شمشاد ژاپنی اشتباه گرفته می شود .
در کشور ایران به اشتباه به این گیاه ، شمشاد ژاپنی و گاهی شمشاد رسمی می گویند .
شاید این گیاه شبیه به شمشاد ژاپنی باشد اما با این گیاه تفاوت های زیادی دارد .
این گیاه جز گیاهان همیشه سبز محسوب می شود .
دارای برگ هایی درشت و خالدار ( خال های زرد و سبز دارد ) است .
فرق این گیاه با شمشاد ژاپنی به وضوح در توضیحات و عکس زیر مشخص است .
۳ – برگ نعنایی یا شمشاد ژاپنی Euonymus microphylla و euonymus japonicus microphylla
نام دیگر این گیاهان شمشاد طلایی ، شمشاد پرتقالی یا شمشاد رسمی است .
چراکه دارای برگ هایی سبز و ابلق است ( این گیاه هم نوع سبز دارد و هم ابلق ) .
نام لاتین این گیاه Boxleaf Euonymus می باشد .
این نوع از گیاه شمشاد هم جز گیاهان همیشه سبز محسوب می شود .
دارای برگ هایی شبیه به گیاه برگ نعنایی (پیچک سوئدی) است به همین علت به آن شمشاد برگ نعنایی می گویند .
ارتفاع این گیاهان به ۱ الی ۱/۵ متر رسیده و یک گیاه هرس پذیر برای ساخت انواع پرچین ، اشکال مهندسی و … است
دارای برگ های کوچک و براق است .
دارای گل هایی ریز ، کمی عطری و به رنگ سبز مایل به سفید هستند .
فصل شکوفایی گل ها در بهار است .
( دارای میوه های صورتی ونارنجی است ) دمای پایین را تحمل می کنند اما ترجیح می دهند در مناطق معتدل نیز کاشته شوند .
۴ – شمشاد پیچ Euonymus fortunei
شمشاد پیچ نام یک گونه از تیره گوشوارکیان است .
این گیاه دارای برگ های ابلق ( از زرد تا نارنجی روشن ) است .
به این گیاهان همانند شمشاد ژاپنی در زبان فارسی شمشاد پرتقالی و طلایی نامیده می شود .
این گیاهان جز گیاهان همیشه سبز است ، یعنی می تواند برگ های خود را در فصل های سرد سال حفظ کند.
این گیاهان می توانند به شکل خزنده و رونده ، سطح زمین ، تنه درختان و … را بپوشانند .
این گیاهان در خاستگاه اصلی خود حتی می توانند به ۲۰ متر هم برسند !!!
البته گیاهانی که در گلخانه و یا خانه از این نوع پرورش می دهید ، قامت کوتاهی داشته و رشد آن ها به ۱ الی ۲ متر بیشتر نخواهد رسید .
مزیت های هرس
مثلا در بوته های جوان ، برای انتقال آن ها به محل اصلی مثل حیاط ، باغ و … باید ریشه ها را هرس کرد و پس از کاشت برای تراکم بیشتر باید به مدت ۳ سال به طور مرتب هرس شوند . یا شمشاد هایی که به منظور استفاده ی پرچین و یا اشکال دیگر ( اشکال هندسی و یا مجسمه ای ) کاشته می شوند باید به طور مرتب هرس شوند . در شمشاد های کاشته شده در فرم های پرچینی باید با توجه به فرم پرچین و به نسبت میزان رشد ، آن را در یک یا چند نوبت هرس کرد . هرس آن ها به گونه ای است که قبل از ظاهر شدن شاخه های جدید در فصل بهار ، شاخه های تولید شده در اواخر تابستان گذشته را هرس کنید . شاخه های جدید را بعد از آن که شروع به محکم شدن کردند قطع کنید .
در هرس های پرچینی دقت کنید که قسمت های پایین بزرگ تر از قسمت بالایی و یا مساوی آن باشد . در غیر این صورت قسمت بالایی پرچین به علت متراکم شدن روی قسمت های پایینی سایه اندازی کرده و مانع از رسیدن نور خورشید و هوا به قسمت های داخلی و پایینی می شود . اگر در آب و هوای معتدل زندگی می کنید بهتر است برای شمشادهایی با اشکال مجسمه ای و پرچین ، در اواخر فصل پاییز دست به کار شوید تا در فصل زمستان شکل مناسبی داشته باشند . در شمشاد های بوته ای برای حفظ شکل بوته ای خود و برای تحریک رشد جوانه های جانبی باید به طور مرتب هرس پانسمان ( یعنی چیدن نوک شاخه ها ) انجام داد .
یکی دیگر از مزیت های هرس ، تهویه ی هوا در قسمت های داخلی تاج گیاه و جلوگیری از بیماری سفیدک است .