بیشتر اوقات، رفت و آمد زیادی روی فرش ها صورت می گیرد و همین مسئله سبب می شود که بخش های مختلف آن ها به زودی دچار فرسودگی شوند. ریشه فرش نیز برخلاف زیبایی و طرح خاصی که به دکوراسیون منزل می بخشد، بیش از سایر بخش های فرش از ریخت می افتد. در صورتی که طراحی فرش با لوازم دیگر خانه ست شده باشد؛ چنین چیزی دکوراسیون را به هم می ریزد.
تعمیر ریشه فرش در بیشتر موارد به تخصص بسیار بالایی نیاز دارد و به همین دلیل بهتر است که آن را به دست یک قالیشویی معتبر بسپارید؛ اما اگر به دنبال تعمیر ریشه فرش در خانه هستید، باید قبل از هر چیز آموزش هایی پایه ای در مورد آن دریافت کنید. در ادامه نکاتی را در مورد تعمیر ریشه های فرش بررسی خواهیم کرد تا این کار را بدون هیچ مشکلی انجام دهید.
خصوصیات ریشه فرش
شاید بیشتر ما تصور کنیم که ریشه فرش تنها جنبه تزئینی دارد و کمکی به استحکام کلی فرش نمی کند؛ در حالی که اگر دچار آسیب شود، تمام بافت فرش به تدریج از بین خواهد رفت. ریشه فرش معمولا به رنگ های کرمی و سفید و در عرض فرش قرار دارد. تعمیر ریشه فرش به این دلیل اهمیت زیادی پیدا می کند که قرارگیری در لبه فرش؛ آن را در معرض بیشترین آسیب قرار می دهد.
مزایای تعمیر ریشه فرش
مرمت ریشه فرش بسیاری از هزینه های مربوط به تعمیر یا تعویض فرش در آینده را کاهش می دهد. از دیگر مزایای تعمیر ریشه فرش می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم پوسیدگی ریشه و افزایش عمر فرش
- حفظ شدن حالت طبیعی بافت فرش
- عدم کاهش قیمت فرش به دلیل خرابی
- جلوگیری از آسیب دیدن قسمت های دیگر فرش
البته باید به این نکته توجه داشت که تعمیر ریشه فرش همیشه به خاطر خرابی آن نیست و گاهی اوقات به منظور تغییر رنگ ریشه و تناسب آن با دکوراسیون منزل انجام می شود.
انواع ریشه فرش
ریشه دوزی فرش به روش های گوناگونی صورت می گیرد و دسته بندی های متفاوتی دارد. در میان انواع ریشه فرش می توان به ریشه ساده، حلقه ای، پنجره ای، گره دار، توری، گیس بافت و اوریب اشاره کرد. هر کدام از این موارد از درجه استحکام مشخصی برخوردار بوده و شرکت های مختلف بر اساس نیاز مشتری و تجهیزات خود از آنها استفاده می کنند.
چه زمانی ریشه فرش نیاز به ترمیم دارد ؟
اصولا با رعایت نکاتی خاص می توان به نگهداری و حفظ فرش پرداخت هر چند این نکات برای فرش های دستبافت و ماشینی متفاوت می باشد.اما رعایت این اصول برای هر دو مدل فرش، برای افزایش عمر بیشتر فرش، امری بدیهی است. فرش های که ریشه پوسیده ، رنگ پریده یا ریشه های کوتاه شده دارند نیاز به ترمیم ریشه دارند. عوامل مختلفی باعث پوسیدگی فرش و رنگ پریدگی فرش ها می شود،.یکی از آنها تابش مستقیم نور خورشید است. تابش مدام آفتاب، بر روی ریشه فرش به مررو زمان باعث آسیب دیدگی و پوسیدگی ریشه فرش می شود، بنابراین توصیه می گردد از پهن کردن فرش ها در زیر تابش مستقیم خورشید خودداری فرمایید.از دیگر عواملی که باعث آسیب به ریشه فرش و در نتیجه ترمیم ریشه فرش می شود، می توان به رطوبت اشاره نمود. رطوبت می تواند از قرار دادن گلدان بدون زیر گلدانی بر روی فرش یا ریختن مایعات مانند آب و …در فرش ایجاد شود که منجر به ایجاد بوع نامطبوع و در نتیجه پوسیدگی فرش و ریشه آن شود.هم چنین توصیه می شود اگر فرشتان در انبار لوله کرده اید.و استفاده نمی کنید هر از گاهی آن را پهن نمایید تا هوا به فرش برسید.رسیدن هوا به فرش از پوسیدگی آن جلوگیری می نماید.لازم به ذکر است اگر جسم سنگین مانند مبل، کمد و… بر روی فرش یا ریشه آن قرار داده اید.هر چند وقت یکبار جسم سنگین را جابجا نموده و اجازه دهید تا فرش هوا بخورد.
وسایل لازم برای تعمیر ریشه فرش
ترمیم ریشه فرش ماشینی به این صورت می باشد که اگر تمام ریشه فرش از بین رفته باشد از ریشه های آماده استفاده می کنند؛ اما اگر برخی از قسمت های ریشه فرش نیاز به ترمیم داشته باشد از نخ های هم جنس و همرنگ برای رفو گری و ترمیم ریشه دستباف استفاده می کنند. از جمله ابزارهایی که برای این کار نیاز داریم شامل موارد زیر می باشند:
نخ
نخی که برای تعمیر ریشه استفاده می شود باید کمی نازکتر از نخی باشد که برای چله فرش به کار رفته است. این باعث می شود که فرش بعد از تعمیر ریشه دچار بادکردگی نشود و قسمت رفو شده با سایر قسمت ها تفاوت ظاهری نداشته باشد.
نخ کمکی یا نخ بطلمه
بطلمه یک کلمه ترکی است که به معنی وصل کردن هست و منظور از ریشه بطلمه یعنی ریشه ها را به وسیله یک نخ کمکی به سر فرش وصل کنیم .علاوه بر نخ اصلی برای نگه داشتن و اتصال نخ به چله فرش از یک نخ کمکی هم استفاده می شود که اغلب نخ چله کاشان ۳ لا یا نخ ابریشم است.
سوزن
برای تعمیر ریشه فرش باید از سوزن مناسب استفاده کنید. سوزنی برای تعمیر مناسب است که به راحتی داخل فرش فرو برود و حر کت کند. علاوه بر این باید نخی که انتخاب کرده اید از سوراخ سوزن رد شود. سوزن ها دارای سایزهای مختلفی هستند که با شماره مشخص شده است و هر چه شماره یک سوزن بزرگتر باشد اندازه آن نازک تر خواهد بود. از سوزن های نازک برای فرش هایی که بافت ظریفی دارند استفاده می شود.
نحوه تعمیر ریشه فرش
تعمیر ریشه فرش ماشینی اغلب بر اساس شدت خرابی و توسط دستگاه های ریشه زنی انجام می شود. اگر قسمتی از ریشه فرش دچار آسیب شده باشد، از نخ مشابه با چله فرش استفاده می شود. اما اگر بیشتر ریشه فرش به تعمیر نیاز داشته باشد، معمولا تمامی آن را تعمیر می کنند. رنگ و جنس نخ بیشتر بر اساس سفارش مشتری انتخاب می شوند.
از سوی دیگر، تعمیر ریشه فرش دستی و همچنین فرش های نفیس بیش از هر چیز با استفاده از نخ پشمی یا ابریشمی صورت می گیرد؛ چرا که این نخ ها استحکام مناسبی داشته و به حفظ ظرافت فرش نیز کمک می کنند. بدیهی است که فرایند ریشه زنی فرش های دستباف توسط افراد متخصص و در مدت زمانی طولانی تر انجام می شود.ریشه زنی فرش با دست اغلب به دو روش بطلمه و مغزی انجام می شود:
روش بطلمه
در تعمیر ریشه فرش به روش بطلمه، فرش بر روی یک سطح شیب دار پهن شده و تعدادی میخ با فواصل منظم جلوی آن نصب می شوند. در ابتدا نخ چله به اولین میخ گره زده شده و سپس سوزن نخ شده چند رج پایین تر از اولین ریشه عبور داده می شود. در مرحله بعدی، سوزن را از محل خروج وارد قالی کرده و در راستای چله اول از داخل گره ها و پودها عبور می دهند؛ در نهایت از اولین سر ریشه یعنی ابتدای فرش خارج می کنند. همچنین نخ کمکی به دور نخ بطلمه گره زده می شود، آن را وارد ریشه می کنند و در نهایت از چندین رج عبور داده و از فرش خارج می کنند. این کار را می توان برای بخشی از فرش یا تمامی آن انجام داد.
روش مغزی
در این روش، سوزن نخ دار در ابتدا به اولین میخ روبروی فرش گره زده می شود. سوزن وارد اولین گره فرش شده و از چند رج بالاتر و پس از عبور دادن از گره ها و پودها از فرش خارج می کنند. پس از این مرحله، سوزن به صورت مورب وارد ردیف کناری شده و بعد از عبور از گره های ردیف دوم از لبه فرش خارج می شود. سپس سوزن به میخ دوم گره زده شده و بدین صورت وارد گره های بعدی می شود.
قیمت ریشه زنی فرش معمولا بر اساس نوع فرش اعم از ماشینی و دستباف و همچنین روش مورد استفاده برای تعمیر ریشه فرش تعیین می شود. یکی از راه های مناسب برای کاهش هزینه های مربوط به تعمیر ریشه فرش این است که ریشه فرش را گره بزنیم. گره زدن ریشه فرش معمولا به سه روش دوگره، زنجیره ای و نخودی انجام می شود.
تفاوت ترمیم ریشه فرش ماشینی با دستباف
بدیهی است که ترمیم ریشه فرش های دستبافت کاملا دستی و توسط استادان فرش در قالیشویی صورت میگیرد در حالی که برای فرش های ماشینی، ترمیم ریشه فرش توسط چرخ های ریشه زن انجام می شود.
نکته اصلی در این عمل: انتخاب صحیح الیافی است که از نظر جنس و رنگ متناسب با الیاف فرش باشد. زمانی که کل ریشه فرش اسیب دیده باشد رفوگر برای رفوگری فرش از جایی که فرش بافته شده است ریشه ها را کلا از فرش جدا کرده و کل ریشه فرش را مجدا با ریشه های آماده می دوزد.
اما اگر ریشه فرش جزیی و تکه تکه آسیب دیده باشد، رفوگر ریشه فرش را با نخ های هم رنگ و هم جنس از همان قسمتی که اسیب دیده ، ریشه دوزی می کند.
قیمت ترمیم ریشه فرش با توجه به نوع بافت فرش( دستبافت یا ماشینی)، ابعاد و جنس الیاف به کار رفته در هر فرش متفاوت و مختلف می باشد.
همه چیز درباره مراقبت از ریشه فرش
