واکسنها میکروبهای خفیف شده ی بیماریها هستند که بسته به نوع و میزان بیماریها متفاوت میباشند خوارکی، تزریقی، چشمی و امروزه طریقه ی استفاده از آنها به گونه ای شده ک تقریبا در دسترس همگان بوده و برای همه قابل استفاده میباشند. واکسنهای به دو گونه ی انسانی و دام و طیور ساخته میشوند پیرو مبحث فوق ما در باره ی واکسن پرندگان صحبت میکنیم به ویژه کبوتر. بهتر است حتما کبوتر خود را به موقع واکسینه کنید. با ما همراه باشید تا به نکات ریز و درشت واکسن کبوتر با هم بپردازیم؛ تا کبوتری سالم داشته باشید.
آیا واکسیناسیون برای کبوتر مضر است؟
قطعاً نه، واکسن هیچ ضرری برای پرنده شما نخواهد داشت. اصولاً دو نوع واکسن وجود دارد؛ واکسن زنده و کشته شده. در ادامه با این دو نوع واکسن بیشتر آشنا خواهید شد.مزایای واکسن کبوتر به شرح زیر می باشد
- افزایش سلامت و مقاومت
- عملکرد بهتر
- ساخته شده از مواد خالص و خام
واکسن زنده برای کبوتر
واکسیناسیون کبوتران، باعث مصونیت مادام العمر آن ها در برابر بیماری ها خواهد شد. واکسن های زنده حاوی ویروس های زنده هستند؛ ویروس های زنده موجود در این واکسن ها به گونه ای اصلاح شده اند که دیگر قادر به ایجاد بیماری نیستند. با این حال، آن ها باعث ایجاد ایمنی در برابر بیماری های باکتریایی نیز می شوند.
مزايای واكسن های زنده
- تهيه آن هاچندان پرهزينه نيست و نسبتاً ارزان هستند.
- مصرف آن ها آسان و به روش هاي گروهي واكسيناسيون (همراه با آب آشاميدني و يا به صورت اسپری) استفاده می شود.
- بر اثر فعاليت ويروس هاي زنده، ايمني موضعي(مثلا در نای و روده) هم تحريك مي شود.
- بعد از استعمال واكسن، محافظت وايمني خيلي زود به وجود مي آيد.
- ممكن است ويروس هاي واكسن از پرندگاني كه با موفقيت مايه كوبي شده اند به طيوري منتقل شود كه ايمني خوبي در آن ها ايجاد نشده است.
- واكسنهاي زنده باعث عفونت طبيعی می شوند و در تمام مراحل همانندسازی ويروس واكسن، دستگاه ايمنی به طور دائم تحريك می شود.
معايب واكسن های زنده
- مهمترين عيب اين واكسن ها آن است كه ممكن است خود باعث بيماري شوند.
- با توجه به اين كه براي واكسيناسيون اوليه بايد ويروس بسيار ملايم به كار رود، معمولاً لازم است چند بار از واكسن هاي زنده استفاده شود.
- ممكن است ايمني مادري از موفقيت واكسيناسيون اوليه با ويروس زنده جلوگيري كند.
- اگر چه ممكن است توانايي ويروس واكسن براي انتشار، در داخل گله يك مزيت محسوب شود؛ اما انتشار و انتقال آن به گله هاي حساس (به خصوص در مكان هايي كه طيور با سنين مختلف نگه داري مي شوند و به ويژه در صورت بروز عفونت هاي مضاعف با ارگانيسم هايي كه اوضاع را بدتر مي كنند)، مي تواند باعث بروز مشكلات شديد شود.
- واكسن هاي زنده ممكن است به راحتي بر اثر مواد شيميايي و حرارت از بين بروند.
- اگر روند توليد اين واكسن ها به دقت كنترل نشود، ممكن است حاوي ويرو س هاي آلوده كننده نيز باشند.
- احتمال دارد همه کبوتران گله ميزان يكنواختي از واكسن را دريافت نكنند.
- استفاده از برخي واكسن هاي زنده تخفيف حدت يافته (مانند نيوكاسل و برونشيت) در طي دوره تخم گذاري بايد با احتياط صورت گيرد؛ زيرا كاربرد اين واكسن ها منجر به تكثير ويروس و نهايتاً باعث كاهش محصول تخم مرغ، تقليل قدرت جوجه درآوري و نقصان كيفيت پوسته تخم مرغ مي شود.
واکسن کشته شده برای کبوتر
واکسن های کشته فقط حاوی ویروس از بین رفته هستند. پرندگان نمی توانند به این ویروس ها آلوده شوند اما سیستم ایمنی بدن آن ها هنوز در معرض خطر است.در این نوع واکسن؛ کبوتران قادر به ایمنی مطمئنی نیستند و ایمنی موضعی را تنها در دستگاه های تنفسی و گوارشی ایجاد می کنند.
مزايای واكسن های كشته
- نگهداري، ذخيره و حمل و نقل واكسن هاي غيرفعال بسيار راحت تر از واكسن هاي زنده است.
- واكسن هاي غيرفعال،چندان تحت تاثير ايمني مادري قرار نمي گيرند و مي توان در جوجه هاي يك روزه از آن ها استفاده كرد.
- با استفاده از واكسن هاي كشته، سطح بسيار پاييني از واكنش هاي زيان آور در پرندگان مايه كوبي شده ايجاد مي شود.
- در شرايطي كه استفاده از واكسن هاي زنده مناسب نباشد؛ به ويژه اگر عوامل بيماري زاي ديگري هم وجود داشته باشند كه موضوع را پيچيده تر كنند، ميتوان از واكسن هاي كشته استفاده كرد.
- ايمني به طور يكسان ايجاد ميشود، زيرا به همه کبوتران بطور يكساني ازواكسن مي رسد.
- به علت غير فعال بودن ، از انتشار ناخواسته ويروس واكسن و انتقال آن به مرغدار ي هاي مجاور جلوگيري مي شود. در ضمن احتمال بروز آلودگي متقاطع كم است.
- به علت احتمال كم تداخل عمل ، مي توان تركيبي از واكسن هاي كشته را به طور همزمان استفاده كرد.
معايب واكسن های كشته
- هزينه توليد آن ها زياد و به كاربردن آن ها پر زحمت است. در اين راستا ميتوان با توليد واكسن هاي چندگانه، اين عيب را تا حدودي جبران كرد.
- استعمال اين واكسنها نياز به صرف وقت زياد دارند و به علت روش انفرادي تجويز، استرس زا هستند.
- واكسن هاي كشته قادر به توليد ايمني سلولي مطمئني نيستند و ايمني موضعي را در دستگا ه هاي تنفس و گوارش ايجاد نمي كنند
زمان مناسب واکسیناسیون کبوتر
توصیه ما به شما این است که همه ی کبوترها هنگام واکسن زدن باید بالای 6 هفته سن داشته باشند. با این حال، اغلب، کبوترهای جوان، حتی در سن 1 تا 2 هفتگی در لانه واکسینه می شوند، بدون اینکه اثر سو داشته باشد.با رشد کبوترها، سیستم ایمنی بدن آن ها به طور طبیعی بیشتر می شود و بنابراین آن ها پس از واکسیناسیون قادر به ایجاد ایمنی در برابر ویروس هستند. همچنین کبوترهای جوان در حال رشد با استرس های متعددی روبرو هستند.
طریقه صحیح واکسن زدن به کبوتر
- خرید واکسن نیوکاسل موجود از داروخانه های دامپزشکی ( این واکسن به نام واکسن روغنی غیر زنده دو گانه نیو کاسل و آنفولانزا البته یک گانه آن هم موجود که مصرف هر کدام بسته به شرایط آن دارد )
- خرید سرنگ تیوپ دار از داروخانه (به دلیل غلظت بالا و روغنی بودن واکسن در سرنگهای معمولی کشیده نخواهد شد و تزریق آن بسیار مشکل )
- استفاده از سرنگ های 2 سی سی و 5 سی سی مناسب تر و دقیق تر می باشد
- حتما باید یک نفر کبوتر را در دست بگیرد کبوتر را به پشت کند با یک دست سر کبوتر، با دست دیگر پا و دم کبوتر را نگه دارد
- قبل از واکسیناسیون، کبوتر نباید دان و آب برداشته باشد
- یک روز قبل از واکسیناسیون و سه روز بعد از تزریق واکسن باید پودر ویتامین به صورت محلول در آب در اختیار کبوتر قرار گیرد ( با دز یک گرم در لیتر )
- کبوتر بعد از واکسیناسیون تا سه روز از گنجه نباید بیرون بیاید ( ایزوله معکوس)
- بر روی جعبه واکسن دز تزریق نوشته شده به صورت 2 ml یا در بعضی مواقع 5ml می باشد هر کدام به ترتیب یک چهارم و یک دوم از 1 cc می باشد
- نحوه تزریق در جوجه ریز در گردن می باشد این روش کمتر توصیه می شود من خودم سعی می کنم صبر کنم تا جوجه سینه اش گوشت بیاورد و واکسن را در عضلات سینه تزریق کنم و در جاهایی که احتمال ابتلا بالاست و تجمع زیاد است باید در جوجگی و به صورت زیر جلدی در گردن تزریق شود حالا چند تا هم مردند دیگه مشکلی نیست مثلا 200 تا دیگر واکسینه خواهند شد
- بای یک دست پرهای سینه را کنار زده و با دست دیگر سوزن سرنگ حاوی واکسن را داخل عضلات سینه وارد کنید و در مناسب تزریق شود سوزن نباید به صورت عمودی وارد شود سوزن شیب دار موازی بدن وکمی اریب وارد می شود ، سوزن نباید وارد قشای زیر سینه گردد
- دلیل احتیاط این است که اگر وارد قشا شود و تزریق انجام گردد موجب مرگ پرنده خواهد شد به نظر بنده ابتدا به یک مرغ سر بریده داخل یخچال آماده پخت خوب نگاه کنید سینه اش را نگاه کنید با سینه کبوتر هیچ تفاوتی ندارد فقط در کبوتر کمی قطرش کمتر یک سوزن تمیز و استریل را داخل گوشت سینه فرو کنید وخوب تمرین کنید تا آماده تزریق شوید
- تزریق باید در عضله سینه انجام تا کم کم وارد جریان خون گردد و ورود مستقیم واکسن به جریان خون باعث کلاپس ( چسبندگی عروق ودریچه قلبی در کبوتر) و یا حساسیت وآلرژی و مرگ کبوتر خواهد شد و در طی حدودا 2 ساعت کبوتر تلف می شود
- اینکه تزریق گردنی را توصیه نمی کنم دلیلش هم این است که ممکن تزریق اتفاقی واکسن در شبکه وریدی و زیر جلدی دو طرف بخش بالایی گردن انجام شود که باعث مرگ انی کبوتر می شود
- کبوتر بعد از تزریق نباید تا یک هفته به پرواز در بیاید
نکات مهم و ضروری قبل و بعد از واکسن زدن به پرنده
- از واکسن روغنی غیر زنده برای تزریق استفاده می کنیم.
- پیشنهاد می کنم در کسانی که بیماری نیوکاسل در کبوترانشون احساس می کنند می توانند از واکسن زنده هم استفاده کنند. اما اگر کبوتر نیوکاسلی داشته باشند که امکان خوب شدنش هم باشد با تزریق واکسن خواهد مرد و اگر کبوتری در میان کبوتران داشته باشید که نیو کاسل نداشته باشد درهمان لحظه واکسینه خواهد شد (کبوتران مبتلا به ویروس نیو کاسل همه خواهند مرد و کبوتران (غیر مبتلایان) همه در همان لحظه واکسینه خواهند شد)
- نحوه نگهداری واکسن در جای خنک مانند یخچال و در محلی بدون نور باید باشد و به هیچ وجه در گرما و نور خورشید نباید قرار بگیرد ( البته در یخچال موردی ندارد ) و باید از یخ زدن آن جلو گیری شود.
- (واکسن نیوکاسل دوگانه کارخانه رازی) از مرغوبیت خاصی برخوردار می باشد و با انواع خارجی که قیمتهایشان نیز بسیار بالاست در حال رقابت می باشد البته همین واکسن هم در بازار بسیار کم و قیمتهاش در بازار توازن ندارد هر هفته هم بهای آن تغییر می کند.
- واکسن اگر فاسد و تاریخ گذشته باشد در کبوتر مشکلی به وجود نخواهد آورد ( هرگز منجر به مرگ نخواهد شد ) و فقط اثری که باید روی سیستم ایمنی بگذارد ( واکسینه کردن کبوتر ) را نخواهد گذاشت.
- در صورت تزریق دوم ( واکسن نیو کاسل روغنی ) در جوجه ها ممکن است وقوع کلاپس ( چسبندگی عروق و دریچه قلبی ) و یا واکنشهای آنافلاکتیک ( ناسازگاری ، آلرژی یا حساسیت ) به وجود آید که در کبوتر بسیار نادر دیده شده ولی به وجود آمدنش قابل پیش بینی نیست ، مخصوصا در کبوترانی که آلومینیم هیدروکسید یا کاربومین در خون آنها به وفور موجود می باشد دیده شده که با دیدن این عوارض باید ازدارویی به نام آمپول بتامتازون La برای حل این مشکل استفاده کرد،که آن را در یک سرنگ 2 سی سی کشیده و یک هشتم دو سی سی آن را تزریق می کنیم ( 25/0 ) ml یعنی یک چهارم سی سی این دارو را از داروخانه های انسانی باید تهیه کرد که داروی مناسب برای رفع این مشکل می باشد.
- قبل از تزریق حتما از افرادی که یک بار واکسینا سیون را انجام داده اند کمک بگیرید.
- قبل از تزریق لازم به زدن پنبه الکل ، مانند تزریق انسانی و ضد عفونی کردن محل تزریق نیست.
- به هیچ وجه بعد از تزریق از مواد ضد عفونی برای تمیز کردن لانه نباید استفاده کرد.
- بعد از تزریق واکسن و بعد از درآوردن سوزن با استفاده از انگشت دست باید مانع از خروج محتویات تزریق شد و چند ثانیه ای محل تزریق را ماساژ دهید و بعد کبوتر را رها کنید.
- کبوتران را بعد از واکسیناسیون به خوبی به ذهن بسپارید مخصوصا زمانی که تعداد بالاست ( امکان مخلوط شدن زیاد ) ، در مواقعی که تعداد بالاست می توان به این صورت عمل کرد که کبوتران را یکی یکی در گنجه بگیرید و بعد از تزریق واکسن به زیر تور بریزد و یا در صورت نداشتن تور به صورت قیچی کف بریزید و بعد از اتمام یک گنجه به سراغ دیگر گنجه ها بروید.
- دز دارو باید دقیق تزریق شود و کمتر و بیشتر تزریق آن برای کبوتر زیان آور خواهد بود.
- بعد از اتمام محتویات سرنگ پرشده سرنگ را کنار گذاشته ( دور نیندازید ) و از سرنگ جدید برای کشیدن واکسن استفاده کنید و در آخر تعداد سرنگ ها رو با تعداد کبوتران چک کنید.
- سرنگ قبلی که واکسن با آن تزریق شده را دوباره نباید وارد ویال کرده و از محتویات ویال داخل آن پر شود بلکه از سرنگ ویا سر سوزن جدید باید استفاده گردد برای سلامت ویال مهم است.
- سرنگ 2 سی سی سرسوزنش کوچک تر و نازک تر از سرنگ 5 سی سی می باشد.
- اگر واحد تزریق 2 ml بود از سرنگ 2 سی سی و اگر واحد تزریق 5 ml بود از سرنگ 5 سی سی برای تزریق استفاده کنید. برای مثال در یک سرنگ 2 سی سی که واکسن کشیده شود با آن 10 کبوتر واکسینه خواهند شد با توجه این مطلب که برای هر کبوتر دز دارو 2 ml باشد و در یک سرنگ 5 سی سی می توان 25 کبوتر را واکسینه کرد.
- از واکسیناسیون کبوتران بیمارخودداری کنید آنها را از دیگر کبوتران جدا و قرنطینه ( ایزوله ) کنید.
- تمامی کبوتران را حتما با هم و به صورت همزمان واکسینه کنید.
- قبل از واکسیناسیون حتما تمامی گنجه ها شستشو و ضد عفونی گردد.
- حتما قبل از واکسیناسیون کبوتران آبتنی داده شوند و بعد از تزریق تا یک هفته آبتنی دادن ممنوع می باشد.
- حتما بعد از واکسیناسیون کبوتران را خوب تحت نظر قرار دهید در صورت بروز مشکل و یا بیماری و یا اسهال و کم دانی کبوتر بیمار را از گنجه خارج و جدا گانه به مداوای آن بپردازید.
- در مورد زمان صحیح تزریق واکسن توضیحات دقیق داده شده با مراجعه به آرشیو آن را استخراج کنید.
- در زمان بعد از واکسینه کردن تا یک هفته نباید پرهای کبوتران را بکشید.
- کبوترانی که تعداد زیادی از پرهای آنها کشیده شده را بهتر است تا تخت شدن کامل واکسینه نکنید.
- کبوتران بعد از تزریق واکسن مقداری دمای بدنشون بالا می رود و تب می کنند که امری طبیعی می باشد.
زمان و روش های واکسیناسیون جوجه
