تاریخچه برند نوکیا پر از فراز و نشیب است. زمانی این شرکت با صورت به زمین خورد اما دوباره روی پا ایستاد و به حیات خود ادامه داد. در این مطلب قرار است این تاریخچه پر از پستی و بلندی را با هم مرور کنیم. با مجله اعتبارکالا همراه باشید.
برند نوکیا که در کشور فنلاند متولد شده است بیش از ۱۵۰ سال عمر دارد. این شرکت دو جنگ جهانی را پشت سر گذاشت و در زمان بحران به کشور فنلاند کمک کرد و تا سال ۲۰۰۰، ۴ درصد از تولید ناخالص این کشور را به خود اختصاص داد. این شرکت در صنایع مختلفی مثل لاستیک، کابل، الکترونیک و مخابرات فعالیت کرده است و پس از اینکه به صنعت الکترونیک و مخابرات روی آورد، بزرگ و بزرگ تر شد و چنان برندی ساخت که سراسر جهان آن را شناختند.
غرور ناشی از همین قدرت و بزرگی باعث شد تا در بازار موبایلی که ۴۹.۴ درصد از سهم آن را در سال ۲۰۰۷ در دست داشت، شکست بخورد. داستان برند نوکیا را می توان به عنوان یک درس تدریس کرد. پس بیایید با مرور این تاریخ از آن درس بگیریم.
تولد برند نوکیا در ۱۸۶۵
در سال ۱۸۶۵، فردریک ایدستام (Fredrik Idestam) یک کارخانه کاغذسازی در جنوب فنلاند تاسیس کرد و سه سال بعد شعبه دوم این کارخانه را در نزدیکی شهری به نام «نوکیا» افتتاح کرد. سال ۱۸۷۱، ایدستام با همکاری دوستش لئو میشلین (Leo Mechelin)، شرکتی مشترک به نام Nokia Ab تشکیل داد. سال ۱۸۹۶، ایدستام بازنشسته شد و میشلین سکان Nokia Ab را به دست گرفت.
تاسیس نوکیا کُرپریشن (Nokia Corporation) در ۱۹۶۷
نقطه عطف برند نوکیا سال ۱۹۶۷ بود. در این سال سه برند Nokia Ab، شرکت لاستیک فنلاند و Kaapelitehdas با هم ادغام شدند و برند نوکیا که امروز می شناسیم به وجود آمد. شرکت نوکیای جدید به چهار فعالیت عمده لاستیک، کابل، جنگلداری و الکترونیک مشغول شد و در کنار آن شروع به ساخت دستگاه های ارتباطی و ماسک گاز M61 برای نیروهای دفاعی فنلاند کرد. در این دوران برند نوکیا بیشتر تمرکز خود را روی صنعت مخابرات گذاشت؛ چون در آن زمان هنوز کسی در این حوزه فعالیت نمی کرد.
همکاری نوکیا با شوروی باعث شد تا دولت آمریکا اوایل دهه ۸۰ و پس از پایان جنگ سرد، به نوکیا و فعالیت هایش مشکوک شود. نوکیا بسیاری از قطعات آمریکایی را وارد می کرد و از آن ها در محصولاتی که برای شوروی می ساخت استفاده می کرد و به گفته معاون وزارت دفاع وقت ایالات متحده، ریچارد پرل (Richard Perle)، نوکیا به صورت پنهانی با پنتاگون همکاری داشت تا از این طریق پیشرفت های تکنولوژی در شوروی را به اطلاع آمریکا برساند. نوکیا به راحتی از دو طرف استفاده می کرد؛ چون در طول جنگ سرد کاملا بی طرف بود.
در زمان مدیریت کایرامو و سال ۱۹۸۴، نوکیا شرکت سازنده تلویزیون سالورا (Salora) را خرید و یک سال بعد شرکت Luxor AB که لوازم الکترونیکی و رایانه ای می ساخت را به تملک درآورد. پس از آن و در سال ۱۹۸۷ هم شرکت تلویزیونی فرانسوی Oceanic را زیر پرچم خود گرفت.
روند تصاحب دیگر شرکت ها توسط برند نوکیا به اینجا ختم نشد و آن ها شرکت موبیرا (Mobira) که تلفن همراه می ساخت را خرید تا دوران طلایی این برند نام آشنا آغاز شود. نوکیا با خرید موبیرا اولین تلفن همراه خود با نام Mobira Senator را در سال ۱۹۸۲ ساخت.
در این مقطع از تاریخ برند نوکیا همه چیز آنقدرها هم خوب نبود؛ چون کایرامو در ۱۱ دسامبر ۱۹۸۸ خودکشی کرد. دلیل خودکشی این شخص پس از این همه موفقیت هنوز نامعلوم است اما پس از آن سیمو والنتینو (Simo Vuorilehto) بر مسند قدرت نوکیا نشست.
بازسازی نوکیا در اوایل دهه ۱۹۹۰
پس از اینکه والنتینو روی صندلی مدیریت نوکیا نشست بازسازی بزرگی در این شرکت آغاز شد. بسیاری از زیرمجموعه ها واگذار شدند؛ لاستیک فنلاند از نوکیا جدا شد و بخش کامپیوتر و نوکیا دیتا (Nokia Data) در سال ۱۹۹۱ به شرکت انگلیسی International Computer Limited فروخته شدند.
به نظر می رسید نوکیا از نظر اقتصادی با مشکل روبرو شده است؛ در نتیجه سهام شرکت افت کرد و فروپاشی جماهیر شوروی مانند نمک روی زخم آن ها شد؛ چون شوروی بزرگ ترین مشتری نوکیا بود. اتفاقات پیش آمده باعث شد تا والنتینو استعفا دهد و جورما اولیلا (Jorma Ollila) جای او را بگیرد. اولیلا مخالف ایده فروش بخش تلفن همراه بود و آن را به شرکتی مبتنی بر مخابرات تبدیل کرد. این حرکت به شدت مثمر ثمر واقع شد و کمپانی به سرعت رشد کرد. سود عملیاتی منفی نوکیا در سال ۱۹۹۱ به یک میلیارد دلار در ۱۹۹۵ و تقریبا ۵ میلیارد دلار در سال ۱۹۹۹ رسید.
دوران طلایی برند نوکیا اواخر دهه ۱۹۹۰
سال ۱۹۹۲ بود که برند نوکیا اولین تلفن تجاری جهان با فناوری GSM را با نام ۱۰۱۱ معرفی کرد. این گوشی توسط نخست وزیر فنلاند، هاری هولکری (Harri Holkeri) برای برقراری اولین تماس GSM مورد استفاده قرار گرفت. پس از این اتفاق نام برند نوکیا در سراسر جهان بر سر زبان ها افتاد.
ادامه دوران طلایی برند نوکیا در قرن بیست و یک
برند نوکیا به تنهایی در سال ۱۹۹۸ حدود ۲۰ میلیارد درآمد داشت که ۲.۶ میلیارد دلار آن سود بود. این شرکت سال ۲۰۰۰ بیش از ۵۵ هزار نفر نیرو داشت؛ این تعداد نیرو تقریبا دو برابر بیشتر از موتورولا بود.
برند نوکیا تا سال ۱۹۹۹ در بیش از ۱۴۰ کشور دنیا در حال فعالیت بود. جالب است بدانید که برخی از افراد در آن زمان به اشتباه تصور می کردند که نوکیا یک برند ژاپنی است. بین سال های ۹۶ تا ۲۰۰۱ گردش مالی نوکیا ۵ برابر شد و از ۶.۵ میلیارد یورو به ۳۱ میلیارد یورو رسید.
نوکیا اولین شرکتی بود که دوربین را به اجزای گوشی موبایل اضافه کرد. سال ۲۰۰۳ گوشی موبایل نوکیا ۳۶۰۰/۳۶۵۰ اولین تلفن همراهی بود که دوربین داشت و در آمریکای شمالی به فروش رفت. آوریل سال ۲۰۰۵ بود که نوکیا قرارداد همکاری با Carl Zeiss AG، تولیدکننده اپتیک امضا کرد و همان ماه برای اولین گوشی های سری N خود را معرفی کرد. این سری از گوشی ها برای ۶ سال پرچمدار گوشی های نوکیا تا ۶ سال آینده بودند.
نوکیا N95 سپتامبر سال ۲۰۰۶ معرفی شد و به یکی از محبوب ترین گوشی ها در ایران و دیگر کشورهای جهان تبدیل شد. این گوشی سال ۲۰۰۷ به عنوان بهترین گوشی برای عکاسی در اروپا نام گرفت. در همین سال سهم بازار برند نوکیا به رغم فوق العاده ۴۹.۹ درصد رسید. پس از این تاریخ هیچ شرکت دیگری نتوانست به این رکورد نوکیا برسد. سرانجام روزهای طلایی برند نوکیا به پایان رسید و مسائل داخلی آرام آرام باعث شکست و فروپاشی این غول مخابراتی شد.
فروپاشی برند نوکیا اوایل دهه ۲۰۱۰
برند نوکیا از بزرگ ترین کمپانی مخابراتی در سال ۲۰۰۷، به مرز ورشکستگی در ۲۰۱۳ رسید و بدترین روزهای خود را تجربه کرد. سقوط این غول فنلاندی نتیجه مشترکی از عوامل داخلی و خارجی بود. دلایل زیادی برای این اتفاق وجود دارد اما در ادامه به چند مورد از اصلی ترین آن ها اشاره می کنیم:
- مدیران اصلی کمپانی در تصمیم گیری های اساسی بسیار کند عمل می کردند و همین امر باعث شد تا فرصت های زیادی از دست برود.
- سال ۲۰۰۶، اولی-پکا کالاسوو (Olli-Pekka Kallasvuo) جایگزین اولیلا به عنوان مدیرعامل شرکت شد. مدیرعامل جدید به جای نوآوری، روی تولید انبوه تمرکز کرد. این تصمیم کاملا اشتباه بود؛ چون نوآوری بود که در سال های اولیه باعث پیشرفت نوکیا شد و کنار گذاشتن این رویکرد ضرر زیادی به این برند وارد کرد.
- مدیران برند نوکیا آیفون اپل و گوشی های اندرویدی گوگل را به عنوان رقیب قبول نداشتند. آن ها تصور می کردند هیچ شرکتی نمی تواند به سهم آن ها در بازار گوشی موبایل نزدیک شود.
برند نوکیا زمانی به اشتباه خود پی برد که دیگر دیر شده بود. آن زمان اپل و گوگل بازار را در دست گرفته بودند و سهم بازار نوکیا روزبه روز کمتر می شد؛ به علاوه سیستم عامل سیمبین (Symbian OS) دیگر منسوخ شده بود و توان رقابت با اندروید و iOS را نداشت.
همکاری برند نوکیا و مایکروسافت در دهه ۲۰۱۰
نوکیا لومیا ۱۰۲۰ با دوربین ۴۱ مگاپیکسلی – یکی از گوشی های نوکیا که از سیستم عامل ویندوز فون استفاده می کرد. سال ۲۰۱۰، استفان ایلاپ (Stephen Elop) از مایکروسافت آمد و مدیرعامل برند نوکیا شد؛ سال بعد این شرکت اعلام کرد که یک همکاری استراتژیکی با مایکروسافت داشته و سیستم عامل Windows OS را برای گوشی های موبایل توسعه داده است. آن ها با این تصمیم سعی داشتند برند گوشی موبایل نوکیا را دوباره زنده کنند.
مشکل اصلی گوشی های ویندوزی اپلیکشن های محدود آن بود. همین امر باعث شد تا فروش نوکیا در سال های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ شدیدا افت کند و این وضعیت به حدی خراب شد که برند نوکیا تا مرز ورشکستگی پیش رفت. مایکروسافت برای جلوگیری از چنین اتفاقی بخش موبایل نوکیا را با پرداخت ۷.۲ میلیارد دلار به تملک خود درآورد.
چند هفته پس از خرید نوکیا توسط مایکروسافت این شرکت گوشی نوکیا X را معرفی کرد که نسخه سفارشی اندروید قدرت بخش آن بود. چنین تصمیمی واقعا عجیب به نظر می رسید. همه از جمله ساتیا نادلا (Satya Nadella) مدیرعامل مایکروسافت گمان می کردند که خرید نوکیا باعث تسریع در رشد ویندوز فون (Windows Phone) می شود اما چنین اتفاقی هیچوقت نیفتاد. ویندوز فون شکست خورد و وضعیت بخش موبایل برند نوکیا از گذشته هم بدتر شد.
تولد برند Nokia Networks در سال ۲۰۱۳
برند نوکیا سال ۲۰۰۷ سرمایه گذاری مشترکی با شرکت ارتباطات زیمنس (Siemens Communications) انجام داده بود. این شرکت مشترک Nokia Siemens Networks نام گرفته و به یکی از زیرمجموعه های نوکیا تبدیل شد.
پس از فروش بخش موبایل نوکیا به مایکروسافت، شرکت مادر روی شبکه داده و تجهیزات مخابراتی تمرکز کرد؛ در ادامه در سال ۲۰۱۳ تمام سهام Nokia Siemens Networks را خرید و نام این شرکت را به Nokia Networks تغییر داد.
شرکت Nokia Networks سال ۲۰۱۶، برند آلکاتل-لوسنت (Alcatel-Lucent)، یک شرکت مخابراتی جهانی فرانسوی-آمریکایی را خرید و آن را در خود ادغام کرد. این کار باعث تحکیم جای پای Nokia Networks در بازار تجهیزات مخابراتی جهان شد.
خرید برند نوکیا توسط HMD Global در سال ۲۰۱۶
در تاریخ ۱۸ می ۲۰۱۶ مایکروسافت بخش موبایل برند نوکیا را به شرکت HMD Global فروخت. این شرکت توسط مدیران قبلی نوکیا در فنلاند تاسیس شده بود. آن ها از اشتباهات گذشته درس گرفتند و با گوگل در پروژه اندروید وان (Android One) همکاری کردند.
HMD Global سال ۲۰۱۷ و پس از خرید نوکیا گوشی کلاسیک نوکیا ۳۳۱۰ را با تکنولوژی امروزی روانه بازار کرد که با استقبال خوبی هم روبرو شد. این برند در تاریخ ۱۹ مارس ۲۰۲۰، گوشی جدید نوکیا ۸.۳ 5G را معرفی کرد که اولین گوشی جهان با تکنولوژی 5G بود.
برند نوکیا از تقریبا فروش صفر در سال های ۲۰۱۵-۲۰۱۶، به فروش ۱.۵ میلیونی در سال ۲۰۱۷ رسید. در سه ماهه سوم سال ۲۰۱۸ این برند بیش از ۴.۸ میلیون دستگاه فروخت و به نهمین سازنده گوشی موبایل در جهان تبدیل شد. HMD Global برند نوکیا را از خاکسترش دوباره زنده کرد.
برند نوکیا در حال حاضر
در حال حاضر برند نوکیا یکی از پیشتازان فناوری 5G در جهان است و Nokia Networks بزرگ ترین برند زیرمجموعه نوکیا محسوب می شود. ماه آگوست سال گذشته پکا لوندمارک (Pekka Lundmark) جایگزین راجیف سوری (Rajeev Suri) شد. سوری از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ مدیرعامل برند نوکیا بود. برند نوکیا پس از چند بار تا پای ورشکستگی رفتن، دوباره روی پای خود ایستاده اما این بار دیگر از اشتباهات گذشته اش درس گرفته و به نظر می رسد که دیگر قصد تکرار آن اشتباهات را ندارد.
هواوی، پرطرفدارترین برند تجهیزات مخابراتی
