تنفس ناخودآگاه است. جنین این کار را خودش در رحم یاد می گیرد. معمولا این موضوع جای نگرانی ندارد اما گاهی الگوی تنفس نوزاد می تواند با اشکال مواجه شود. برای همین خوب است والدین درباره تعداد تنفس نرمال نوزاد و چگونگی تشخیص ناهنجاری در الگوی تنفسی بیشتر بدانند.
تفاوت ریتم تنفسی نوزادان با بزرگسالان
نوزادان معمولا ریتم و الگوی تنفسی متفاوتی نسبت به بزرگسالان دارند. برای مثال آن ها اغلب به تندی نفس می کشند، در حین گریه دچار وقفه های تنفسی می شوند و ممکن است در برخی مواقع تنفس آن ها با صدا همراه باشد. عوامل مختلفی در بروز این تفاوت ها نقش دارند که از جمله مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- نوزادان به جای بینی بیشتر از دهان خود نفس می کشند.
- نوزادان از مسیرهای تنفسی بسیار باریک تری برخوردار هستند و در نتیجه انسداد مسیر تنفس نیز به سادگی بیشتری برای آن ها اتفاق می افتد.
- استخوان های قفسه سینه نوزادان هنوز محکم نشده و حالت غضروفی دارد.
- نوزادان هنوز تنفس صحیح را یاد نگرفته اند. در واقع آن ها به مرور زمان می آموزند که چگونه از ریه ها و عضلات تنفسی خود استفاده نمایند.
- در بسیاری از موارد نوزادان در هنگام تولد مقداری مایع آمنیوتیک در مجاری تنفسی خود دارند.
تنفس نوزاد چگونه باید باشد؟
موارد زیر را باید برای درک «تنفس عادی» در نوزادان بدانید:
نوزادان سریع تر نفس می کشند
نوزادان و شیرخواران نسبت به کودکان بزرگ تر و بزرگسالان سریع تر نفس می کشند. کودکان، خصوصا نوزادان در دقیقه حدود ۴۰ تا ۶۰ بار در بیداری نفس می کشند. تعداد تنفس در زمان خواب تنها به ۳۰ تا ۴۰ نفس در دقیقه کاهش می یابد.
بیش از ۶۰ نفس در دقیقه امکان پذیر است
نوزاد گاهی در دقیقه بیش از ۶۰ بار نفس می کشد، خصوصا وقتی هیجان زده است یا گریه می کند. با این حال، وقتی به حالت عادی بازمی گردد تنفس عادی می شود.
تنفس شکمی عادی است
نوزادان معمولا تنفس دیافراگمی دارند که موجب می شود شکم نوزاد هنگام تنفس بالا و پایین برود. همه مان با توانایی برای این نوع تنفس بدنیا می آییم اما به تدریج که بزرگ می شویم به تنفس سینه ای روی می آوریم. اما نوزادان با شکم نفس می کشند که روش ایده آلی برای تنفس محسوب می شود.
نوزادان ممکن است مابین تنفس توقف کنند
ممکن است نوزادان سریع نفس بکشند و تا پیش از بازگشت به تنفس عادی ده ثانیه نفس نکشند. والدینی که مدام تنفس نوزادان را تحت نظر دارند ممکن است نسبت به این موضوع نگرانی پیدا کنند، اما این کاملا عادی است. چنین الگوی تنفسی را تنفس ادواری می گویند.
تنفس همراه با صدا
درنظر داشته باشید که نوزادان فقط می توانند با بینی نفس بکشند. مجرای باریک بینی و وجود مخاط ممکن است باعث شود تنفس با مقداری صدا همراه باشد. برخی صداها حین تنفس حتی بدون سرماخوردگی می تواند عادی باشد. اگر انسداد خلطی شدید باشد، ممکن است نوزاد با واکنش طبیعی برای باز کردن بینی عطسه کند.
چطور می توانید مطمئن باشید که نوزاد درست نفس می کشد؟
رعایت موارد زیر می تواند مفید باشد:
نوزاد را به پشت بخوابانی
خوابیدن به پشت بهترین حالت خواب برای نوزاد است. در این حالت مری پایین تر از نای قرار می گیرد و اجازه نمی دهد غذای برگردانده شده در مدخل نای جمع شود. خواباندن نوازد به پهلو یا شکم می تواند موجب جمع شدن غذا در نزدیکی دهانه نای و منجر به مشکلات تنفسی حتی خفگی شود.البته لازم به ذکر است که درصورتی که نوزاد مبتلا به ریفلاکس بوده و ممکن است هر لحظه بالا بیاورد، و در هنگام خواب کسی هشیارانه مراقب او نیست، خواباندن به پهلو ارجحیت دارد.
تختخواب نوزاد را خالی نگه دارید
اسباب بازی های نرم و وسایل دیگر را در تخت نوازد نگه ندارید. فضای خواب او باید خالی باشد. قرار دادن اشیاء در اطراف او خطر مسدود شدن راه تنفس نوازد را افزایش می دهد.
در اتاق نوزاد بخوابید
متخصصان اطفال توصیه می کنند که تا شش ماهگی یا ترجیحا یک سالگی نوزاد در تخت خودش و در اتاق والدین بخوابد. این به تشخیص هرگونه مشکلات تنفسی کمک می کند.
نوزاد را از دود دور نگه دارید
دود، خصوصا دود تنباکو، می تواند موجب التهاب مجراهای تنفسی نوزاد شود و خطر آپنه هنگام خواب را بالا ببرد. به همین دلیل، اطمینان یابید که اتاق نوزاد عاری از دود و حتی گرد و غبار باشد. هرگز در نزدیکی نوزاد سیگار نکشید و به دیگران هم اجازه این کار را ندهید.
دلایل ایجاد مشکلات تنفسی در نوزادان
- تولد زودتر از 37 هفته که باعث می شود نوزادان فرصت شکل گیری کامل اندام ها را از دست بدهند.
- وجود دود مواد مخدر یا هرگونه آلودگی دیگر در اطراف کودک
- مشکلات و بیماری های دوران بارداری
- بارداری های دو قلو یا بیشتر
- سابقه ژنتیکی ابتلا به بیماری های تنفسی
مشکلات تنفسی در نوزادان
تشخیص مشکلات تنفسی، تنها از طریق نگاه کردن دشوار است، اما اگر احساس کردید مشکلی وجود دارد بدون فوت وقت نزد پزشک بروید. تنفس یک عملکرد حیاتی بدن است و هرگونه تشخیص به موقع ناهنجاری می تواند این اطمینان را ایجاد کند که نوزاد شما همواره بدون مشکل تنفسی خواهد بود.زمانی که بدانید تنفس نوزاد چگونه باید باشد و ریتم و تعداد تنفس عادی در نوزادان را بشناسید، تشخیص الگوی تنفس غیرعادی راحت تر می شود.
تنفس سریع
هنگامی که کودک بیدار است می تواند بیش از ۶۰ نفس در دقیقه بکشد به خصوص اگر او از شدت گریه بیدار شود و این کاملاً طبیعی است.
خس خس سینه
اگر کودک شما به ویروس تنفسی مبتلا شود ممکن است متوجه تنفس پر سر و صدا یا خس خس سینه شوید. این به احتمال زیاد به دلیل عفونتی است که در ریه های کودک شما مستقر شده استدوضعیتی که به عنوان برونشیولیت شناخته می شود. در غیر این صورت به کودک خود مایعات زیادی بدهید، قطره های نمک بینی را امتحان کنید و از سرنگ حباب برای کمک به رفع احتقان استفاده کنید.
غرغر کردن
ممکن است تعجب کنید که چرا نوزاد شما معمولاً هنگام بازدم غرغر می کند. بسیاری از غرغرها به این دلیل اتفاق می افتد که نوزادان از بینی تنفس می کنند. این چیز خوبی است زیرا این امکان را برای آن ها فراهم می کند که همزمان نفس بکشند و شیر بخورند. اما غرغر مداوم در واقع می تواند نشان دهنده چیز جدی باشد.
سوت زدن
صدای خس خس برای برخی از نوزادان طبیعی است. هنگامی که این اتفاق می افتد استریدور نامیده می شود و به دلیل تنگی راه هوایی است. در نوزادان بسیار رایج است زیرا راه های هوایی آن ها بسیار ریزبوده و یک انسداد کوچک می تواند تنفس را سخت تر کند. شایع ترین علت در نوزادان لارنگومالاسی است و وضعیتی که در آن بافت های گلو بسیار نرم هستند و در مجرای تنفسی فرو می روند. معمولاً تا زمانی که فرزند شما ۲ ساله شود برطرف می شود.
سرفه پارس
این اغلب به دلیل کروپ است و بیماری که معمولاً توسط یک ویروس تنفسی ایجاد می شود. کروپ باعث متورم شدن بافت های گلو می شود و ورود هوا به ریه ها را سخت تر می کند. معمولاً در شب بدتر می شود. شما می توانید با آوردن کودک به بیرون در هوای سرد یا داخل یک منطقه مرطوب (به دوش بخار آب گرم فکر کنید) این مشکل را تسکین دهید. در موارد شدید ممکن است کودک شما نیاز به درمان استروئیدی داشته باشد.
راه های پیشگیری از بروز مشکلات تنفسی در نوزاد
- بهترین حالت برای خواباندن کودک این است که او را به پشت بخوابانید. در این حالت احتمال بروز مشکلات تنفسی برای نوزاد کمتر است.
- اسباب بازی های ریز و یا نرم و به طور کلی هر وسیله اضافه را از محیط خواب کودک دور نگه دارید.
- دود سیگار، تنباکو، اسپند و یا هرگونه دود و گرد و غبار دیگر را از فرزندتان دور نگه دارید، وجود آلودگی های ناشی از دود، به ویژه دود سیگار باعث ایجاد مشکلاتی نظیر قطع تنفس در نوزاد می شود.
- تا جای ممکن اجازه دهید زایمان به صورت طبیعی و پس از رشد کامل دستگاه تنفس و سایر اعضای بدن نوزاد اتفاق بیفتد. تولدهای زودهنگام، مشکلات بسیاری را برای نوزاد ایجاد خواهد کرد.
چه زمانی با پزشک تماس بگیریم؟
ممکن است تعجب کنید که چه زمانی باید نگران تنفس کودک خود باشید. نشانه هایی وجود دارد که نشان می دهد نوزاد شما هوای کافی دریافت نمی کند. اگر متوجه هر یک از موارد زیر شدید با ۱۱۵ تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید:
- تنفس سریع (بیش از ۶۰ نفس در دقیقه) که وقتی آرام است کند نمی شود
- غرغر مداوم هنگام بازدم
- گشاد شدن سوراخ های بینی
- مکث بین نفس هایی که بیش از ۱۰ ثانیه طول می کشد