سرکشی کردن
این عمل که پس از پودگذاری انجام می شود عبارتست از کشیدن پرزها به سمت جلو تا بخش اضافی پرزها برای چیدن مشخّص شود. در این عمل بافنده سرگره را بین دو انگشت شست و سبابه می گیرد و آن را به سمت جلو و پائین می کشد تا گره محکم تر شود و با این عمل نقش و نگارها نیز جلوه بیشتری پیدا می کند و قسمت انتهائی گره ها در پشت فرش صاف و یکنواخت شود. البته در بعضی از مناطق از شانه برای سرکشی نمودن استفاده می شود.
قیچی کاری
چیدن قسمت اضافی پرزهای قالی را با توجه به رجشمار، که پس از پیشکشی مشخص شده است، قیچیکاری میگویند. با این کار سطح قالی صاف و مرتب می شود و نگارها جلوۀ بیشتری پیدا میکنند.علاوه بر قیچی لبه دار اصفهان از قیچی تبریزی هم استفاده می شود.
قیچی قالیبافی که مخصوص بریدن پرزهای اضافی بعد از یک یا دو رج گره زدن می باشد.صرفنظر ازظاهر و اندازه ، کارآیی تمامی قیچی های بافندگی یکسان است . مهمترین تفاوت قیچی های بافندگی باقیچی های خانگی آن است که به جهت نحوة بریدن سرپرزهای فرش ، ساخت قیچی های بافندگی اغلب به نوعی است که دسته ها و تیغه ها در دو سطح متفاوت قرار دارند تا عمل قیچی زدن به راحتی میّسرگردد. . قیچی از ابزاری می باشد که لازم است همیشه تیز و بران تا در هنگام پرداخت و قیچی کاری مشکلی ایجاد نکند. هر چند که در برخی مناطق بافندگان از قیچی هایی استفاده می نمایند که ویژگی فوق الذکر را نداردو حتی برخی از بافندگان ترجیح می دهند از قیچی های معمولی خانگی استفاده نمایند.
انواع قیچی قالی بافی
قیچی لبه دار: قیچی خیاطی است که به یکی ا ز لبه های آن تیغه ای لحیم می شود. ضخامت تیغه بستگی به ارتفاع پرز قالی دارد. از این نوع قیچی در مناطق مرکزی کشور و برای بافت قالیهای ابریشمی و ظریف استفاده می شود.
قیچی ترکی: این نوع قیچی منحصراً جهت بافت قالی ساخته می شود. لبه ها و دسته آن در یک سطح نبوده و از این نوع قیچی در بافت قالیهای ترکی بافت استفاده می شود.این قیچی ها با توجه به رجشمار ضخیم یاظریف تر می گردند.
قیچی اصفهانی: این نوع قیچی تقریباً کاربرد قیچی لبه دار دارد با این تفاوت که به جای لحیم کردن تیغه در ساخت آن لبه های قیچی را با ضخامت اضافی می سازند و اندازه ضخامت نیز متناسب با ارتفاع پرز در قالیهای ریز و درشت است و معمولاً از ۳ تا ۱۰ میلیمتر ارتفاع لبه ها است.
قیچی های برقی : گاهی اوقات هم در طول بافت بافندگان پرز های اضافی را قیچی نمیکنند و در پایان کار در کار گاههای ویژه تمام سطح قالی را به صورت یکنواخت با قیچی های برق که تیغ های برنده و متناسب با میزان پرز مورد نیاز قیچی و اصطلاحا پرداخت می نمایند. البته از نظر دقت و ظرافت ، تمامی بافندگانی هم که فرش خودرا هنگام بافت قیچی می نمایند، پس از اتمام فرش ، آن را به کارخانة های مذکور می سپارند تا یکبار نیز توسط قیچی های برقی صاف و پرداخت نهایی گردند زیرا این نوع از قیچی ها از توانایی بالایی برای پرداخت صاف و یکدست فرش برخوردار هستند.
نحوۀ قیچی کاری
قیچی به وسیله انگشتهای شست، سبابه و میانی دست راست گرفته میشود. درحالیکه دو لبۀ قیچی در انگشتان دست چپ قرار دارد تا به نزدیک نمودن لبۀ تیغه ها به دست راست کمک کند. دو لبه قیچی روی گرهها قرار میگیرد و به اندازۀ ارتفاع مورد نیاز قیچی میشود.
قیچی زدن یکی از کارهای حساس است و باید با دقت زیاد انجام شود تا تمام رج ها در یک سطح قیچی شود. نباید سطح فرش کوتاه یا بلند (بره بره یا ذرتی) شود. از اینرو میتوان درحین بافت از قیچی کاری صرف نظر کرد، چراکه در هر حال بعد از اتمام بافت در مرحله تکمیل، قالی پرداخت خواهد شد.
خواندن نقشه فرش و آموزش پودکشی در هنر قالیبافی
