خواندن نقشه فرش و آموزش پودکشی در هنر قالیبافی

نقشه خوانی

ﻧﻘﺸﻪ ﺧﻮاﻧﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ از وﺳﻂ ﻓﺮش ﻳﺎ وﺳﻂ واﮔﻴﺮه ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻃﺎق ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺎﻓﻨﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ رﻧﮕﻬﺎ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻی دار نصب ﺷﺪه و ﺑﻪ آن رﻧﮓ ﺑﻨﺪ ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ رﻧﮕﻬﺎ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آوازﻫﺎی ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻧﻘﺸﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮه ﺑﺮ ﭼﻠﻪ ﻫﺎی ﻓﺮش ﻣﻲ ﺑﺎﻓﺖ.
اﺻﻄﻼﺣﺎ ﺑﺎﻓﻨﺪه ﻣﻲ ﮔﻔﺖ ﭼﻴﻨﺪمدر هنر و صنعت فرش بافی نقشه یک بخش مهم و به تعبیری اساسی ترین بخش کار به شمار می رود. در کنار مسائل و عوامل مهمی که تشکیل دهنده اعتبار و ارزش فرش به حساب می آید اصالت و هویت ملی یک فرش از روی نقشه آن شناخته می شود.
اﻣﺮوزه روش ﻣﻌﻤﻮل ﻧﻘﺸﻪ ﺧﻮاﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر آﺳﺎن اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻓﺮدی ﻛﻪ دارای اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺨﺘﺼﺮی از نقشه قالی دارد نقشه خوانی کند. در زﻣﺎﻧﻬﺎی ﻧﻪ ﭼﻨﺪان دور ﺟﻬﺖ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻓﺖ و اﻳﺠﺎد ﺗﻨﻮع و ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﺮ روﺣﻴﻪ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﺎن آوازﻫﺎی ﻧﻘﺸﻪ ﺧﻮاﻧﻲ رواج داﺷﺘﻪ اﺳﺖ.
وﻗﺘﻲ ﭼﻨﺪ ﺑﺎﻓﻨﺪه ﭘﺸﺖ ﻳﻚ دار ﻗﺎﻟﻴﺒﺎﻓﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮند ﻻزم اﺳﺖ ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ رج ﺑﻪ رج ﻛﺎر ﺑﺎﻓﺖ را انجام دﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻧﻘﺸﻪ ﺧﻮان ﺑﺎ آوازﻫﺎی ﻣﺤﻠﻲ ﻧﻘﺸﻪ را ﺑﻪ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﺎن اﻋﻼم ﻣﻲ دارد.

پودکشی

تار فرش

قسمتی ثابت است که در دستگاه های بافندگی در قلتک چله قرار دارد و بسته به نوع قالی تغییر میکند منظور قالی 6 متری ، قالی 9 متری و قالی 12 متری رنگ یا ریشه ی قالی در میان چله ها قرار دارند یعنی میان دو چله بسته به تعداد رنگ های قالی رنگ وجود دارد مثلا در فالی 8 رنگ میان دو چله 8 رنگ وجود دارد.

پود فرش

پود نقشه محکم کردن ریشه ها را در فرش دارد هنگامی که یک رچ(هنگامی که یک ردیف از ریشه ها از ابتدا تا به انتها طبق فرمان نقشه ی فرش قرار میگیرند یک رچ قالی بافته میشود) از قالی بافته میشود رپیر وظیفه ی بردن پود از میان چله ها را به صورت عرضی دارد یعنی پود را از میان چله ها عبور میدهد و شانه با قدرت بود را به ریشه های بافته شده میچسباند و باعث میشود تا ریشه ها محکم در سر جای خود قرار بگیرند پود ها بیشتر به نام جوت شناخته میشوند در دستگاه های بروز هم پود وجود دارد و هم جوت

پود ضخیم

با نمرات ۵ و ۱۰ و نقش آن روی هم خواباندن گره ها و استحکام فرش است.

پودنازک( ثبوت یا پود رو )

با نمرات ۲۰،۳۲ و ۴۰ و نقش آن استحکام بخشیدن و ظرافت بخشیدن به فرش است و به صورت مواج بین تارها قرار می گیرد. برای تشخیص مناسب ترین پود برای چله تعداد لای پود و چله باید باهم برابر باشد یعنی اگر چله ۲۰ لا دارد ، پود نیز باید ۲۰ لا باشد.

نحوه رد نمودن پود

برای پودکشی پود ضخیم به روش ترکی باف از سیخ پودکشی استفاده می نمایند.بدین شکل که در فاصله دم کار تا زیگزاک سیخ پودکشی را از سمت قلاب دار به آرامی، از کنار قالی (فرش) به داخل چله ها ( بین چله های زیر و رو) عبور داده و سر پود را به قلاب سیخ درگیر نموده و سیخ را به عقب می کشند. با این عمل نخ پود از لابه لای چله های زیر و رو عبور نموده و عرض قالی را طی می نماید. سپس با دفه یا کرکیت که در دست دارند پود را بدون چین خوردگی به طرف پایین هدایت می نمایند. ابتدا به آرامی و بعد محکم به روی آن می کوبند و این عمل را در عرض چله انجام می دهند،به طوری که نخ پود روی تمام ریشه های یک رج دم کار قرار گیرد.توجه داشته باشید در مراحل اولیه کار حتماً باید نحوه کوبیدن طوری باشد که دم کار صاف بوده و کوتاه و بلند نباشد.همچنین سعی شود تیغه های دفه یا کرکیت به طور موازی با تارهای چله بالا و پایین بریده شود تا به تارها آسیب نرسد

انواع فرش بر حسب پود

الفبای پود تشخیص دهنده و آدرس پشت فرش و نحوه بافت بافنده برای کارشناسان و تجار فرش است.

1. تخت بافت: انعطاف پذیرند ت فقط از یک پود ضخیم دربافت استفاده می شود. داشتن چوب کوجی الزامی است و در مناطق ترکمن و بلوچ و بعضی روستاها رایج است.
2. نیم لول بافت: از دو پود با ضخامت یکسان استفاده می شود و نیاز به کوجی می باشد که در مناطق متفاوت نوع کشش متفاوت دارد.
3. لول بافت: از دو پود با ضخامت متفاوت (ضخیم و نازک) استفاده شده و نیاز به کوجی نیست و این نوع فرش سفت، محکم و با دوام می باشد.گیرد و به مهارت بیشتری نیاز دارد.
   چگونه زنجیره بافی و گلیم بافی کنیم؟