قرآن کلام خدا و کتاب آسمانی مسلمانان است که به وسیله جبرئیل به حضرت محمد(ص)، وحی شد. مسلمانان محتوا و الفاظ قرآن را نازل‌شده از سوی خداوند می‌دانند؛ همچنین معتقدند قرآن، معجزه و نشانه پیامبری حضرت محمد(ص) و آخرین کتاب آسمانی است. این کتاب بر معجزه‌بودن خود تأکید کرده و دلیل اعجازش را آن دانسته است که کسی نمی‌تواند مانندی برای آن بیاورد.
نخستین آیات قرآن ابتدا در غار حراء، واقع در کوه نور به پیامبر اسلام، وحی شد. دیدگاه مشهور این است که آیات آن، هم از طریق فرشته وحی و هم بدون واسطه و به صورت مستقیم، بر پیامبر نازل می‌شده است. به باور بیشتر مسلمانان، نزول قرآن به صورت تدریجی صورت گرفته است؛ اما برخی بر این باورند که علاوه بر نزول تدریجی آیات، آنچه قرار بوده است در یک سال بر پیامبر(ص) نازل شود، در شب قدر هم یک‌جا بر او نازل می‌شده است.
آیات قرآن در زمان پیامبر(ص) به صورت پراکنده بر روی پوست حیوانات، چوب درخت خرما، کاغذ و پارچه نوشته میشد. پس از رحلت پیامبر(ص)، آیات و سوره‌های قرآن توسط اصحاب جمع‌آوری شد؛ اما نسخه‌های بسیاری تدوین شد که در ترتیب سوره‌ها و قرائت، با هم متفاوت بودند. به دستور عثمان نسخه واحدی از قرآن تهیه شد و دیگر نسخه‌های موجود را از بین بردند. شیعیان به پیروی از امامان خود، این نسخه را درست و کامل می‌دانند.
قرآن، فرقان، الکتاب و مُصحَف از مشهورترین نام‌های قرآن است. قرآن 114 سوره و بیش از 6000 آیه دارد و به 30 جزء و 120 حزب تقسیم شده است. در قرآن، از موضوعاتی چون توحید، معاد، غزوات پیامبر اسلام(ص)، داستان‌های انبیاء، اعمال شرعی دین اسلام، فضایل و رذایل اخلاقی و مبارزه با شرک و نفاق، سخن به میان آمده است.
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ ﴿2﴾ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِیمِ ﴿3﴾ مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ ﴿4﴾ إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ ﴿5﴾ اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ ﴿6﴾ صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلَا الضَّالِّینَ ﴿7﴾
الم ﴿1﴾ ذَٰلِکَ الْکِتَابُ لَا رَیْبَ فِیهِ هُدًى لِلْمُتَّقِینَ ﴿2﴾ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَیُقِیمُونَ الصَّلَاهَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ ﴿3﴾ وَالَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَمَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ وَبِالْآخِرَهِ هُمْ یُوقِنُونَ ﴿4﴾ أُولَٰئِکَ عَلَىٰ هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ ۖ وَأُولَٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿5﴾
إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا سَوَاءٌ عَلَیْهِمْ أَأَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لَا یُؤْمِنُونَ ﴿6﴾ خَتَمَ اللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِهِمْ وَعَلَىٰ سَمْعِهِمْ ۖ وَعَلَىٰ أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَهٌ ۖ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ ﴿7﴾ وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ وَبِالْیَوْمِ الْآخِرِ وَمَا هُمْ بِمُؤْمِنِینَ ﴿8﴾ یُخَادِعُونَ اللَّهَ وَالَّذِینَ آمَنُوا وَمَا یَخْدَعُونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَمَا یَشْعُرُونَ ﴿9﴾ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّهُ مَرَضًا ۖ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ بِمَا کَانُوا یَکْذِبُونَ ﴿10﴾ وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ ﴿11﴾ أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَلَٰکِنْ لَا یَشْعُرُونَ ﴿12﴾ وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ آمِنُوا کَمَا آمَنَ النَّاسُ قَالُوا أَنُؤْمِنُ کَمَا آمَنَ السُّفَهَاءُ ۗ أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهَاءُ وَلَٰکِنْ لَا یَعْلَمُونَ ﴿13﴾ وَإِذَا لَقُوا الَّذِینَ آمَنُوا قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا إِلَىٰ شَیَاطِینِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَکُمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِئُونَ ﴿14﴾ اللَّهُ یَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَیَمُدُّهُمْ فِی طُغْیَانِهِمْ یَعْمَهُونَ ﴿15﴾ أُولَٰئِکَ الَّذِینَ اشْتَرَوُا الضَّلَالَهَ بِالْهُدَىٰ فَمَا رَبِحَتْ تِجَارَتُهُمْ وَمَا کَانُوا مُهْتَدِینَ ﴿16﴾
مَثَلُهُمْ کَمَثَلِ الَّذِی اسْتَوْقَدَ نَارًا فَلَمَّا أَضَاءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ وَتَرَکَهُمْ فِی ظُلُمَاتٍ لَا یُبْصِرُونَ ﴿17﴾ صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لَا یَرْجِعُونَ ﴿18﴾ أَوْ کَصَیِّبٍ مِنَ السَّمَاءِ فِیهِ ظُلُمَاتٌ وَرَعْدٌ وَبَرْقٌ یَجْعَلُونَ أَصَابِعَهُمْ فِی آذَانِهِمْ مِنَ الصَّوَاعِقِ حَذَرَ الْمَوْتِ ۚ وَاللَّهُ مُحِیطٌ بِالْکَافِرِینَ ﴿19﴾ یَکَادُ الْبَرْقُ یَخْطَفُ أَبْصَارَهُمْ ۖ کُلَّمَا أَضَاءَ لَهُمْ مَشَوْا فِیهِ وَإِذَا أَظْلَمَ عَلَیْهِمْ قَامُوا ۚ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَذَهَبَ بِسَمْعِهِمْ وَأَبْصَارِهِمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ﴿20﴾ یَا أَیُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ وَالَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ ﴿21﴾ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ فِرَاشًا وَالسَّمَاءَ بِنَاءً وَأَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَکُمْ ۖ فَلَا تَجْعَلُوا لِلَّهِ أَنْدَادًا وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿22﴾ وَإِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَهٍ مِنْ مِثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَکُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ ﴿23﴾ فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَلَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِی وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَهُ ۖ أُعِدَّتْ لِلْکَافِرِینَ ﴿24﴾
وَبَشِّرِ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ۖ کُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِنْ ثَمَرَهٍ رِزْقًا ۙ قَالُوا هَٰذَا الَّذِی رُزِقْنَا مِنْ قَبْلُ ۖ وَأُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا ۖ وَلَهُمْ فِیهَا أَزْوَاجٌ مُطَهَّرَهٌ ۖ وَهُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ﴿25﴾ إِنَّ اللَّهَ لَا یَسْتَحْیِی أَنْ یَضْرِبَ مَثَلًا مَا بَعُوضَهً فَمَا فَوْقَهَا ۚ فَأَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا فَیَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ ۖ وَأَمَّا الَّذِینَ کَفَرُوا فَیَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَٰذَا مَثَلًا ۘ یُضِلُّ بِهِ کَثِیرًا وَیَهْدِی بِهِ کَثِیرًا ۚ وَمَا یُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِینَ ﴿26﴾ الَّذِینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِیثَاقِهِ وَیَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَیُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ ۚ أُولَٰئِکَ هُمُ الْخَاسِرُونَ ﴿27﴾ کَیْفَ تَکْفُرُونَ بِاللَّهِ وَکُنْتُمْ أَمْوَاتًا فَأَحْیَاکُمْ ۖ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یُحْیِیکُمْ ثُمَّ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ ﴿28﴾ هُوَ الَّذِی خَلَقَ لَکُمْ مَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ ۚ وَهُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ ﴿29﴾
وَإِذْ قَالَ رَبُّکَ لِلْمَلَائِکَهِ إِنِّی جَاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَهً ۖ قَالُوا أَتَجْعَلُ فِیهَا مَنْ یُفْسِدُ فِیهَا وَیَسْفِکُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِکَ وَنُقَدِّسُ لَکَ ۖ قَالَ إِنِّی أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ ﴿30﴾ وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ کُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلَائِکَهِ فَقَالَ أَنْبِئُونِی بِأَسْمَاءِ هَٰؤُلَاءِ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ ﴿31﴾ قَالُوا سُبْحَانَکَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا ۖ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیمُ الْحَکِیمُ ﴿32﴾ قَالَ یَا آدَمُ أَنْبِئْهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ ۖ فَلَمَّا أَنْبَأَهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ قَالَ أَلَمْ أَقُلْ لَکُمْ إِنِّی أَعْلَمُ غَیْبَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَأَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَمَا کُنْتُمْ تَکْتُمُونَ ﴿33﴾ وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِکَهِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ أَبَىٰ وَاسْتَکْبَرَ وَکَانَ مِنَ الْکَافِرِینَ ﴿34﴾ وَقُلْنَا یَا آدَمُ اسْکُنْ أَنْتَ وَزَوْجُکَ الْجَنَّهَ وَکُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَیْثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَبَا هَٰذِهِ الشَّجَرَهَ فَتَکُونَا مِنَ الظَّالِمِینَ ﴿35﴾ فَأَزَلَّهُمَا الشَّیْطَانُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا کَانَا فِیهِ ۖ وَقُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ ۖ وَلَکُمْ فِی الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَىٰ حِینٍ ﴿36﴾ فَتَلَقَّىٰ آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَیْهِ ۚ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ ﴿37﴾
قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْهَا جَمِیعًا ۖ فَإِمَّا یَأْتِیَنَّکُمْ مِنِّی هُدًى فَمَنْ تَبِعَ هُدَایَ فَلَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ ﴿38﴾ وَالَّذِینَ کَفَرُوا وَکَذَّبُوا بِآیَاتِنَا أُولَٰئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ﴿39﴾ یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَأَوْفُوا بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ وَإِیَّایَ فَارْهَبُونِ ﴿40﴾ وَآمِنُوا بِمَا أَنْزَلْتُ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَکُمْ وَلَا تَکُونُوا أَوَّلَ کَافِرٍ بِهِ ۖ وَلَا تَشْتَرُوا بِآیَاتِی ثَمَنًا قَلِیلًا وَإِیَّایَ فَاتَّقُونِ ﴿41﴾ وَلَا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَکْتُمُوا الْحَقَّ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿42﴾ وَأَقِیمُوا الصَّلَاهَ وَآتُوا الزَّکَاهَ وَارْکَعُوا مَعَ الرَّاکِعِینَ ﴿43﴾
به نام خدا که رحمتش بی‌اندازه است و مهربانی‌اش همیشگی
(1) همۀ ستایش‌ها ویژۀ خدا، پروردگار جهانیان است (2) رحمتش بی‌اندازه است و مهربانی‌اش همیشگی (3) تنها او فرمانروای روز پاداش و کیفر است (4) [پروردگارا!] فقط تو را می‌پرستیم، و [در همۀ امورمان،] تنها از تو یاری می‌خواهیم (5) ما را به راهِ راست راهنمایی کن (6) راهِ کسانی که به آنان نعمت‌ها[ی مادی و معنوی] عطا کردی، که نه مورد خشم [تو] قرار گرفته‌اند و نه گمراهند. (7)
به نام خدا که رحمتش بی‌اندازه است و مهربانی‌اش همیشگی
الف، لام، میم (1) در [وحی‌بودنِ] این کتابِ [باعظمت] هیچ تردیدی نیست، [همۀ آیاتش] راهنمای پرهیزکاران [به‌سوی سعادت دنیا و آخرت] است (2) آنانکه غیب را باور دارند، و همواره نماز را [با شرایط ویژه‌اش] برپا می‌دارند، و از هر نعمت [مادی و معنوی] که روزی آنان کرده‌ایم [در راه خدا] هزینه می‌کنند (3) و به آنچه بر تو و به آنچه پیش از تو نازل شده مؤمن هستند، و به آخرت یقین دارند. (4) آنانند که از سوی پروردگارشان بر [بلندای] هدایتند، و ایشان‌اند که [بر موانع راهِ سعادت] پیروز‌ند. (5)
مسلّماً برای منکران حقایق [که بر انکارشان پافشاری می کنند،] مساوی است که [ از عذاب دوزخ ] هشدارشان دهی یا ندهی؛ قطعا ایمان نمی‌آورند (6) خداوند [به کیفر انکارشان] بر دل‌ها و گوششان مُهرِ [عدم فهمِ حقایق] زده، و بر چشم‌ها[ی قلبشان] پردۀ ضخیمی است [که مشعل هدایت را نمی‌بینند]، و برای آنان عذاب بزرگی است (7) برخی از مردم [که منافقند] می‌گویند: ما به خدا و روز قیامت ایمان آوردیم، درحالی‌که مؤمن نیستند (8) [به گمان باطلشان] خداوند و مؤمنان را مورد نیرنگ قرار می‌دهند درحالی‌که جز به خودشان نیرنگ نمی‌زنند، و [زیانِ این نیرنگ را نسبت به خود] درک نمی‌کنند (9) در دل‌هایشان بیماری [سختی از نفاق، و دشمنی با خدا و پیامبر است،] پس خدا [به کیفر انحرافشان] بر بیماری دل‌هایشان افزود، و برای آنان به سبب آن‌که همواره دروغ می‌گفتند عذاب دردناکی است (10) چون به آنان گویند: در زمین تبهکاری و فتنه‌انگیزی نکنید، می‌گویند: فقط ما در مقام اصلاح‌گری هستیم (11) آگاه باشید! خودِ اینان اهل تبهکاری و فتنه‌انگیزی‌اند؛ ولی این مسئله را نمی‌فهمند (12) چون به آنان گویند: شما هم آن‌گونه که دیگر مردم ایمان آوردند ایمان آورید، می‌گویند: آیا ما نیز مانند ابلهان ایمان آوریم؟ آگاه باشید! یقیناً خودِ اینان ابلهند؛ ولی [از شدت کوردلی به ابلهی خود] آگاه نیستند (13) هنگامی که با مؤمنان دیدار کنند می‌گویند: ما [به خدا و پیامبر] مؤمن شدیم. و زمانی که با شیطان‌هایشان [که سران شرک و کفرند] در خلوت بنشینند می‌گویند: به‌یقین ما با شماییم، جز این نیست که ما [با تظاهر به ایمان،] آنان را مورد ریشخند قرار می دهیم (14) خداوند آنان را [به کیفر این عمل منافقانه] دچار عذاب [دنیا و آخرت] می‌کند، و در تجاوز کردنشان مهلت می‌دهد تا [همواره در وادی نفاقشان] سرگردان بمانند (15) آنان کسانی هستند که گمراهی را به‌جای هدایت انتخاب کردند، [در نهایت] تجارتشان هیچ سودی نکرد، و از راه‌یافتگان [به‌سوی سعادت] نبودند (16)
سرگذشتشان چون سرگذشت کسانی است که [در شب بسیار تاریک بیابان،] آتشی افروختند [تا در پرتوِ آن خود را از خطر برهانند]، چون آتش، پیرامونشان را روشن ساخت، خداوند [با توفانی سهمگین،] نورشان را نابود کرد، و آنان را در تاریکی‌هایی که جایی را نمی‌دیدند [حیران و سرگردان] رها ساخت (17) آنان [از شنیدن حقایق] کر، و [از گفتن و پرسشِ از واقعیت‌ها] لال، و [از دیدن نشانه‌های قدرت الهی] کورند؛ به این سبب [از مسیر شیطان به راه مستقیم] باز نمی‌گردند (18) یا [سرگذشت آنان] مانند [دچارشدگان به] رگباری شدید از آسمان است که در آن رگبار، تاریکی‌های متراکم و رعد و برقِ [خطرزا] است، انگشتانشان را از [صدای هولناک] صاعقه‌ها به علت بیم از مرگ در گوش‌هایشان می‌گذارند [درحالی‌که راهِ گریزی از خطر مرگ برای آنان نیست،] و خداوند به منکران [حقایق] احاطه [فراگیر و کامل] دارد (19) نزدیک است که آن برق [بسیار درخشان، روشنی] چشم‌هایشان را برُباید، هنگامی که بر آنان بتابد در پرتوِ آن راه می‌روند، و چون فضا را بر آنان تاریک کند می‌ایستند، و اگر خدا می‌خواست [شنوایی] گوش و [بینایی] چشمِ آنان را به کلی نابود می‌کرد [تا برای همیشه از شنیدن حقایقِ هدایتگر و دیدن آثار الهی محروم گردند؛ زیرا] خداوند بر هرکاری تواناست (20) ای مردم! پروردگارتان را که شما و پیشینیانتان را آفریده بندگی کنید تا به [روحیۀ] اطاعت از خدا و پرهیز از محرّماتش آراسته شوید (21) پروردگاری که زمین را به سود شما بستری گسترده، و آسمان را سقفی برافراشته قرار داد، و از آسمان آبی [سودمند] فرستاد و به‌وسیلۀ آن از میوه‌ها[ی فراوان]، روزی [ثمربخشی] برای شما پدید آورد، پس برای خدا همتایانی قرار ندهید درحالی‌که می‌دانید [برای خداوند در آفریدن و روزی‌دادن همتایی نیست] (22) اگر در [وحی‌بودنِ] قرآنی که ما بر بندۀ خود [محمّد صلی الله علیه وآله] نازل کردیم شک دارید پس سوره‌ای مانند آن بیاورید، و [برای این کار] یاران همفکرِتان [از متخصصان بزرگ زبان و ادبیات عرب] را در برابر خداوند دعوت کنید چنانچه در ادعای خویش راستگویید (23) و اگر یک سوره مانند قرآن را نیاوردید، که هرگز موفق به آوردن آن نخواهید شد، نهایتاً [با ایمان‌آوردن به وحی‌بودنِ قرآن،] خود را از [دچارشدن به] آتشی که هیزمش انسان‌ها و سنگ‌هایند حفظ کنید؛ [آتشی] که برای منکرانِ وحی آماده شده است (24)
و به آنانکه ایمان آورده و کارهای شایسته [چون بندگی حق و خدمت به خلق] کرده‌اند نوید ده؛ مسلّماً بهشت‌هایی ویژۀ آنان است که از زیر درختانش نهرها جاری است، هرزمان که از آن بهشت‌ها میوۀ آماده‌ای به آنان دهند، گویند: این همان است که پیش از این روزی ما کردند. و از میوه‌های گوناگون که [در طعم و گوارایی و زیبایی] شبیه یکدیگر است نزد آنان آورند. و در آن‌جا همسرانی که [از هر آلودگی] پاکیزه‌اند در اختیار ایشان است، و در آن [جایگاهِ پُرنعمتِ بی‌نظیر] جاودانه‌اند (25) بی‌تردید خداوند [برای تفهیم مطلبی به مردم] از اینکه به پشه و فراتر از آن [در کوچکی] مَثَل بزند پروا ندارد، اما مؤمنان می‌دانند که آن مَثَل از سوی پروردگارشان حق است، و اما کافران با حالتی تمسخرآمیز می‌گویند: خداوند از این مَثَل چه اراده‌ای کرده است؟ خداوند بسیاری را با آن مَثَل [به سبب مسخره‌کردن حق] به بیراهه می‌اندازد، و بسیاری را با آن مَثَل [به علّت پذیرفتنِ حق] هدایت می‌کند، و جز گنهکارانِ نافرمان را با آن مَثَل به بیراهه نمی‌اندازد (26) آنان مردمی هستند که پیمان خدا را [که توحید و نبوت و تکالیف است] پس از استواری‌اش [با دلایل عقلی و علمی، به سبب عمل‌نکردن به آن] می‌شکنند، و آنچه را خداوند پیوند برقرارکردن با آن را فرمان داده است [چون پیوند با پیامبران، قرآن، اهل‌بیت علیهم‌السلام و خویشان] قطع می‌کنند، [و به جدایی از آنان می‌گرایند،] و در زمین به تبهکاری و فتنه‌انگیزی برمی‌خیزند؛ آنان تباه‌کنندگان [همۀ سرمایۀ وجودی خویش]اند (27) چگونه به خداوند[ی که ذاتش جامعِ همۀ کمالات است] کفر می‌ورزید؟ درحالی‌که [پیش از دمیده‌شدنِ روح به کالبدتان، ترکیبی از عناصر] مرده بودید، پس خداوند به شما حیات بخشید، سپس شما را به کام مرگ می‌اندازد، آن‌گاه پس از مرگ بر شما لباس حیات می‌پوشاند، و پس از آن همۀ شما را به‌سوی او بازمی‌گردانند (28) آن خداوندی که همۀ آنچه را در زمین است به سود شما آفرید، آن‌گاه آفریدنِ آسمان را اراده کرد، و آن را به‌صورت هفت آسمان [محکم و استوار، و منظم و هماهنگ] قرار داد، و او به [قوانین و محاسباتِ] همه‌چیز داناست (29)
و [به یاد آر] زمانی که پروردگارت به فرشتگان گفت: من قراردهندۀ جانشینی [با استعدادهای ویژه] در زمین هستم، گفتند: آیا موجودی را در زمین قرار می‌دهی که در آن به تبهکاری و فتنه‌انگیزی برخیزد، و دست به خون‌ریزی زند!؟ درحالی‌که تو را پیوسته همراه با سپاست به پاک‌بودن از هر عیب ونقصی می‌ستاییم و تقدیس میکنیم. خداوند فرمود: من [از وجود این جانشین و مایه‌های کرامتش] اَسراری می‌دانم که شما به آن آگاه نیستید (30) خداوند اسامی همۀ حقایق را به آدم آموخت، آن‌گاه هوّیت حقایق را به فرشتگان ارائه کرد و فرمود: مرا از اسامی اینان خبر دهید اگر [در ادعای خود نسبت به پُرکردنِ خلأِ جانشین با حمد و تسبیح و تقدیس] راستگویید (31) فرشتگان گفتند: تو از هر عیب و نقصی پاک و منزّهی، ما را دانشی جز آنچه خودْ به ما آموخته‌ای نیست، مسلّماً تو بی‌نهایت دانا و حکیمی (32) خداوند گفت: ای آدم! فرشتگان را از اسامی حقایق خبر ده! چون اسامی آنها را به فرشتگان خبر داد، خدا فرمود: آیا به شما نگفتم که من قطعاً غیب آسمان‌ها و زمین را می‌دانم، و به آنچه شما آشکارا انجام می‌دهید و به اعمالی که همواره پنهان می‌داشتید دانایم؟ (33) و [به یاد آر] زمانی که به فرشتگان گفتیم: برای آدم سجده کنید، همۀ فرشتگان سجده کردند مگر ابلیس که [از فرمان حق] سرپیچی کرد، و تکبّر ورزید، و نهایتا از کافران شد (34) و گفتیم: ای آدم! تو و همسرت در این بهشتِ معین [که باغی از باغ‌های بسیار آباد و پُر‌نعمت دنیا بود] سکونت گیرید، و از هرجای آن که خواستید بی‌دغدغه و با آسایش بخورید، و به این درخت نزدیک نشوید؛ که اگر نزدیک شوید از ستمکاران [بر خود] خواهید شد (35) پس شیطان هر دو را [از طریق حرص‌زدن بر خوردنِ میوۀ آن درخت] از بهشت دور ساخت، و آنان را از آنچه در آن بودند [چه آن باغ پُر‌نعمت و چه مرتبۀ معنوی] بیرون کرد، گفتیم: [ای آدم و حوا و ابلیس!] درحالی‌که دشمن یکدیگرید [و تا اَبد میان شما صلحی نخواهد بود، از این جایگاه] فرود آیید که برای شما در زمین قرارگاهی [جهت زندگی]، و تا مدتی معین مایه بهره‌وری اندکی خواهد بود (36) پس آدم [بعد از دورشدن از بهشت و قرارگرفتن در زمین،] کلماتی را [چون کلمۀ استغفار و کیفیت توسل به اهل‌بیت علیهم‌السلام که راهی به‌سوی توبه بود] از پروردگارش دریافت کرد، نهایتاً پروردگار توبه‌اش را پذیرفت؛ زیرا او بسیار توبه‌پذیر و مهربان است (37)
گفتیم: همه از آن مقام فرود آیید! چون از سوی من هدایتی کامل برای شما آمد [بدانید] آنانکه از هدایتم پیروی کنند نه بیمی بر آنان است، و نه اندوهگین شوند (38) آنانکه منکر حقایق شدند و آیات ما را تکذیب کردند اهل آتشند، و در آن جاودانه‌اند (39) ای بنی‌اسرائیل! نعمت‌هایم را که به شما عطا کردم به خاطر آورده، [قلباً مورد توجه قرار دهید،] و به پیمانم [که سفارش به بندگی و ایمان به همۀ پیامبران به‌ویژه محمّد صلی الله علیه وآله و قرآن است] وفا کنید تا من هم به پیمانِ شما [ که عمل به تورات و امید به پاداش است] وفا کنم، و فقط از من بترسید (40) و به آنچه [بر پیامبر اسلام] نازل کرده‌ام که گواهی‌دهنده [حقانیت توراتی] است که با شماست ایمان واقعی آورید، و نخستین کافر به آن نباشید [که نسل‌های پس از شما به پیروی از شما به آن کافر شوند،] و آیاتم را در تورات [که در برخی از آنها اوصاف محمّد صلی الله علیه وآله و قرآن است با تغییردادنشان] در برابر بهایی اندک نفروشید، و تنها از من پروا کنید (41) و حق را با باطل [به‌وسیلۀ زبان‌بازی و حیله‌گری] مخلوط و مبهم نسازید [تا تشخیص آن بر جویندگانِ حق دشوار گردد،] و حق را [که قرآن و پیامبر] است از مردم پنهان نکنید درحالی‌که به آن دانا هستید (42) و نماز را [با شرایط ویژه‌اش] بخوانید، و زکات بپردازید، و همراه رکوع‌کنندگان رکوع کنید؛ [که نمازخواندن با جماعت دارای ارزش بیشتری است] (43)
در تفسیر نمونه ج 1 در آخر تفسیر سوره ی حمد حدیثی از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است، که فکر کردم شما هم بخونید:
رسول اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند: خداوند چنین فرموده است:
« فاتحه الکتاب ( سوره حمد) را بین خود و بنده ام تقسیم نموده ام، نیمی از آن مربوط به من است و نیم دیگر از آن بنده ام:
هرگاه بنده بگوید:
«بسم الله الرحمن الرحیم» : ( بنام خداوند رحمن و رحیم).
خداوند می فرماید: بنده ام(کارهای خویش را ) بنام من شروع کرد، بر من لازم است که آنها را به اتمام برسانم و در جمیع احوال آنرا پربرکت سازم.
و هنگامیکه بنده بگوید:
«الحمدلله رب العالمین» : ( ستایش مخصوص آفریدگار و پروردگار جهانیان است) .
خداوند می فرماید: بنده ام مرا ستایش کرد، او دانست که نعمتهایش همه از جانب من است و بلاها را من با قدرت خویش از او دفع کردم، من هم شما ( ملائکه) را گواه می دارم که علاوه بر نعمتهای این جهان ، نعمت های آن جهان را نیز به او ارزانی دارمو همانطور که بلاهای این جهان را از او دفع نمودم، بلاهای جهان دیگر را نیز از او دفع خواهم کرد.
و زمانیکه بنده بگوید: « الرحمن الرحیم»
خدا می فرماید: بنده ام گواهی داد که من رحمن و رحیمم، شما را گواه می گیرم که رحمت فراوانی به او عطا کنم، و از عطاهای خود سهم مهمی به او خواهم داد.
و هرگاه بگوید: « مالک یوم الدین» ( مالک روز رستاخیز ) .
خدا می فرماید: شما را گواه می گیرم همان طور که او اعتراف به مالکیت من در روز رستاخیز نمود منهم در آن روز حساب بر او آسان می گیرم، و کارهای نیک او را می پذیرم و از کردار بد او صرفنظر م یکنم.
و هنگامیکه از روی صدق و راستی می گوید: «ایاک نعبد» : ( تنها تو را پرستش میکنیم) .
خدا می فرماید: بنده ام راست گفت، او تنها مرا پرستش کرد، شما را نیز گواه می گیرم به عبادت او پاداشی عطا کنم که هرکس مخالف اوست به حال او غبطه خورد.
و هرگاه گوید: « و ایاک نستعین» : ( و از تو یاری می طلبیم)
خداوند می فرماید: بنده ام از من یاری طلبید و به من پناه آورد، شما را گواه م یگیرم که وی را در کارهایش یاری کنم و در مشکلات و شدائد فریادرس او باشم و در هنگام سختی و تنگدستی دستگیر او گردم.
و زمانیکه می گوید: « اهدنا الصراط المستقیم» : ( ما را به راه راست هدایت فرما ).
خداوند می فرماید: درخواست او پذیرفته شد و هرچه بخواهد پذیرفته است، من خواسته او را اجابت کردم و هرچه آرزو کند به او عطا خواهم کرد و از هرچه وحشت داشته باشد وحشت او را برطرف کرده ،به او امنیت خواهم بخشید.»
.....................................
خوشا به حال آنانکه با صداقت با تو سخن می گویند. جواب های تو به بندگان صادقت در خور احسان توست.
چقدر ما بندگان غافلت بخیلیم بر خود! چقدر غافلیم از مهربانی تو.
نسخه خطی ایالت «بادن وورتمبرگ» آلمان
نسخه خطی «اندلسی» قرآن در تایلند
نسخه خطی قرآن «مسجد جامع» یمن
نسخه خطی دانشگاه بیرمنگام» انگلیس
