پشت پرده حمله به سفارت آذربایجان در تهران چه بود؟ 

به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی ساعدنیوز، دکتر احسان موحدیان کارشناس مسائل قفقاز در گفتگوئی اختصاصی با خبرنگار ساعدنیوز و در واکنش به حادثه حمله به سفارتخانه جمهوری آذربایجان در تهران گفت: رویدادهایی همچون حمله به سفارت باکو در تهران بیشتر باید از بُعد اثرات اش بر روی روابط کشورها مورد تحلیل قرار بگیرد. طبق اقرار فرد ضارب و اطلاعاتی که توسط نهادهای ذیربط و مسئولین امنیتی و قضایی منتشر شده، می توانیم با اطمینان بگوئیم که این یک انتقام گیری شخصی هست، و مقامات کشور ما بر این موضوع تأکید دارند و برای ما نیز بر اساس اسناد و مصاحبه های منتشر شده، پذیرفته است. منتها مسأله ای که وجود دارد، این است که چنین رویدادی چه نتایجی می تواند داشته باشد؟

موحدیان با اشاره به این که ما باید توجه بکنیم که به خصوص از زمان جنگ دوم قره باغ تا به حال باکو و کشورهای هم پیمان باکو، یک سلسله اهدافی را در منطقه قفقاز پیگیری می کردند افزود: مهمترین هدف در این میان، تلاش برای شکل دادن به کوریدوری از جنوب خاک ارمنستان است، که کارشناسان ایرانی به آن "دالان تورانی ناتو" می گویند. از جمله اهداف اصلی احداث این دالان می توان به محاصره ایران و قطع راه های ارتباطی و دسترسی ایران به اروپا، حذف ایران از مسیرها و کریدورهای انتقال کالا و انرژی، باز کردن پای نیروهای تکفیری و تروریستی و وهابی به منطقه، و تحریک تلاش های تجزیه طلبانه ناتو، ترکیه و اسرائیل اشاره کرد. البته احداث این دالان صرفاً منافع ایران را تهدید نمی کند بلکه منافع روسیه و چین را نیز تهدید می کند.

این کارشناس مسائل بین الملل با تأکید بر این که تا حالا هر تلاشی در این راستا انجام گرفت، به جایی نرسید، گفت: با هشیاری و اطلاع رسانی و دلسوزی، و اظهارنظرهای افشاگرانه کارشناسان ایرانی، و همین طور، همدلی و همراهی گروه های مخلص و مذهبی، و کارشناسان مطلع و متعهد مثل گروه حسینیون آذربایجان و نیز اقوام مختلف ایرانی مثل تالشی ها، که در این خصوص فعال هستند و اطلاع رسانی می کنند، و مانووری که نیروهای نظامی ایران برگزار کردند، تلاش های باکو به جایی نرسید. دولت علیف از این بابت ناراحت است، چرا که توسعه طلبی او با شکست مواجه شده است. حتی انسداد اخیر جاده لاچین - که حدود 50 روز است 120 هزار نفر از ساکنان آرتساخ یا قره باغ کوهستانی در محاصره یک سری شبه نظامی باکو هستند - به نتیجه نرسید. هدف از این محاصره هم باجگیری است.

دکتر موحدیان گفت: باکو در تلاش است تا ارمنستان را مجبور به عقب نشینی کند و جنوب این کشور در اختیار ترکیه و باکو قرار بگیرد تا با اشغال آن کریدور مدنظر دو طرف ایجاد شود. تمام این کارها، باجگیری ها و فشارها، به نتیجه نرسیده است و طراحان این توطئه ها شکست خوردند. از سوی دیگر، محدودیت ها و فشارهایی که دولت آذربایجان و رژیم علیف به کارشناسان، اقوام مختلف و حسینیون و شیعیان وارد آوردند، باعث نشده آنها متوقف شوند، و حتی مداخلاتی که توسط گروه های تجزیه طلب پان ترک در شمال و جنوب کشور صورت گرفت - که یک تعدادی از آنها دستگیر شدند، و حتی جنایت شاه چراغ که رسماً ایران اعلام کرد که عامل این حمله از فرودگاه حیدر علیف در باکو پرواز کرده و به ایران آمده - همگی با هدف بی ثبات کردن ایران بود، تا برخی کشورهای همسایه، و برخی قدرت های فرامنطقه ای بتوانند اهداف خودشان را در ایران و منطقه قفقاز پیگیری کنن. با شکست طرح های قبلی اتاق های فکر آشوب طلب مترصد این هستند که از هر رویدادی برای پیگیری مجدد این اهداف، تضعیف ایران، از بین بردنِ فضای دیپلماسی و سوق دادن ایران به سمت تنش، بی ثباتی و ناآرامی و ایجاد فضای جنگی، بهره بگیرند.

کارشناس مسائل قفقاز با اشاره به این که نهایت بهره برداری از این رویداد حمله شخصی به سفارتخانه باکو در تهران نیز به عمل آمد، افزود: صرفنظر از این که این حادثه عمدی بوده یا غیرعمدی، یا هر چیز دیگری، اینها در کمین هستند تا از هر فرصتی برای پیشبرد اهداف و برنامه های خودشان در قبال ایران و منطقه قفقاز استفاده کنند. طبیعتاً ترکیه، رژیم صهیونیستی و انگلیس از این رویداد هم برای افزایش وابستگی باکو به خودشان استفاده می کنند. این سه کشور در تلاش هستند تا از این آب گل آلود ماهی بگیرند. آنها سعی دارند تا روابط سیاسی تهران و باکو قطع شود و تنش بین دو کشور بیشتر شود تا فضای تنفسی بیشتری برای ترکیه، اسرائیل و انگلیس هم در غرب آسیا و هم در قفقاز بر علیه جمهوری اسلامی فراهم شود.

موحدیان ضمن تقدیر از موضع گیری های منطقی مقامات ایرانی و تأکیدشان بر غیرتروریستی بودن این حادثه، و پیگیری ماجرا و تلاش برای روایت سازی رسانه ای مناسب و بیان ابعاد مختلف ماجرا - حتی تأکید بر این که بالاخره از سمت سفارت باکو هم اگر پیگیری های دقیقتری بود و به این فرد که بارها به سفارت مراجعه کرده و جواب درستی دریافت نکرده، اگر جواب درستی داده می شد، یقیناً چنین اتفاقی نمی افتاد - یادآور شد: تلاش های دشمنان و رقبای ایران به نتیجه نرسیده است. به هر صورت، وقتی چنین اتفاقی رخ می دهد باید به صورت ریشه ای، تمام عواملی که باعث آن اتفاق شده بررسی شوند.

این پژوهشگر مسائل اورآسیا تأکید کرد: البته لازم است این نکته را هم ذکر کنیم که اگرچه ایران مدیریت خوب و هوشمندانه این رویداد را در دستور کار قرار داده تا فضا بیش از این تنش آلود نشود، و دیپلماسی بین دو کشور پایدار بماند، اما افراط در موضع گیری های همدلانه و اظهارات غیردقیق و غیرکارشناسی، صحیح نیست. مثلاً الهام علیف در موضع گیری خودش این حادثه را تروریستی دانسته، در حالی که موضع رسمی جمهوری اسلامی ایران این نیست. وقتی که موضع رسمی ما این است که چنین اتفاقی تروریستی نیست، چرا آقای وحید جلال زاده رئیس محترم کمیسیون امنیت ملی مجلس می گوید که "موضع گیری الهام علیف بسیار عالمانه بوده است"؟ این اظهارنظر سنجیده ای نیست و طرف مقابل از آن برداشت به ضعف می کند و گستاخانه تر برخورد می کند.

دکتر موحدیان در پایان گفت: ما نباید تا این حد به دنبال دلجویی باشیم خصوصاً با توجه به این که آقای الهام علیف سابقه موضع گیری های ضدایرانی بسیاری دارد. وی درباره به اصطلاح پایمال شدن حقوق 40 میلیون آذربایجانی حرف زده؛ درباره مداخله ایران در قاچاق مواد مخدر اظهار نظر کرده است؛ ایران را تهدید کرده است که شما نمی توانید ما را بترسانید؛ بارها تهدید کرده که دالان و کریدور زنگزور را علیرغم خواست هر کشوری برپا می کند و موضع گیری های ضدایرانی زیادی داشته است. لزومی ندارد وقتی وی اینگونه برخورد می کند، مثلاً بگوئیم که مواضع ایشان عالمانه است! حتی در مورد این ماجرا، موضع گیری ایشان این است که این رویدادی تروریستی است درصورتی که تروریستی نیست. بنابراین ضروری است مدیریت این رویداد به صورت یکپارچه صورت بگیرد تا جلوی هرگونه سواستفاده از آن توسط کشورهای دیگر گرفته شود و عزت و اقتدار جمهوری اسلامی ایران مانند گذشته حفظ شود.