پیش‌بینی مهم نیویورک‌تایمز از دوره ریاست جمهوری پزشکیان
به گزارش پایگاه خبری ساعدنیوز به نقل از نیویورک‌تایمز، در جدیدترین مطلب خود در خصوص انتخابات ریاست جمهوری ایران و تاثیر آن بر سیاست خارجی نوشت، مقامات و کارشناسان فعلی و سابق می‌گویند که با انتخاب مسعود پزشکیان، نامزد اصلاح‌طلبان به عنوان رئیس‌جمهور، ایران ممکن است شاهد نرم شدن سیاست خارجی سنتی خود و حتی فرصتی برای گشایش دیپلماتیک جدید باشد. پزشکیان، متخصص قلب، نماینده مجلس و وزیر سابق بهداشت، تجربه مستقیم کمی در سیاست خارجی دارد. اما او متعهد شده است که نخبه‌ترین و متبحرترین دیپلمات‌های ایران را برای اجرای برنامه‌های خارجی‌اش به کار گیرد و امیدها را برای روابط گرم‌تر با غرب افزایش دهد.
دنیس راس که به عنوان دستیار ویژه رئیس‌جمهور باراک اوباما و مذاکره‌کننده قدیمی خاورمیانه مشغول به کار بوده، می‌گوید که آقای پزشکیان «نماینده موضع عمل گرایانه‌تر و موضعی کمتر متضاد نسبت به خارج و داخل است.» غالب اختیارات رئیس‌جمهور ایران به مسائل داخلی محدود می‌شود اما تصمیم‌گیری‌های کلان سیاسی به‌ویژه در امور خارجی و برنامه هسته‌ای ایران برعهده مقامات عالی کشور است.
دیپلمات‌ها و تحلیلگران می‌گویند که سیاست خارجی ایران در سال‌های اخیر به‌طور فزاینده‌ای سخت شده و این روند ممکن است در دوره آقای پزشکیان ادامه یابد. این رویکرد شامل تحکیم ائتلاف‌ها با برخی دولت‌های دیگر می‌شود. ری تکیه، کارشناس مسائل ایران در شورای روابط خارجی، با نزدیک شدن به انتخابات در تحلیلی نوشت: «محور مقاومت ایران به‌قدری موفق بوده است که غیرممکن است کسی به دنبال برهم زدن سیاستی باشد که به تهران اجازه می‌دهد تا قدرت را با برخی مصونیت‌ها به نمایش بگذارد.»
درگیر شدن با جهان
به گفته تحلیلگران، جایی که رئیس‌جمهور ممکن است بیشترین تاثیر را در سطح بین‌المللی داشته باشد، شکل دادن به نحوه نگرش به سیاست‌های ایران در سراسر جهان عمدتا از طریق دیپلمات‌هایی است که انتخاب می‌کند. از این نظر، تضاد بین آقای پزشکیان و رقیب اصلی او، سعید جلیلی به عنوان شخصی محافظه‌کار و غرب‌ستیز، آشکار است. در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، آقای جلیلی مخالفت قاطعانه خود را با توافق با قدرت‌های جهانی برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران در ازای رهایی از تحریم‌های اقتصادی اعلام کرده بود.
کارشناسان مرکز استیمسون در تحلیلی در ماه ژوئن نوشتند، در عوض، او برای غنی‌سازی اورانیوم تا سطح تسلیحاتی تلاش کرده بود. علی واعظ، مدیر گروه ایران در گروه بین‌المللی بحران گفت: «رویکرد او منجر به انزوای ایران شد. او به ارزش معامله با غرب اعتقادی ندارد.» واعظ ادامه می‌دهد: «فکر می‌کنم شانس پیشرفت دیپلماتیک افزایش خواهد یافت.»
تسهیل روابط با غرب
آقای پزشکیان گفته است که مصمم به تعیین سیاست تعامل بین‌المللی است و از کاهش روابط با غرب با هدف پایان دادن به تحریم‌ها حمایت می‌کند. او می‌گوید که می‌خواهد ارتباط با اکثر دولت‌های دیگر در سراسر جهان - به جز اسرائیل - را تقویت کند، اما همچنین نسبت به توجه و گرایش بیش از حد در اتحاد با روسیه و چین هشدار داده است. واعظ گفت به این دلیل است که آن‌ها می‌توانند از ایران بهره‌برداری کرده و آن را بیشتر در سطح جهانی منزوی کنند.
پزشکیان اردیبهشت ماه گفت: «اگر می‌خواهیم بر اساس این سیاست کار کنیم، باید با همه خوب رفتار کنیم و با همه بر اساس عزت و علاقه رابطه خوبی برقرار کنیم.» وی افزود: «هرچه روابط خارجی خود را بهبود بخشیم، به سیاست مذکور نزدیک‌تر می‌شویم، اما هر چه تنش‌ها بیشتر شود، از آن دور می‌شویم و اوضاع بدتر می‌شود.» واعظ گفت که آقای پزشکیان هیچ پیشنهاد مشخصی برای سیاست خارجی ارائه نکرده و درواقع نسبت به عدم‌تجربه بین‌المللی خود صحبت می‌کند.
اما مشاور ارشد سیاست خارجی مبارزات انتخاباتی او محمدجواد ظریف، وزیر خارجه سابق بود که در سال 2015 میانجی‌گر توافق هسته‌ای با قدرت‌های جهانی بود. یک دیپلمات زیرک انگلیسی زبان که سال‌ها در ایالات متحده زندگی می‌کرد.
فاکتور ترامپ
یک آزمون کلیدی برای علاقه ایران به دیپلماسی با غرب در این خواهد بود که آیا ایران به تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای 2015 پاسخ می‌دهد؛ موضوعی که با نامزدی رئیس‌جمهور سابق دونالد جی ترامپ پیچیده شده است.
این توافق که با هدف جلوگیری از ساخت سلاح هسته‌ای توسط ایران انجام شده بود، از نظر فنی سال آینده منقضی می‌شود. اما از زمانی که ترامپ، ایالات متحده را از توافق در سال 2018 خارج و تحریم‌های آمریکا را مجددا اعمال کرد، این توافق کاملا از بین رفته است.
این امر ایران را بر آن داشت تا غنی‌سازی اورانیوم خود را به حدی افزایش دهد که کارشناسان می‌گویند اکنون اگر بخواهد می‌تواند سوخت لازم برای ساخت سه یا تعداد بیشتر سلاح هسته‌ای را طی چند روز یا هفته تولید کند. ایران مدت‌هاست که بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای‌اش تاکید دارد و به دلیل «فتوا» سال 2003 آیت‌الله خامنه‌ای، از ساخت یا استفاده از سلاح‌های هسته‌ای منع شده است.
مقامات آمریکایی می‌گویند هیچ مدرکی دال بر تلاش فعلی برای تسلیح اورانیوم نزدیک به درجه بمب ایران وجود ندارد، اما اسرائیلی‌ها مدعی هستند که چنین تلاش‌هایی در واقع تحت عنوان تحقیقات دانشگاهی در حال انجام است. کاترین اشتون، دیپلمات بریتانیایی که به عنوان مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در زمان دستیابی به توافق موقت در سال 2013 بر مذاکرات هسته‌ای نظارت داشت، با آقایان جلیلی و ظریف بر سر میز مذاکره از نزدیک همکاری داشت.
او گفت که آقای جلیلی بیش از همه نگران «تداوم مذاکرات با حصول اطمینان از عدم‌پیشرفت یا نتیجه واقعی بود.» خانم اشتون گفت، از سوی دیگر، آقای ظریف «درک بسیار بیشتری از آمریکا و اروپا و عزم راسخ برای تامین آینده ایران در منطقه» داشت. دیپلمات‌ها همچنین خاطرنشان می‌کنند که گرم شدن روابط تجاری با روسیه در دهه گذشته، پس از سال‌ها بی‌اعتمادی و اختلاف‌نظر، به ایران کمک کرده تا با ادامه انزوای بین‌المللی کنار بیاید.
کارشناسان مرکز استیمسون نوشتند که جنگ در غزه، تنش‌ها بین ایالات متحده و نیروهای تحت حمایت ایران در لبنان، سوریه، عراق و یمن را تشدید کرده و احتمال توافق‌های جدید بین واشنگتن و تهران را کاهش داده است. پس از حمله اسرائیل به محوطه سفارت ایران در سوریه در ماه آوریل که منجر به شهادت چند فرمانده ایرانی شد، تهران با شلیک صدها موشک و پهپاد علیه اسرائیل، پاسخ متقابلی داد. این یک تنش جدی بین دو طرف بود و باعث شد ایران اطمینان حاصل کند که بازدارندگی قوی‌تری در اختیار دارد.
اجتناب از درگیری با ایالات متحده
ا این حال، ایرانی‌ها می‌دانند که ایالات متحده مصمم است از گسترش درگیری در خاورمیانه اجتناب کند و برخی کانال‌های ارتباطی پنهانی بین دو پایتخت برای تاکید بر خطرات وجود دارد. مبادله زندانیان در سال گذشته بین دو کشور و همچنین مذاکرات غیرمستقیم بر سر برنامه هسته‌ای، امید به همکاری دیپلماتیک بیشتر را به دنبال داشت. اما ایران اکنون تمرکز خود را بر نحوه برخورد با آقای ترامپ در صورت پیروزی مجدد در انتخابات نوامبر، متمرکز کرده است؛ همان‌طور که به طور گسترده در میان طبقه سیاسی ایران این نگرانی وجود دارد.
راس، مذاکره‌کننده، گفت که رئیس‌جمهور جدید ایران در تنظیم توازن بین «عمل‌گرایی یا پایبندی به هنجارهای ایدئولوژیک» در تصمیم‌گیری‌های دولتی، آزادی عمل خواهد داشت. اما این تنها در روابط آقای پزشکیان در سیاست خارجی، به‌ویژه با ایالات متحده، جایی که مقامات عالی کشور، مرزهای مشخصی را تعیین کرده‌اند، پیش می‌رود.