قفل کودک بر اینترنت ایران/ طرح صیانت اجرا شد؟

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از دنياي اقتصاد، روز سه شنبه بسیاری از کاربران ایرانی در جست وجوهای اینترنتی خود با محدودیت هایی مواجه شدند که نشان می دادند تنظیمات «جست وجوی ایمن» برای آنها فعال شده است. به این ترتیب مشخص شد که حالت جست وجوی ایمن یا Safe Search به طور پیش فرض روی موتورهای جست وجوی گوگل و بینگ برای کاربران ایرانی فعال شده است و حتی امکان غیرفعال کردن آن هم وجود ندارد؛ حالتی که در واقع موتورهای جست وجو آن را برای کودکان فعال می کنند تا از این طریق دسترسی آنها به محتوای نامناسب و خشونت آمیز امکان پذیر نباشد و فعال شدن آن برای تمام کاربران ایرانی، موج تازه ای از اعتراضات و انتقادات به اعمال محدودیت های پی درپی اینترنتی را به دنبال داشته است.

تا لحظه نگارش این گزارش هم کاربران ایرانی همچنان با پیغام «جست وجوی ایمن به پنهان کردن محتوای بی پرده در جست وجو کمک می کند؛ محتوایی مثل تصاویر نشان دهنده خشونت و پیوند به محتوای هرزه نگاری» مواجه می شوند که نشان می دهد هنوز هم حالت جست وجوی ایمن برای آنها فعال است. حالا چنین اتفاقی آن هم در آستانه روز ملی فناوری اطلاعات و البته بعد از ماه ها اختلال و افت کیفیت اینترنت، باعث شده است که نگرانی های کاربران از طبقه بندی دسترسی به اینترنت با عنوان اینترنت تخصصی، بیشتر و بیشتر شود.

اشتباه سهوی یا محدودیت عمدی

با اعمال پیش فرض تنظیمات جست وجوی ایمن برای تمام کاربران ایرانی، در واقع همه آنها به عنوان کودک در نظر گرفته شده اند. بررسی ها نشان می دهد که هر چند این حالت بیشتر برای کاربران اینترنت همراه ایرانسل و همراه اول گزارش شده است، اما حتی بعضی کاربران اینترنت ثابت هم آن را تجربه کرده اند. با این حال، کاربران اینترنت همراه امکان تغییر و غیرفعال کردن حالت جست وجوی ایمن را نداشته و در مقابل بعضی از کاربران اینترنت ثابت می توانند این حالت را برای خود غیرفعال کنند. قفل شدن اینترنت برای کاربران ایرانی درست همراه با عرضه سیم کارت کودک همراه شده است و همین موضوع ظن اعمال این محدودیت از سوی اپراتورهای تلفن همراه را تقویت می کند. با این حال بعضی منابع آگاه اعلام کرده اند که اپراتورهای تلفن همراه نقشی در این اتفاق ندارند و احتمالا این تغییرات از سطوحی بالاتر مانند شرکت زیرساخت اعمال شده است.

همه چیز درباره اینترنت رایگان یارانه بگیران سه دهک پایین جامعه

از طرفی بعضی فعالان و کارشناسان معتقدند که ممکن است فعال شدن حالت جست وجوی ایمن برای کاربران ایرانی در اثر یک اشتباه فنی به دنبال فعال سازی اینترنت امن برای سیم کارت های کودک، رخ داده باشد و لزوما یک تغییر و محدودیت عمدی نباشد. بعضی دیگر هم احتمال می دهند که این اقدام از سوی شرکت زیرساخت و در راستای اجرای پروژه شبکه ملی اطلاعات، انجام شده باشد. این احتمال چندان هم دور از ذهن نیست، چون در ماه های گذشته و در راستای طرحی آزمایشی که ابتدا در خوزستان اجرا شد، کاربران با وارد کردن آدرس گوگل در مرورگر موبایل شان به آدرسی هدایت می شدند که مربوط به پروژه ای تحت مالکیت همراه اول و برای ترویج ابزارهای اینترنت ملی و موتور جست وجوی بومی است. چنین فرضیه ای آن قدرها هم بعید به نظر نمی رسد؛ چون درست در روزی که کاربران ایرانی با محدودیت جدیدی برای دسترسی به اینترنت مواجه شدند، اعضای شورای عالی فضای مجازی در جلسه ای بر راه اندازی مرورگرها و موتورهای جست وجوی بومی تاکید کردند و خواستار پیشرفت بیشتر پروژه شبکه ملی اطلاعات تا پایان سال جاری شدند.

یک نظرسنجی بی نتیجه

ظاهرا طرح تخصصی کردن اینترنت که به عقیده وزیر ارتباطات برای اعمال قانون بر فضای مجازی باید انجام شود، حالا کلید خورده است. عیسی زارع پور دو هفته پیش در یک گفت وگوی تلویزیونی با تاکید بر اینکه اینترنت کودک هیچ ارتباطی با طرح صیانت ندارد، گفته بود: «کودکان و نوجوانان در فضای مجازی به شکلی بی پناه رها شده اند و بهتر است برای تهدیدات موجود برای آنها در فضای مجازی، چاره ای اندیشیده شود.» او ارائه اینترنت مخصوص کودکان را به نوعی تخصصی کردن اینترنت دانست و اعلام کرد که در آینده نزدیک برخی از سکوهای فیلترشده برای بعضی از اقشار خاص که به این سکوها احتیاج دارند، با هماهنگی دستگاه های مختلف در اختیارشان قرار داده خواهد شد.» او در دفاع از ایده تخصصی کردن یا طبقه بندی دسترسی به اینترنت گفت: «ما می خواهیم گشایشی داشته باشیم تا یک سری پلتفرم های فیلتر شده برای گروه هایی مانند اساتید و خبرنگاران در دسترس باشد.»

چند روز پس از تاکید وزیر ارتباطات بر اجرای طرح اینترنت کودک، مهدی سالم، سخنگوی وزارت ارتباطات و مدیر مرکز روابط عمومی این وزارتخانه، اقدام به برگزاری یک نظرسنجی در شبکه اجتماعی توییتر کرد و در آن از کاربران خواست تا اعلام کنند که با استفاده از اینترنت ایمن برای مراقبت از فرزندان شان در فضای مجازی، موافق هستند یا خیر. تنها چند ساعت بعد از انتشار این پست در حساب توییتر سخنگوی وزارت ارتباطات، مشخص شد که اکثر کاربران با اعمال چنین طرحی مخالف هستند. بسیاری از کاربران در واکنش به این نظرسنجی، فرهنگ سازی و آموزش به والدین برای استفاده از ابزارهای کنترلی موجود در سیستم عامل ها، نرم افزارها، شبکه های مجازی و گوشی های موبایل را روشی بهتر و موثرتر برای محافظت از فرزندان شان دانستند. به عقیده آنها هر خانواده ساختار و فرهنگ متفاوتی دارد و ترجیح می دهد تا بسته به نیاز و تشخیص خودش تصمیم بگیرد که فرزندانش به چه محتوایی دسترسی داشته باشد. با این همه دو روز بعد مهدی سالم در توییتی از احتمال ورود روبات ها به نظرسنجی، دستکاری و ایجاد خطا خبر داد و دیگر آن را معیار خوبی برای سنجش آرای کاربران ندانست.

طبقه بندی دسترسی به اینترنت که حالا از اینترنت کودک آغاز شده و قرار است در آینده به شکلی گسترده در جامعه اعمال شود، نگرانی های جدی از اعمال محدودیت های بیشتر، نقض حریم خصوصی و نظارت بر نوع محتوای مورد استفاده کاربران را ایجاد کرده است. چنین اتفاقی هر چند به عقیده مسوولان، ارتباطی با طرح صیانت ندارد، اما اقدامی هم راستا با گمانه زنی هایی است که درباره اعمال محدودیت اینترنت وجود دارند.