سگ ها موجوداتی بسیار مهربان و با احساس هستند که به راحتی می توانند با انسان ارتباط برقرار کنند در واقع آگاهی سگ از احساسات ما باعث شده که بسیاری از افراد به فکر نگهداری و تربیت آنها باشند.قبل از هر چیز باید اصولی را که پایه و اساس یک تربیت صحیح هستند یادآورشویم بعد از تربیت مقدماتی می توان سگ را جهت اهداف خاص مانند شکار، مراقبت از گله، نگهبانی، جنگ، پلیس، سورتمه کشی، کار نجات افراد آسیب دیده یا گم شده، کشف جنایات و راهنمائی افراد نابینا تربیت کرد.برای دستیابی به نتایج بهتر در امر تربیت سگ باید نکات زیر مورد توجه قرار گیرد:
- کار را ساده بگیرید و اعتماد به نفس داشته باشید.
- فرامین ( دستورات ) به سگ ها باید کوتاه باشد نه به صورت جمله.
- در قبال کار شایسته سگ بلافاصله حیوان را تشویق کنید.
- صبر و حوصله را از دست ندهید.
- به ندرت اقدام به تنبیه سگ کنید.
- سعی کنید که حیوان با تمام افراد خانواده مانوس شود.
قبل از آوردن سگ
اول از همه شما باید بدانید که امادگی آوردن سگ به خانه را دارید مخصوصاً اگر قرار باشد یک توله سگ کوچک را بیارید که بزرگ کنید، باید این را بدانید که دقیقاً چه چیزی در انتظار شماست.توله ای که می آورید به خانه قرار است که در طول روز ۴ الی ۵ بار غذا بخورد، رسیدگی به آن کار زمان بری است، صبر و حوصله بسیار زیادی میخواهد، توله سگ ها در هفته های اول زندگیشان شخصیتشان در حال شکل گیری است و هر گونه رفتار اشتباه، تنبیه همراه با خشونت، زور و اججبار ممکن است شخصیت توله سگ را ضعیف، ترسو و بی اعتماد به نفس به بار بیاورد.
تربیت سگ از زمان توله بودن شروع می شود
زمانی که سگ یک توله 2 الی 5 ماهه است، بهترین زمان برای تربیت است. در این سن توله در بیشترین حالت تربیت پذیری قرار داشته و می توانید آموزش های خود را شروع کنید.شاید از روی دلسوزی نگران این باشید که سگ شما الان کوچک بوده و چیزی یاد نمی گیرد. برخلاف تصور شما، سگ ها در این بازه زمانی آماده یادگرفتن چیزهای جدید و تجربیات جدید هستند.بنابراین با آموزش های مرتب و روزانه نه تنها یک سگ تربیت شده دارید، بلکه سگی با اعتماد به نفس و سالم هم در خانه خواهید داشت.اما اگر می گوییم سگ باید از سنین پایین تربیت شود، به این معنا نیست که یک سگ یکساله را نمی توانید تربیت کنید. بلکه بهترین زمان برای تربیت همان موقع است.سگ ها را باید در محیط، با بازی و سرگرمی و اندکی با چاشنی تحکم تربیت کرد. در این صورت است که شما را به عنوان آلفای خود قبول کرده و دستورات شما را قبول می کنند.
انواع قلاده و ابزار برای تربیت سگ
برای تربیت سگ ها ابزارهای زیادی وجود دارد. برای آموزشهای فرمانبرداری، یک قلاده همراه تسمه یا زنجیر کوتاه دستی کفایت می کند. برای آموزشهای دیگر ممکن است ابزارهای دیگر لازم شوند.یکی از پراستفاده ترین ابزارهای تربیت سگ می باشد. مدلهای بسیار زیادی در بازار وجود دارد ولی به طور کلی می توان آنها را به اقسام زیر تقسیم نمود:
- قلاده شوک: این قلاده به صورت زنجیر و یا قلاده ای است که با کشیدن تسمه تنگ می شود. با فشار یک ضرب به سگ، نبایدها را مشخص می کنیم. این قلاده بسیار ارزان و به راحتی قابل استفاده می باشد و برای تربیت سگ به شما بسیار کمک می کند.
- قلاده خاردار: در واقع همان قلاده شوک با خارهایی رو به داخل است که به گردن سگ فشار می آورد، این قلاده خطرناک است و حتما مربی باید استفاده کند. این قلاده از قلاده شوک گرانتر است.
- قلاده الکتریکی از راه دور: از راه دور کنترل می شود، در بعضی از مدلها، قابلیت کنترل ولتاژ شوک، همراه با لرزش را نیز دارا می باشند و قیمتی خیلی بیشتری دارند.قلاده الکتریکی از راه دور یکی از لوازم مورد نیاز جهت تربیت سگ می باشد
- استفاده از توپ برای تربیت سگ:سگها علاقه بسیار زیادی به توپ نشان می دهند. یکی از برنامه های تربیتی سگ ها این است که سگها تمرکز کردن را به خوبی یاد گیرند تا در محیطهای شلوغ بتوانند کارشان را به خوبی انجام دهند.
- تاگ:نوعی لباس محافظ دست مربی است که بسیار مورد استفاده مربیان قرار می گیرد. این محافظ، برای تربیت سگ های نگهبان و تربیت سگ پلیس استفاده می شود.جنس این محافظ معمولا از کتان یا نمد و یا چرم می باشد و دست مربی را در مقابل گاز سگ محافظت می کنند. مربی برای اینکه به سگ آموزش دهد که چطور از دندانهایش استفاده کند دست خود را در معرض دندان سگ قرار می دهد.استفاده از تاگ باعث می شود که مربی در حین تربیت سگ آسیب نبیند
- لباس حفاظت برای تربیت سگ:یک محافظ کامل است که شامل شلوار و پیراهن حفاظت و حفاظت دست و پا می باشد. این لباس از جنس الیاف مقاومی درست شده که مربی را بطور کامل از فشار دندانهای سگ نگهبان محافظت می کند و باعث می شود در حین آموزش و تربیت سگ مربی آسیب نبیند.
7 درس مهم برای تربیت سگ
سگ قدیمی ترین دوست انسان است که در طول تاریخ تا به امروز ادامه دارد. در جوامع امروزی سگ فقط حیوان خانگی نیست، بلکه یار باوفای انسان های تنها،دوست صمیمی و عصای دست نابینایان، چوپان گله ها، نگهبان و بالاخره شریک انسان در تمام ابعاد زندگی است.تربیت سگ یکی کلیدی ترین موارد است که قبل از تصمیم گیری به نگهداری این حیوان باید به ان بیاندیشید و اگر سگ نداشته باشید بهتر از آن ست که سگتان با مزاحمتی که برای دیگران فراهم می کند ابزار شرمندگی شما را فراهم اورد.
درس اول برای تربیت سگ: بنشین
این درس خیلی مهم و درعین حال خیلی ساده و تعلیم آن آسان است. تعلیم نشستن باید در رگ و خون حیوان عجین شود. فراگرفتن این درس مخصوصا از جهت حفظ جان حیوان در خیابان و معابر و رفت و آمد اتومبیل ها بسیار مهم و ضروری است.
طریقه تعلیم:ابتدا سگ را در طرف چپ خود قرار می دهید و زنجیرگردنش را با دست راست می گیرید بطوری که سگ بایستی درموقع تعلیم تمام دروس درطرف چپ مربی واقع گردد این یک سنت قدیمی است که مربیان اولیه مخصوصا پرورش دهندگان سگ های پلیس، توصیه و ترویج نموده اند به این طریق که سگ پاسبان را همیشه طرف چپ و با دست چپ هدایت می کردند و دست راست را برای استعمال اسلحه آزاد می گذارند و از آن موقع طرف چپ طرفی است که بایستی سگ درآنطرف قرارگیرد.
برای اینکه ازاین سنت پیروی کنیم طرف چپ را برای تعلیم سگ انتخاب می نمائیم. زنجیرقلاده را طوری نگاهدارید که درمواقع لزوم بتوانید با کشیدن آن حیوان را تنبیه نمائید سپس با دست چپ بطور ملایم به گرده حیوان اندکی بطرف پایین فشاربیاورید و در همان لحظه کاملا واضح و آشکار و با صدای آمرانه و بلند بگوئید بنشین و نام حیوان را بلافاصله ذکرکنید و به این شکل حیوان می فهمد که درس را صحیح انجام داده که مورد تشویق قرارگرفته است.
اگر سگ به عوض اینکه روی پاهایش بنشیند خودش را روی زمین پهن کرد نباید دیگر با دست فشارداد بلکه بایستی با کمک انگشتان پنجه های حیوان را مانند چنگال روی زمین قراردهید و به این طریق نشستن روی پاها را به او بیاموزید. بعد از اینکه سگ با این درس تا حدی آشنا شد به تدریج تمام وسائل تعلیم این درس ازقبیل کشیدن زنجیر و یا فشار با دست به گرده حیوان متروک می گردد و بعد ازتمرین های مکرر ملاحظه می شود که حیوان به محض شنیدن کلمه بنشین بدون استعانت مربی خود بخود درجایش می نشنید.بایستی ازفحش دادن وخشونت وتنبیه کردن درموقع تعلیم کاملا بپرهیزید فقط با حوصله و بردباری ونوازش می توان تعلیم را کاملا صحیح انجام داد.
دومین درس از تربیت سگ: همگام، همقدم
بهترین موقع برای تعلیم این درس موقعی است که حیوان از یک گردش طولانی برمی گردد زیرا در این موقع به علت راه پیمائی قدرت شیطنت و شلوغ کاری خود را ازدست داده و به اصطلاح رام و آرام شده است.برای تعلیم این درس سگ را باید به طریق مذکور در طرف چپ قرارداد و تعلیم را شروع نمود. محل تعلیم این درس باید درکناردیوار و یا نرده باغ و امثال آن انتخاب گردد. زنجیرسگ را که قبلا زنجیر و قلاده شده است بایستی با دست راست محکم گرفت و با دست چپ سگ را به راه رفتن هدایت کرد.
سگ باید درطرف چپ مربی و طرف راست دیوار و یا نرده قرارگیرد به طوری که حیوان ما بین مربی و دیواربا فاصله نسبتا کم واقع گردد( دیوار و یا نرده باغ مانع از آن می شود که حیوان به طرف چپ منحرف گردد) و در این حالت و موقعیت سگ باید طوری قرارگیرد که فقط سر و گردنش جلوتر از مربی واقع شود.
اگر در موقع تعلیم راه رفتن و حتی توقف حیوان جلوتر و یا عقب تر ازحالت مذکور واقع گردید میتوان به وسیله کشیدن زنجیره قلاده حرکت و یا توقف حیوان را تنظیم نمود و چون موقعی این درس بطور صحیح انجام می شود که حیوان فقط سر و گردنش جلوتر از مربی واقع باشد لذا بایستی فوق العاده دقت نمود که جلو و عقبتر ازحالت مذکور نرود.اکنون که سگ به این حالت قرارگرفت باید شروع به قدم برداشتن نمود و برای اینکه حیوان فرمان این درس را بخوبی درک نماید باید شروع حرکت همیشه با پای چپ وگفتن کلمه برویم یا قدم رو و امثال آن آغاز گردد.
نکته ای که همیشه باید مورد توجه قرارگیرد آن است که به هیچ وجه نباید از زنجیر قلاده برای تنبیه و ترسانیدن حیوان استفاده نمود و هرموقع که لازم شد به وسیله کشیدن زنجیرحالت قدم و یا توقف سگ را به طریق مذکور تنظیم کنید. بایستی خیلی با ملایمت و احتیاط زنجیر را بکشید و این کار را انجام دهید و ازمحکم کشیدن زنجیربه منظور تنیبه حیوان بپرهیزید.هرموقع که زنجیر را به شرح مذکور برای تنظیم حالت و قدم سگ می کشید باید با صدای بلند بگوئید: قدم ؟ قدم
این درس را حیوان باید به قدری تمرین کند که هرموقع مربی و یا صاحبش پای چپش را جلو بگذارد و بگوید قدم رو او هم بی درنگ همگام با صاحبش به راه رفتن به طرز قدم مبادرت نماید و هرموقع که زنجیر را کشید وگفت بنشین و یا بایست فورا اطاعت نماید.تمرین این درس باید بقدری ادامه یابد که سگ بفرمان قدم رو بدون درنگ شروع به رفتن نموده و به محض شنیدن فرمان بایست ازحرکت بازایستد و چنانچه ازعهده انجام این درس بخوبی برآمد بایستی تمرین را مدتی درمحل آزاد وبدون مانع (دیواریانرده) انجام داد و سپس به تدریج مدتی هم بدون زنجیربا او تمرین نمود. نوازش بعداز انجام هرفرمان فراموش نشود.
درس سوم برای تربیت سگ: بیا
برای فرا گرفتن این درس از همان زمان تولگی و شیرخوارگی در سگان استعداد کافی موجود است و از همان زمان که سگ هردفعه به میل خود به طرف شخص می آید باید گفت: بیا. بیا و وقتی که نزدیک آمد خیلی زیادتر از معمول و فزونتر از لازم او را باید نوازش نمود.این بهترین و طبیعی ترین طریق تعلیم این درس و آمدن سگ نزد صاحبش می باشد و چنانچه ازهمان زمان شیرخوارگی و تولگی که هنوز موقع تربیت سگ نرسیده است به این ترتیب عمل شود سگ کاملا طبیعی به این کارعادت نموده است.
طریقه تعلیم:ابتدا سگ را زنجیرقلاده نموده (مخصوصا دراین موقع بایستی از بند بلند 15 تا 20 متری که قبلا شرح آن داده شده است بجای زنجیراستفاده گردد). سپس باید سگ را تا فاصله ای درحدود طول بند مذکور از مربی دورنمود و باید با صدای بلند گفت: بیا مثلا بیا فیدل!و اگر در این موقع حیوان توجهی به فرمان ننمود بایستی اندکی بند قلاده را تکان داد و آهسته بطرف خود کشید. اگر سگ فرمان را خوب اجرا نمود باید فورا او را نوازش کرد و اگر در اجرای فرمان تاخیر نمود بایستی به وسیله بند قلاده او را آهسته بطرف خود هدایت نمود (ولی نباید حیوان را با زورکشید) و درهمین موقع بایست با دست راست او را به آمدن اشاره و ترغیب نمود. فراموش نشود که درموقع ادای فرمان نام حیوان بلافاصله بعد ازکلمه فرمان گفته شود مثلا: بیا فیدل!
در موقع تمرین این درس هیچ وقت نباید مربی به طرف حیوان برود زیرا در این صورت سگ تصور می کند که تمرین تمام شده است و اکثرا نتیجه مطلوب حاصل نمی گردد. موقعی که این درس با کمک بند قلاده انجام شد و شاگرد باهوش تاحدی فرا گرفت مدتی هم تمرین باید بدون بند قلاده اجرا گردد و چنانچه در این موقع درانجام فرمان تاخیر و یا لجاجتی نمود بایستی زنجیر پرتاپ را بطرفی پرت نمود و به حالت قهر چند قدمی ازاو دورشد.مجددا با حوصله زیادتری تمرین را تکرارمی کنیم تا اینکه این درس را بخوبی بیاموزد.
چهارمین درس آموزش و تربیت سگ:جلوگیری از پریدن حیوان برای ابراز علاقه
سگها اغلب برای اظهار محبت عادت دارند که به سروکول صاحب خود بپرند. مخصوصا موقعی که اگر چند دقیقه شخص را ندیده باشند دراین موقع با این عمل خود درحقیقت می خواهند ابراز محبت بیشتری نموده باشند درست مانند آن است که انسان وقتی رفیق خود را مدتی ندیده است چطور با دست به شانه اش می زند. این حیوان هم با پریدن به شانه ها و سروکول صاحبش خوشحالی خود را از دیدن او ابراز می دارد غافل از اینکه با پنجه های آلوده و کثیفش لباس صاحب خود را کثیف وآلوده می نماید. برای جلوگیری از این عمل بایستی این عادت را از حیوان دور نمود.طریقه تعلیم:
- طریقه اول: موقعی که سگهای نسبتا بزرگ جثه کاملا دوستانه به سروکول شخص می پرند و احیانا گونه انسان را می لیسند بایستی در یک جا ثابت ایستاد و با کمال دقت و احتیاط سگ را به روی دوپای عقبش برگرداند و به موازات این عمل باید با آهنگ محکم گفت : اه اه و با کمال احتیاط با کف دست او را از این کار منع نمود.حیوان تقصیری ندارد نمی داند که ناخن پنجه هایش تا چه حد انسان را ناراحت و لباسش را کثیف می کند.با تمرین این درس بتدریج احساس خواهد نمود که پرش او به سروکول صاحبش مورد رضایت نیست و کم کم این عمل را ترک خواهد نمود.یکی از اصول تربیت سگ این است که دستورات به سگ ها باید کوتاه باشد نه به صورت جمله
- طریقه دوم: موقعی که حیوان می خواهد بپرد در حالتی که زانوی پای راست را در مقابل او به منظور مانع از پرش خم نمائید با کف دست او را از این عمل بازدارید و با صدای محکم بگوئید : اه اه.
- طریقه سوم: طریقه سوم را معمولا برای سگهای کوچک جثه به کار می برند و بایستی قبل از اینکه سگ مجال پرش را پیدا کند دست را بسوی او درازنمود و او را نوازش داد به این طریق سگهای کوچک این عمل و عادت را به تدریج ترک خواهند نمود. فراموش نشود که درطریق تعلیم اول و دوم هردفعه با عمل نوازش تمرین خاتمه می پذیرد.
درس پنجم تربیت سگ: درازکشیدن روی زمین و یا خوابیدن
عمل تکمیلی درس اول نشستن است. عمل خوابیدن و یا درازکشیدن روی زمین که با فرمان بخواب بوسیله حیوان اجرا و انجام می گردد اغلب بسیار سودمند واقع خواهد شد دانستن این هنر درخانه زیاد مورد استفاده نخواهد شد زیرا درمنزل همان تعلیم نشستن برای او کافی خواهد بود که با عمل بخواب یا همانجا بمان تکمیل می شود.سگی که اطاعت از این فرمان را بخوبی بیاموزد اغلب اتفاق می افتد که اگرصاحبش او را از این حالت آزاد نکند ساعتها بدون حرکت به حالت درازکش درجای خود می ماند. اغلب اشخاصی که سگهای تربیت شده دارند و این هنر را بخوبی آموخته اند حکایاتی از این قبیل برای سگ خود تعریف می کنند و از انجام این هنر سگ خود احساس غرور می نمایند.
طریقه تعلیم:ابتدا زنجیرقلاده را زیرپای خود قراردهید بطوری که بتوانید درموقع لزوم زنجیر را بالا و پایین بکشید سپس با یک دست زنجیر را آهسته بکشید و با کف دست دیگرحیوان را به طرف زمین (حالت خوابیدن) خم و هدایت نمائید و در این موقع کاملا واضح با آهنگی محکم بگوئید: بخواب 000 بخواب.وقتی حیوان خوابید او را به همین حالت نوازش کنید و اگرحیوان سرکشی می کند بایستی او را قدری آهسته به طرف زمین فشاردهید و پنجه های جلویش را بطرف خود درازکنید و به همین قرار بایستی این تمرین را مکرر اجرا نمائید. و اما عمل سرجابمان و یا همانجا بمان همان عمل تکمیلی بخواب است.
در این درس اگرحراست و پاسبانی شیئی را که بوی صاحبش را بدهد به او واگذارکنید تعلیم را بهتر و زودترفرا می گیرد زیرا ذوق و حس تملک و خوشحالی که از این کار با و دست می دهد و جزء غرایز ذاتی این حیوان می باشد تحریک گشته و به انجام این تمرین به نحو بهتری ترغیب می شود.
مثلا هنگامی که برای خرید به فروشگاهی می روید و یا به بانک و پستخانه و امثال آن مراجعه می کنید و دراین موقعیت می توانید سگ خود را به داخل محوطه مزبور ببرید و او بایستی بیرون در منتظر بماند ابتدا یک دستکش کهنه و یا نظائرآن را درمقابل حیوان قراردهید و آهسته آهسته عقب عقب از او دورشوید و در همین حالت فرمان بخواب یا ازجایت تکان نخور و یا همانجا بمان را تکرار کنید. البته این تمرین را ابتدا با زنجیرقلاده و یا بند و قلاده اجرا نمائید اگرحیوان خواست همراه بیاید با گفتن کلمه اه و پرتاب او را متوجه عمل غیرمجازش نمائید.
در این تمرین هیچ وقت نباید او را از فاصله دور صدا کرد بلکه بایستی همیشه ازهرکجا هستید نزد او مراجعت نموده و او را همراه ببرید. سگ نبایستی به هیچ وجه جرات کند ازمقابل شیئی که حراست آن باو واگذارشده است دورشود.تمرین این درس که بسیارمهم و قابل دقت است بایستی مرتب و درابتدا با زنجیرو قلاده و فواصل کم انجام دهید تا اینکه به تدریج بتوانید با فواصل زیادتر و بدون زنجیروبند قلاده و مدت بیشترتمرین نمائید. فراموش نکنید بعد از انجام هرتمرین آن را نوازش کنید و بعد کلمه فرمان نام حیوان را ذکرنمائید.
ششمین درس تربیت سگ: ول کن یا بده
ازهمان روزهای اول بایستی سگ عادت کند به اینکه صاحبش همیشه حق دارد هرچیز ولو استخوان عزیزش را از مقابل او بردارد. اگر این حقیقت را از ابتدای تولگی درک نمود تعلیم این درس کارمشکلی نخواهد بود و آن بایستی فرمان بده و یا ول کن را بدون چون و چرا و قید و شرط اطاعت و اجرا نماید.همیشه اتفاق می افتد که شخص ناچار می شود ضرورتا شیئی را از مقابل سگ و حتی سگان بزرگ دورنماید و حتی ازدهان آن خارج کند مثلا موقعی که حیوان طعمه ویا شیئی مشکوک و مسمومی را به دندان گرفته باشد.
طریقه عمل:قبلا بگذارید حیوان شیئی را برای شما بیاورد آن وقت خود را خم کرده با دست راست برای گرفتن آن شیئی بطرف حیوان درازکنید و با آهنگی محکم بگوئید: بده 000 بده یا ول کن. و این فرمان را خشن ترو با کوبیدن پا بزمین ادا کنید و اگرحیوان در دادن شیئی مذکور سرسختی نمود فرمان را به طریق مذکورت کرارکنید و شیئی را ازدهانش بگیرید.
اگر بازهم در دادن شیئی مزبور تمرد کرد آن وقت با دست چپ قلاده اش را بگیرید و با دست راست دهانش را بازکنید ( به این طریق که ازبالا پوزه اش را بگیرید وبا انگشت لبش را به طرف دندانهایش فشاردهید) و شیئی را ازدهان خارج نمائید. این تمرین را باید آنقدرادامه دهید تا بخوبی و بدون تامل و وقفه انجام و اجراء نماید.
درس هفتم تعلیم و تربیت سگ: گرفتن طعمه ازدست دیگران
اینکه سگ بایستی از خوردن طعمه ازدست دیگران اجتناب نماید مهمترین تعلیم و تربیتی است که بایستی یک سگ مخصوصا سگ پاسبان و مستحفظ بیاموزد زیرا اغلب اتفاق می افتد اشخاصی که با مال و جان شخصی سوء قصد دارند قبلا سعی می کنند به وسائل ممکن کلیه موانع موجود را از سر راه خود بردارند و مهمترین آن موانع سگهای مستحفظ و پاسبان میباشند.متاسفانه میل و ذوق بدون اراده برای بلعیدن و خوردن غذا همیشه و در هرحال در سگان زیاد می باشد مخصوصا زمانی که بوی مطبوعی شامه تیز این حیوان را نوازش دهد این میل طبیعی و ذوق ذاتی اغلب باعث مرگ سگان حتی سگهائی که خوب هم تربیت شده باشند گردیده است و چون خیلی نادر است که سگی ازخوردن غذا و طعمه صرفنظر نماید لذا به این مناسبت بایستی حتی با زحمت و مشقت پشتکار زیاده ازحد و خسته کننده سگ را علیرغم این میل باطنی بخوبی تربیت نموده و عادت داد که غیر از طرف خود و دست صاحبش به هرعنوان و تحت هرشرایطی طعمه ای نخورد.
اصول پیاده روی با سگ خانگی
