فرش یکی از هنر های اصیل و دیر باز در ایران محسوب می شود. فرش علاوه بر استفاده در خانه ها و آپارتمان ها جهت پوشاندن کف خانه در حال حاضر تبدیل به یک صنعت بزرگ تبدیل شده است و بعضی از فرش ها جنبه ی کلکسیونی دارند که البته اکثر این فرش ها دست بافت بوده و از نخ ابریشم و … در بافت آن استفاده شده است. فرش ها هم اکنون در انواع و شکل های مختلف در بازار وجود دارند و در انتخاب آن ها دیگر به سبک سنتی عمل نمیکنند زیرا با وجود گسترگی مدل های مختلف در انواع فرش ماشینی افراد سعی میکنند که همه جوانب را در نظر بگیرند و با توجه با دکوراسیون خانه و طرح های جدید ، فرش های ماشینی و فرش مدرن خریداری کنند. فرش دستبافت از جنس نخ های مختلف بافته می شود و به دلیل استفاده نکردن از دستگاه یک هنر اصیل محسوب می شود و از قیمت نسبتا بالایی برخوردار است البته که در خرید فرش دستبافت و فرش ماشینی میزان کیفیت در قیمت بسیار موثر است. فرش ماشینی به دلیل ارزان بودن و داشتن مدل ها و طرح های مختلف امروزه بسیار بازار پر رونقی دارد. میانگین عمر یک فرش ماشینی معمولا بالای ۲۰ سال است که از نظر قیمت بسیار به صرفه است. از طرفی باید در نظر گرفت که فرش های دستباف نیز از کیفیت بالایی برخوردارند و بافت هر یک از آن ها معمولا تا یک سال طول میکشد.
تاریخچه فرش ماشینی در ایران
تاریخچه پیدایش فرش ماشینی در ایران نشان می دهد که این محصول قدمتی تقریبا 40 ساله دارد که در اوایل دهه 50 اولین فرش ماشینی در ایران توسط کارخانجات مخمل و ابریشم کاشان و توسط دستگاه های بافندگی ژاکارد و با الیاف مصنوعی فرش ماشینی نسبتا کوتاه و سبک بافته شد و رفته رفته به بازار فرش عرضه شد . همزمان با تولید اولین فرش در ایران ، عده ای از تجار دست به کار شدند و فرش های ماشینی با همان مشخصات و تا حدی مرغوب تر از فرش های بلژیکی وارد بازار فرش ایران کردند و سلیقه ایرانی را با فرش ماشینی آشنا کردند . با استقبال مطلوبی که مردم از فرش ماشینی کردند افرادی در این زمینه مشغول به کار شدند و صاحبان گروه صنعتی بهشهر که از سرمایه گذاران معروف کشور بودند اقدام به تاسیس شرکت صنایع فرش کاشان کردند که این شرکت در زمینه های تولید مواد و منسوجات فرش فعال بود و اولین محصولات خود را در سال 1353 به بازار فرش عرضه کرد . بعد از آن نیز شرکت های دیگری از جمله شرکت فرش شهباز ( فرش گیلان ) ، فرش مولن روژ یا نقش ایران و فرش اکباتان تاسیس شد و با یکدیگر به رقابت پرداختند . در سال 1357 تعدادی از متخصصان صنعت نساجی و دست اندر کاران صنعت فرش ماشینی و همچنین تعدادی از کارخانه داران فرش که در زمینه بافندگی فعال بودند به فکر ایجاد مراکز جدید تولید فرش ماشینی افتادند و به تاسیس کارخانه هایی چون : فرش قالی سلیمان ، فرش مشهد ، فرش کاشان ، فرش باستان ، فرش ستاره کویر ، فرش مازندران و ... پرداختند و از همینجا سیر تحول فرش ماشینی در ایران آغاز شد و یکی پس از دیگری کارخانه های تولید فرش ماشینی پدیدار شدند و شروع به فعالیت کردند . به طوری که امروزه بیش از 1600 واحد کوچک و بزرک تولید فرش به وجود آمده است.
فرش های ماشینی امروزی
امروزه مراکز زیادی در رابطه با تولید و عرضه فرش ماشینی به وجود آمده است که فرش های با کیفیت و مرغوبی را به بازار ارئه می دهند . فرش های ماشینی در گذشته نسبت به فرش های جدید و امروزی کیفیت چندان خوبی نداشتند و از دستگاه های بافندگی چون AL1 ، ALD61 ، TEXTIMA و الیاف پشمی بافته می شدند اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی دستگاه ها و الیاف جدیدی در زمینه تولید فرش به وجو آمده اند . فرش های ماشینی جدید از دستگاه هایی چون CRX ، CRT ، ASR ، VTR ، Shonherr که از بهترین و بروز ترین دستگاه های صنعت بافندگی هستند و از بهترین الیاف بافت فرش ماشینی ( صد در صد اکریلیک هیت ست ) بافته می شوند . این نوع از فرش ها دارای دوام و مقاومت بالایی هستند و طول عمر زیادی هم دارند و در تراکم و شانه های بالا تولید می شوند . از مهم ترین ویژگی های این فرش ها می توان به بدون پرز بودنشان اشاره کرد که به فرش های ضد حساسیت نیز معروف هستند و تنها در اوایل خرید پرزدهی دارند .
شانه و تراکم در فرش ماشینی
از مهم ترین موارد فرش ماشینی شانه و تراکم آن است . هر فرش ماشینی دو مشخصه یا دو نوع تراکم دارد که به آنها تراکم و شانه می گویند :
تراکم طولی فرش ( تراکم ) : به تعداد ریشه یا گره در هر متر مربع از طول فرش را تراکم فرش می نامند . برای مثال فرش ماشینی تراکم 3600 یعنی این فرش در هر متر مربع از طول دارای 3600 ریشه است . تراکم های رایج در تولید فرش عبارتند از : تراکم 2550 ، تراکم 2700 ، تراکم 3000 و تراکم 3600 که تا به حال بالاترین تراکم در صنعت فرش بوده است.
تراکم عرضی فرش ( شانه ) : به تعداد ریشه یا گره در هر متر مربع از عرض فرش ماشینی را شانه می گویند . برای مثال فرش 700 شانه به این معنی است که در هر متر مربع از عرض فرش معادل 700 گره یا ریشه وجود دارد . شانه های رایج در فرش ماشینی عبارتند از : فرش ماشینی 500 شانه ، فرش 700 شانه ، فرش 1000 شانه ، فرش 1200 شانه
هر فرش ماشینی شانه و تراکم مناسب به خود را دارد و همیشه تعداد شانه فرش نسبت به تراکم فرش بیشتر است است برای مثال : فرش ماشینی 700 شانه تراکم 2550 ، فرش ماشینی 1000 شانه تراکم 3000 ، فرش ماشینی 1200 شانه تراکم 3600
تعداد ریشه در فرش ماشینی ( گره رنگ فرش ) : به تعدا شانه و تراکم در هر متر مربع از فرش ماشینی را تعداد گره گویند و برای بدست آوردن آن کافی است شانه و تراکم را در هم ضرب کنیم برای مثال : 700*2550=1785000
ابعاد فرش ماشینی
بیشتر فرش های ماشینی موجود در بازار فرش ماشینی در ابعاد استاندارد چون قالیچه 4 متری ، فرش 6 متری ، فرش 9 متری و فرش 12 متری تولید می شوند اما امکان سفارش ابعاد دلخواه بعضی از فرش ها نیز وجود دارد.
فرش ماشینی دستبافگونه
شاید برایتان سوال باشد که فرش ماشینی دستبافگونه به چه معنی است؟ در پاسخ به این سوال می توان گفت هرچه تراکم و شانه در فرش ماشینی بیشتر باشد مانند فرش ماشینی 1200 شانه تراکم 3600 ، فرش ماشینی ریز نقش تر و سفت تر می شود که به این گونه فرش ها دستبافتگونه ( دستبافگونه ) می گویند . از مزایای و فواید فرش ماشینی دستبافگونه می توان به نرم و لطیف بودن آن و مقاومت و طول عمر فرش اشاره کرد.
انواع فرش ماشینی
فرش های ماشینی عموما به ۵ دسته اصلی تقسیم می شوند که در ادامه هر یک را نام برده و به اختصار توضیح می دهیم.
فرش ماشینی پشمی
همانطور که می دانید اصلی ترین و مهم ترین ماده در تولید و بافت فرش ماشینی و در کل صنعت فرش بافی ، پشم است. با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران و دامداری که در برخی از شهر های ایران همچنان مرسوم است ، تهیه پشم سخت نیست. پشم مرغوب از گوسفند و بز تهیه می شود این یکی از دلایل مهم در کیفیت انواع فرش ماشینی و در کل فرش های ایرانی است. فرش های ماشینی ایران از کیفیت بسیار بالایی برخوردارند و گرد و خاک را به خود جذب نمیکنند و عمر آن ها نیز بالاست و از پا خوردن آن ها نباید نگران بود و به راحتی می توان هر جای خانه از آن ها استفاده کرد.
فرش ماشینی پلی پروپلین
از نخی به نام الفین تهیه می شوند. این فرش به دلیل مقاومت بالا در برار رطوبت و همچنین نرمی و لطافت آن بیشتر در اتاق کودک از آن ها استفاده می شود.
فرش ماشینی از جنس پلی استر
این دسته از فرش های ماشینی از مقاومت بالایی برخوردار نیستند و برای مکان های پر رفت و آمد مناسب نیستند. این نوع فرش نفوذی در آن وجود ندارد برای همین به سختی لک می شود و پاک کردن آن بسیار آسان است. این فرش به دلیل زیبایی و درخشندگی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
فرش ماشینی اکلریک
فرش ماشینی اکلریک یکی از مهم ترین انواع فرش ماشینی محسوب می شود ، زیرا هم در برابر آلودگی ها ، لکه ، رطوبت ، رنگ پریدگی و … مقاومت دارند همچنین به راحتی قابل شتستشو هستند. این نوع فرش همان فرش های ترکیبی محسوب می شوند.
فرش ماشینی از جنس نایلون
این نوع فرش از استحکام بالایی برخوردار است و به همین دلیل می توان در جای های پر رفت و آمد از آن ها استفاده کرد و همچنین جای پایه مبل و میز بر روی آن ها نمی ماند. به دلیل نوع جنس آن ها به سادگی دچار رنگ پریدگی می شوند و از قیمت بسیار بالایی برخوردار هستند.
تفاوت فرش دستبافت و ماشینی
یکی از شایع ترین سوالاتی که افراد درباره ی فرش میپرسند این است که چگونه می توان فرشی ماشینی را از فرشی دستبافت تشخیص داد؟
شاید برای خیلی از افرادی که اطلاعاتی در زمینه ی فرش دارند و یا در این کار متخصص هستند تشخیص فرشی ماشینی از دستبافت بسیار آسان باشد. اما افرادی که تخصصی و مهارتی در زمینه ی این کالا دارند باید اطلاعاتی در این زمینه داشته باشند.
- به پشت فرشی دستبافت و ماشینی نگاه کنید، گره های پشت فرش در فرشی ماشینی کاملا یکنواخت است ولی در فرشی دستبافت یکنواخت نیست، بعضی گره ها کوچکتر و بعضی بزرگتر هستند و این امری طبیعی در فرش های دستبافت است.
- ریشه ها در فرش های ماشینی دوخته شده به فرش هستند ولی در فرش های دستبافت جزیی از خود فرش است.
- کناره ها در فرش ماشینی چون با دستگاه دوخته می شوند یکنواخت هستند ولی در فرش های دستبافت ناهموار است.
- فرش های ماشینی طرح های متقارن و مشخص دارند ولی فرش های دستبافت ممکن است طرح متقارنی نداشته باشد.
- قیمت فرش های دستبافت نسبت به فرش های ماشینی بالاتر است.
فرش کرکی بهتر است یا پشمی؟
