کدام رئیس‌جمهور رکورددار رأی «عدم اعتماد» مجلس به وزرایش است؟

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از خبرآنلاین، اخذ رأی اعتماد وزرای دولت از مجلس، همواره از تحولات سیاسی موردتوجه افکار عمومی و کارشناسان بوده تا بتوانند معیاری معنادار برای سنجش همگرایی یا واگرایی بهارستان­ نشینان و پاستورنشینان داشته باشند. این روزها نیز درپی رأی عدم اعتماد مجلس به دومین نامزد پیشنهادی ابراهیم رئیسی برای تصدی وزارت آموزش وپرورش، بازار تحلیل ها درباره جهت گیری تعامل حاکم بر فضای مناسبات دو قوه، داغ و این پرسش مطرح شده که آیا می توان گره خوردن گذر دو نامزد پیشنهادی رئیسی از سد بهارستان را به معنای ناهمراهی مجلس یازدهم با دولت سیزدهم دانست؟ مرور نوع تعامل دولتی ها و مجلسی ها در بیش از 40 سال بعد از انقلاب، تاکنون، امکان یافتن پاسخ دقیق تری به این سؤال را فراهم می کند.

چراغ سبز مجلس به خاتمی و موسوی

نمی توان با قطعیت گفت که در هر دوره انتخاب هیات وزیران با چالش همراه بوده اما می توان اولین چالش انتخاب کابینه را در اختلاف رئیس جمهور و نخست وزیر پس از انقلاب دید. پیش از اصلاح قانون اساسی در سال ۶۸ و وجود سمت نخست وزیری، وظیفه انتخاب کابینه با نخست وزیر بود. درنتیجه، اختلاف ابوالحسن بنی صدر نخستین رئیس جمهور ایران و شهید محمد علی رجایی نخست وزیر او، ۱۴ وزیر پیشنهادی با مخالفت بنی صدر روبه رو شد. اما تمام افرادی که رجایی از شهریور ۵۹ تا اسفند همان سال به مجلس معرفی کرد، توانستند از مجلس رأی اعتماد بگیرند و هیچ کدام پشت مانع مجلس نماندند. بعد از رجایی، میرحسین موسوی در دو دوره نخست وزیری خود توانست برای تمامی هیات وزیران پیشنهادی، رأی اعتماد کسب کند. سیدمحمد خاتمی هم وضعیتی مشابه میرحسین موسوی داشت و وزرای پیشنهادی هر دو کابینه او نیز از جلسه رأی اعتماد مجلس، با موفقیت عبور کردند.

رئیس جمهور بدشانس هم داریم؟

ابراهیم رئیسی یکی از خوش اقبال ترین روسای جمهور است که در زمان تشکیل کابینه، مجلسی همراه با خود را تجربه کرد و تمامی وزرای پیشنهادی او به جز گزینه وزارت آموزش وپرورش، توانستند از مجلس رأی اعتماد بگیرند و کار خود شروع کنند. اما اتفاقی کمتر رخ داده، گریبان او را گرفت. دومین وزیری که رئیسی برای آموزش وپرورش به مجلس معرفی کرد هم، نتوانست از مجلس رأی اعتماد بگیرد. اما باز هم نمی توان به او لقب رئیس جمهوری بدشانس داد، زیرا حسن روحانی پیش از رئیسی، چالش دشوارتری با قوه مقننه داشت.

۹ وزیر پیشنهادی برای دو وزارتخانه

وزارت علوم یکی از حاشیه سازترین وزارتخانه ها در دوره اول حسن روحانی بود. جعفر میلی منفرد، اولین نامزد پیشنهادی حسن روحانی برای تصدی وزارت علوم بود که موفق به اخذ رأی اعتماد از مجلس نهم نشد. او از مجموع ۲۸۴ رأی مجلس تنها ۱۰۵ رأی موافق را از آن خود کرد. پس از او، رضا فرجی دانا، به عنوان وزیر پیشنهادی دوم معرفی شد و پس از کش وقوس های فراوان، توانست رأی اعتماد مجلس را کسب کند اما مجلس، خیلی سریع او را استیضاح و برکنار کرد. روحانی هم ابتدا محمود نیلی احمدآبادی و سپس دانش آشتیانی به مجلس معرفی شدند که هر دو آن ها توسط مجلس نهم رد شدند و سرانجام فرهادی به عنوان پنجمین فردی که برای کسب رأی اعتماد سکانداری وزارت علوم به مجلس معرفی شده بود، توانست رأی اعتماد مجلس را از آن خود کند.

داستان انتخاب وزیر ورزش روحانی هم کم ماجراتر از انتخاب وزارت علوم نبود. محمود گودرزی توانست به عنوان چهارمین وزیر پیشنهادی ورزش و جوانان از مجلس رأی اعتماد بگیرد. پیش از او، مسعود سلطانی فر، رضا صالحی امیری و نصرالله سجادی، به عنوان سه وزیر پیشنهادی برای این وزارتخانه، موفق به کسب رأی اعتماد مجلس نشده بودند.

رأی اعتماد به وزیر پیشنهادی سوم؟

ابراهیم رئیسی حالا سومین وزیر پیشنهادی را به مجلس معرفی کرده تا در معرض قضاوت نمایندگان مجلس یازدهم قرار دهد. محمد باقری عضو کمیسیون اقتصادی مجلس که از مخالفان دومین وزیر پیشنهادی آموزش وپرورش بود و در جلسه رأی اعتماد، انتخاب فیاضی را «توهین و دهن کجی به آموزش وپرورش» دانسته بود، به «خبرآنلاین» می گوید: «در دو گزینه قبلی معرفی شده تأکید بر این بود که وزیر باید از بدنه آموزش وپرورش انتخاب شود. برنامه های وزیر پیشنهادی هم بررسی کارشناسی شد و مناسب تشخیص داده نشد.»

او درباره پیامد رد دو گزینه دولت برای یک وزارتخانه و تأثیر آن در تعامل آینده این دو نهاد، تأکید می کند: «مجلس و دولت، بیشتر از گذشته با یکدیگر هم گرایی و هم افزایی دارند و رأی نیاوردن وزیر پیشنهادی نمی تواند باعث ایجاد زاویه میان مجلس و دولت شود.» باقری همچنین در مورد رأی اعتماد به گزینه سوم ابراهیم رئیسی برای تصدی وزارت آموزش وپرورش می گوید: «وزیر سوم از مجلس رأی اعتماد خواهد گرفت و احتمال رأی نیاوردن گزینه بعدی، به شدت پایین است.»

از طرفی، عباس گودرزی نماینده شهر بروجرد که از موافقان وزیر دوم پیشنهادی آموزش وپرورش بوده، حالا به «خبرآنلاین» می گوید: «رویه منطقی در بررسی شایستگی وزیر پیشنهادی آموزش وپرورش، مراعات شده است. قوه مجریه، نامزدهای اول و دوم خود را معرفی و قوه مقننه، آنان را رد کرد و اکنون باید نامزد بعدی پیشنهاد شود، چنین اتفاقی، نامعمول نیست.»

گودرزی به این نکته اشاره و تأکید می کند که تمام اعضای کابینه ابراهیم رئیسی به جز یک نفر از مجلس رأی بالایی را به دست آورده اند و تنها یک گزینه رد شد. او در مورد امکان رد گزینه سوم آموزش وپرورش می گوید: «امکان منطقی رد گزینه سومین وزیر پیشنهادی آموزش وپرورش وجود دارد.»

در تاریخ تعامل مجلس و دولت هر دوره ای، گمانه های بسیاری در مورد همراهی و عدم همراهی این دو نهاد با یکدیگر مطرح شده است. صف بندی سیاسی مجلس و دولت در دوره هایی با یکدیگر مطابقت داشته و رئیس قوه مجریه از مزیت چینش بی دردسر کابینه، برخوردار شده است. اما در برخی دوره ها، تفاوت و حتی تعارض مشی سیاسی اکثریت نمایندگان مجلس با دولت موجب شده تا گرفتن رأی اعتماد وزرای پیشنهادی از مجلس برای روسای جمهور، سخت تر شود. با مقایسه آماری وضعیت دولت ها در کسب رأی اعتماد از مجلس، حتی اگر گزینه سوم ابراهیم رئیسی برای آموزش وپرورش، توسط مجلس رد شود بازهم حسن روحانی با معرفی ۵ وزیر فقط برای یک وزارتخانه (علوم)، همچنان رکورددار است.

این روزها، تحلیل هایی درباره اختلاف مجلس یازدهم و دولت سیزدهم شنیده می شود، اما واقعیت آن است که دولت رئیسی، تاکنون، مجلس همراه و همسویی را در انتخاب وزرای پیشنهادی، تجربه کرده و دلیل عمده رأی عدم اعتماد مجلس به دو وزیر پیشنهادی آموزش وپرورش را نه در گارد «بهارستان» علیه «پاستور»، بلکه باید در ضعف مفرط کارنامه و ناتوانی آشکار دو نامزد پیشنهادی برای سکانداری یکی از مهم ترین و فراگیرترین وزارتخانه های کشور، جستجو کرد، ضعف مشهود و غیرقابل دفاعی که مانع عبور آنان از غربال گل وگشاد نمایندگان سهل گیر مجلس یازدهم شد.

صحنه عجیب و تاسف بار در جلسه رای گیری وزیر آموزش و پرورش