رنگ پس دادن فرش و روش های از بین بردن آن

فرش ها در منزل ایرانی نقش بسیار مهم و تعیین کننده ای دارد و به همین دلیل به سلامت آن توجه زیادی می شود. یکی از مشکلاتی که ممکن است افراد در زمینه فرش ها با آن روبرو شوند، رنگ دادگی فرش و یافتن راهکاری برای رفع آن باشد. در صورتی که فرش ها دچار رنگ دادگی شوند، ظاهری بسیار زشت و ناپسند به خود می گیرند که می توانند تاثیر زیادی در دکوراسیون منزل بگذارند. به همین دلیل دانستن اطلاعاتی پیرامون نحوه شستشوی صحیح فرش های آسیب پذیر و روش های برطرف کردن آن برای خانم های خانه دار اهمیت بسیار زیادی دارد.

دلایل رنگ دادن فرش چیست؟

هنر فرش بافی، هنری است که از گذشته های دور در ایران رواج داشته است و اکثر مردم در گذشته به قالی بافی و فرش بافی می پرداختند. کار فرش بافی به خودی خود کار سخت و مشقت باری است اما سخت تر از آن رنگ کردن نخ های مورد استفاده برای بافت قالی است. در بسیاری از مواقع شما ممکن است بعد از مدتی استفاده از فرش و شستشوی آن متوجه شوید، فرش رنگ می دهد. تنها دلیل رنگ دادگی فرش جنس آن می باشد. معمولا فرش هایی که از جنس الیاف طبیعی مانند پشم هستند، دچار رنگ دادگی می شوند. به همین دلیل نزدیک به ۸۰ درصد از فرش هایی که دستبافت هستند بعد از شستشو دچار رنگ دادگی می شوند که دلیل آن هم تداخل رنگ ها با یکدیگر است. برای اینکه فرش های بافته شده با پشم بعد از شستشو دچار رنگ دادگی نشوند باید آنها را به خوبی رنگ نمود و از پشم های با کیفیت بالاتر استفاده کرد. علاوه بر جنس نخ و فرش، یکی دیگر از دلایل رنگ پس دادن فرش ها استفاده از مواد شوینده ای است که از کیفیت پایینی برخوردار هستند و تناسبی با جنس فرش ندارند. از این رو برای جلوگیری از رنگ پس دادن فرش، بهتر است که اطلاعات خود را درباره فرش ها و نحوه شستشوی آنها افزایش دهید تا دچار مشکل رنگ دادگی فرش نشوید.

نکات مورد توجه در رنگ دادگی فرش

برای اینکه متوجه شوید فرشی رنگ پس می دهد یا خیر، باید قبل از شستشوی آن را امتحان کنید. برای این کار توصیه می کنیم به جای شستن تمام قسمت های فرش، در ابتدا قسمتی از آن را که دید ندارد، بشویید. برای این منظور در ابتدا یک تکه اسفنج را در آب گرم خیس کنید و آن را بر روی بخشی از فرش که دید ندارد، بکشید و برای چند دقیقه صبر کنید تا ببینید رنگ فرش تغییر کرده است یا خیر.

در صورتی که متوجه شدید رنگ فرش تغییر کرده است بهتر است شستن آن را به افراد ماهر و خبره واگذار کنید و در صورت عدم دسترسی به این افراد، حتما از مواد شوینده ای استفاده نمایید که باعث تثبیت رنگ می شوند تا با این اقدام از رنگ دادگی فرش جلوگیری کرده و دغدغه اصلاح آن را نداشته باشید.

چرا فرش ها بیشتر در منزل دچار رنگ دادگی می شوند؟

مشکل رنگ دادگی فرش ها بیشتر در مواقعی پدید می آید که فرش ها در منزل شسته می شوند. چرا که اغلب افراد تخصص کافی در زمینه شستن فرش هایی که نخ های آن به خوبی رنگ آمیزی نشده است، ندارند و از مواد نادرست برای شستن آن استفاده می کنند. علاوه بر این افرادی که فرش را در منزل می شویند برای خشک کردن آن معمولا اقدام به آویزان کردن فرش می نمایند. این کار باعث می شود تا مقدار آبی که در فرش باقی مانده است از بین الیاف و بافت های فرش عبور کرده تا به سمت پایین برود که در طی مسیر آب در حال حرکت رنگ هایی بی ثبات و بی کیفیت را با یکدیگر تداخل می دهد و به سمت پایین حرکت می کند. به همین دلیل است که بعد از شستن فرش قسمت های پایینی آن تغییر رنگ داده و برطرف کردن آن نیز کار سخت و دشواری است.

چگونگی اصلاح رنگ دادگی فرش

اگر علی رغم موارد گفته شده به دلیل نداشتن اطلاعات کافی و یا عدم استفاده از مواد تثبیت کننده رنگ شاهد رنگ دادگی فرش خود شدید باید به دنبال راهکارهایی برای رفع این مشکل بگردید. یکی از بهترین موادی که شما می توانید برای رفع این مشکل استفاده کنید، ماست ترش است. توجه کنید که حتما ماست ترش باشد چرا که ماست تازه و شیرین، چربی دارد که برای این کار مناسب نمی باشد.

ماست ترش تهیه کرده را با آب و هیدروسولفیت ترکیب نمایید و اجازه دهید تا به طور کامل در یکدیگر حل شوند و بعد از گذشت چند دقیقه از آن استفاده کنید. برای استفاده از این محلول شما نیز به ۱ قلمو نازک دارید تا به کمک آن محلول آماده شده را به قسمت های آسیب دیده بمالید. با این کار شما خیلی راحت می توانید رنگ دادگی فرش را از بین برده و حتی آن را تمیز تر از قبل نمایید. نکته ای که باید برای انجام این کار حتما به آن توجه کنید، این است که قلمو را در جهت خواب فرش بمالید و از مالیدن آن به قسمت های دیگر به طور جدی خودداری نمایید. بهتر است برای جلوگیری از مشکلات احتمالی ابتدا محلول را در بخش کوچکی از فرش تست نموده و در صورت گرفتن نتیجه مطلوب به کار خود ادامه دهید. در مرحله آخر لازم است تا فرش را به کمک باد سشوار خشک نمایید.

محلول های از بین برنده رنگ پس دادگی فرش

• نمک سولفات سدیم: بین 5 تا 20 درصد تا 60 دقیقه باعث ایجاد شید یکنواخت رنگ می گردد
• محلول آمونیاک: نیم لیتر آمونیاک در صد لیتر آب در دمای زیر جوش(که بسیار کم است) چون آمونیاک یک قلیای قوی است و می توان از موارد دیگر استفاده نمود.
• پریدین: یک قلیای ضعیف و حلال خوب است که حدود 1.5 لیتر آن در صد لیتر آب حل می شود که البته در نسبت آ« بسیار دقت نمایید و نیز هنگام استفاده ا آن به علت تولید بخارات سمی موارد ایمنی را رعایت نمایید( استفاده از هود)
• کربنات سدیم Na2co3: قلیای ضعیف که در دمای 40 درجه حدود 4 تا 8 درصدی تهیه و در صورت زمان 20 دقیقه ای باعث یکنواختی رنگ ها می شود.

پس از اتمام مراحل بالا استفاده از یک اسید ضغیف مانند استیک رقیق شده ضروری است زیرا Phفرش در حالت قلیایی است و باید خنثی شود.
رنگبرداری هایی که در بالا از آنها یاد نمودیم معمولاً برای رنگبری رنگهای اسیدی کاربرد داشته است، لیکن در برخی الیاف از رنگهای کرومی مقابل کمپلکس استفاده شده که بایستی ترکیبات غیر یونی قوی تری استفاده نماییم در زیر نمونه هایی را عنوان می کنیم:
مواد غیر یونی مکملی که در رنگبرداری رنگهای کرومی و متال کمپلکس و یا سوپر میلینگ استفاده می شود عبارتند از: uniraline w و arolun lw که uniraline w به مقدار 4 تا 8 درصد و 20 درصد نمک سولفات سدیم و تا 3 درصد اسید اسبیک باعث خروج رنگهای کرومی از الیاف پشم و … می گردند و arolun lw با 20 درصد نمک سولفات سدیم و Ph=5 در دمای جوش باعث خروج رنگهای متال کمپلکس می گردد.
از جمله مواد رنگبر دیگر که در امر قالیشویی استفاده می شود عبارتند از:

• دی کرومات و اسید سولفوریک: دی کرومات یک اسید کننده قوی است که همراه با اسید سولفوریک (به عنوان یک کاتالیزور) استفاده می شود در دمای جوش به مدت 3 تا 45 دقیقه (بستگی به میزان رنگبرداری دارد) 3 تا 6 درصد کرومات یا 2 تا 6 درصد اسید سولفوریک(نسبت به وزن الیاف ) استفاده می گردد به جای اسید سولفوریک می توان از اسید اگزالیک هم استفاده کنید. (در تهیه اسید سولفوریک رقیق باید اسید به آرامی به آب اضافه شود نه آب به اسید زیرا باعث واکنش شدید و پاشیدن اسید می گردد)
• هیدروسولفیت سدیم Na2s204 این ماده قدرت احیا کنندگی بالا دارد در دمای پایین باید استفاده شود.
• ترکیبات فرمالوئید – سولفوکسیدات: احیا کننده هستند و نسبت به هیدرو سولفیت سدیم ضغیف تر و کار آمد تر هستند. اسامی تجاری آنها عبارتند از: Formosul و Erasoic؛ در کار آنها از اسیدهایی مانند اسید فرمیک باید به عنوان کاتانیرور استفاده شود.
• کلر و ازن: ازن از کلر قدرت بالاتری دارد، ظرف 20 دقیقه رنگهای اسیدی و متال کمپلکس را رنگبرداری می کند.برخی قالیشویان از هیدروکلریک جهت رنگبرداری استفاده می نمایند.

چطور از رنگ پس دادن فرش های خود جلوگیری کنیم؟

برای مراقبت از فرش و افزودن به عمر مفید آن، باید نکات زیر را رعایت کنید. انجام دادن کارهای زیر باعث می شود تا فرش شما رنگ پس ندهد:

• فرش خود را در مقابل تابش نور خورشید قرار ندهید. نور خورشید در گذر زمان باعث رنگ پریدگی یا آمیخته شدن رنگ فرش می شود. برای جلوگیری از چنین اتفاقی پیشنهاد می کنیم یک لایه مانند پتو را روی فرش و در مقابل نور خورشید قرار دهید و از بافت فرش محافظت کنید.
• هرگز فرش های خود را به مراکز نامعتبر نسپارید.
• اگر فرش شما دستباف یا ابریشم است، هرگز شخصا آن را نشویید. بهتر است شستشوی فرش های گران و ارزشمند را به افراد ماهر و باتجربه در این زمینه بسپارید.
• اگر از شوینده های مرغوب اطلاعی ندارید درباره آن ها تحقیق کنید. سعی کنید هنگام شستشو از مواد شوینده باکیفیت کمک بگیرید.

آیا بعد از رنگبرداری فرش به حالت اول برمیگردد؟

درعملیات رنگبرداری فرش های دستبافی که دچار تداخل رنگ شده اند؛ چنانچه توسط نیروی متخصص در قالیشویی انجام گیرد قالی را به حالت اولیه باز می گرداند و ارزش فرش کم نمی شود.
در صورت نیاز استادان این حرفه قسمت های روشن قالی را توسط قلم مو و مواد مخصوص پاک کرده و قسمت های کمرنگ شده را جهت ترمیم رنگ آمیزی می کنند که به این روش قلمکاری می گویند و کاملاً دائمی خواهد بود.

ترفندهایی آسان برای پاک کردن لکه های مختلف از روی فرش