زالی یا آلبینیسم (به انگلیسی: Albinism)، نوعی بیماری ژنتیکی از نوع اتوزوم مغلوب است که به دلیل نقص همراه تولد یک آنزیم، تیروزین به ملانین تبدیل نمی شود و در پسران شایع تر است. عدم توان تولید رنگدانه ملانین سبب می شود که رنگ پوست بیمار سفید باشد. تا کنون هفت نوع زالی شناسایی شده است که در شایع ترین نوع آن (OCA2) بیمار پوستی روشن (به همراه اندکی ملانین)، رنگ مویی بین طلایی تا قرمز تیره، و همچنین رنگ چشمی روشن (آبی، سبز، خاکستری و …) دارد. به شخص یا جانداری که آلبینیسم دارد، زال (آلبینو) می گویند. در پرندگان و جانوران نیز به این حالت زالی و به آن جاندار زال گفته می شود.
معنی زالی
واژۀ "زالی" از واژۀ "زال" گرفته شده و به معنی سفیدی سفید، سفیدی بیش از حد یا سفیدی پوست است. زال در پارسی به معنای سپیدمو است. وی پسر سام و پدر رستم است. زال دارای موی سپید بود و به همین دلیل، سام از تولد وی نگران بود. از این رو، او را در پای البرز کوه که سیمرغ بر آن آشیان داشت رها کرد. سیمرغ نوزاد را یافت و به آشیانه خود برد و بزرگ کرد. از این پس، سیمرغ تا پایان زندگی یاور زال و پسرش رستم بود. واژۀ آلبینیسم نیز از واژۀ لاتین albus، به معنی «سفید» گرفته شده است.
انواع زالی
- در زالی چشمی، دو نوع اصلی وجود دارد. زالی چشمی که روی چشم ها، پوست و مو تأثیر می گذارد و زالی چشمی که فقط چشم ها را درگیر می کند. بسته به اینکه کدام ژن دچار جهش شده است، انواع مختلفی از زالی چشمی وجود دارد. در برخی از آنها هیچ رنگدانه ای وجود ندارد. انتهای دیگر طیف زالی «نوعی از زالی به نام زالی چشمی حنایی است که معمولاً افراد تیره پوست را مبتلا می کند» به گفته سازمان ملی آلبینیسم و هیپوپیگمانتاسیون، "در بیماری زالی چشمی، رنگ عنبیه چشم ممکن است از آبی تا سبز یا حتی قهوه ای متفاوت باشد و گاهی با افزایش سن تیره می شود.
- از آنجایی که افراد مبتلا به زالی پوستی دارند که کاملاً بدون رنگدانه تیره ملانین است که به محافظت از پوست در برابر اشعه فرابنفش خورشید کمک می کند، پوست آنها می تواند به راحتی در اثر قرار گرفتن در معرض بیش از حد آفتاب بسوزد.
- چشم انسان به طور معمول رنگدانه کافی برای رنگ آمیزی عنبیه آبی، سبز یا قهوه ای و ایجاد کدورت به چشم تولید می کند. در عکس ها، افراد مبتلا به زالی به دلیل اینکه قرمزی شبکیه از طریق عنبیه قابل دیدن است، احتمالاً «قرمزی چشم» را نشان می دهند. نبود رنگدانه در چشم همچنین سبب مشکلات بینایی، چه مرتبط و چه غیرمرتبط با حساسیت به نور می شود.
زالی ناشی از وراثت
به دلیل ژن مغلوب و شناخته شده است که همه مهره داران از جمله انسان را تحت تأثیر قرار می دهد. بروز زالی ممکن است پیامدهای ناخواسته و ناپسندی بر زندگی فردی، نگرانی از تولد نوزاد زال و نیز بر روابط اجتماعی شخص دچار زالی تأثیر بگذارد. برخلاف انسان، جانوران دیگر دارای رنگدانه های متعددی هستند و برای آنها، زالی به عنوان یک بیماری ارثی در نظر گرفته می شود که با نبود ملانین به ویژه در چشم ها، پوست، مو، پوسته ها، پرها یا کوتیکول مشخص می شود. در حالی که جانداری با نبود کامل ملانین، زال (Albino) نامیده می شود، جانداری که تنها مقدار کمتری از ملانین دارد به عنوان سفیدگرایی (لوسیتیک یا آلبینوئید) توصیف می شود.
زال کشی در شرق آفریقا
در کشور آفریقایی تانزانیا افراد زال (آدم های سفید مو و چشم سرخ که فاقد رنگ دانه پوست هستند) را همچون "حیوان" شکار می کنند و به تجارت اعضای بدنشان می پردازند. این افراد حتی توسط اعضای خانواده خود حدود ۵۰هزار پوند انگلیسی به فروش می رسند تا اعضای بدن آن ها توسط رمال ها قطع شده و به فروش رسد. تانزانیایی ها معتقدند که مصرف اعضای بدن افراد زال خوشبختی، سعادت و ثروت برایشان می آورد. تانزانیا بیشترین شمار کشتار این افراد را دارد. افراد ثروتمند مشتریان خرید این افراد هستند. طمع پول در این کشور باعث شده تا اعضای خانواده دست به فروش خویشاوندان خود بزنند. افراد زال اکثرا مورد حمله قرار می گیرند و اعضای بدن آن ها را قطع می کنند که باعث از کار افتادگی یا مرگ این افراد می شود. در تانزانیا حدود ۱۴۰۰ آلبینو یا افراد زال وجود دارد که در مناطق روستایی زندگی می کنند و دانشمندان علت این پدیده را ازدواج فامیلی می دانند.
آمار آلبینوها در آفریقا
از زمانی که جمع آوری آمار حمله به آلبینو ها آغاز شده ۷۹ تن کشته، و ۵۹ نفر زخمی ثبت شده است. براساس همین آمار حتی آلبینوهای مرده نیز آرامش ندارند زیرا به ۱۶ قبر متعلق به آلبینو ها دستبرد زده شده است. تمام این وقایع پس از آغاز جمع آوری آمار مربوط به این افراد به ثبت رسیده است. افراد زال در تانزانیا در بیم و هراس زندگی می کنند. آن ها حتی از اعضای خانواده خود هراس دارند که با چند صد دلار فروخته شوند. در اکثر موارد اعضای خانواده های این افراد در حمله و فروش این افراد دست دارند.
سخن آخر
در برخی کشورهای آفریقای مرکزی و شرقی، افراد مبتلا به بیماری آلبینیسم، یا زال ها را می کشند و با اعضاء تن و خون آنان جادوگری می کنند. قربانیان این رسم دیرینه بالاخص کودکان نابالغ هستند که گاه زنده، قطعه قطعه می شوند. در بازار سیاه اعضاء بدن زال ها، یک دست یا پا می تواند به بهای دو هزار دلار معامله شود. مشتریان اصلی این بازار هول انگیز، معمولاً اغنیا هستند که می کوشند با توسل به جادو، قدرت و ثروت بیشتر به دست آورند.
نگاهی به آداب و رسوم مردم جامائیکا
