رتبه‌بندی جهانی پاسپورت‌ها و رتبه ایران

اطلاعات تازه ای که شرکت «هنلی پاسپورت ایندکس» منتشر کرده نشان می دهد کدام کشورها با پایان یافتن پاندمی کرونا شانس بیشتری برای سفر دارند. این اطلاعات از طریق انجمن بین المللی حمل و نقل جهانی (یاتا) جمع آوری شده است که مشخص می کند چه تعداد از مقاصد سفر برای ۱۹۹ پاسپورت در دسترس قرار گرفته اند. جایگاه گذرنامه ها نیز براساس شاخص هایی چون نیاز نداشتن به ویزا هنگام سفر، امکان دریافت ویزا در فرودگاه و مرز و فرایند و مدت زمان انتظار برای دریافت ویزا تعیین شده است.

با توزیع سریع تر واکسن این احتمال وجود دارد که بعضی از کشورها از پاسپورت شان امسال استفاده کنند، اما سوال این است کدام کشور کلید ورود به بیشترین کشورها را به خود اختصاص داده است .

دانمارک و استرالیا رتبه پنجم این فهرست را به دست آورده اند؛ شهروندان این دو کشور امکان سفر آسان و بدون ویزا به ۱۸۹ کشور را دارند.

ایتالیا، فنلاند و اسپانیا با امکان سفر به ۱۹۰ کشور، در رتبه چهارم این فهرست ایستاده اند.

کره جنوبی و آلمان که در رتبه سوم قرار گرفته اند، می توانند آسان و یا بدون ویزا به ۱۹۱ کشور سفر کنند.

گذرنامه سنگاپور با رتبه دوم این جدول، به ۱۹۲ کشور امکان سفر آسان را دارد.

ژاپن با امکان سفر به ۱۹۳ کشور، همانند سال گذشته دارای قوی ترین پاسپورت جهان است.

نکته مهم این رتبه بندی، خروج انگلیس و آمریکا از فهرست معتبرترین پاسپورت های جهان است؛ قدرت گذرنامه این دو کشور برخلاف آن چه تصور می شود کاهش یافته است، به طوری که اکنون در رتبه هفتم این جدول قرار گرفته اند. شهروندان این دو کشور امکان دسترسی به ۱۸۷ را دارند. انگلیس و آمریکا آخرین بار در سال ۲۰۱۴ بالاترین رتبه را داشتند. البته دلیل افت جایگاه گذرنامه این دو کشور دقیق مشخص نیست، اما این گمان می رود افزایش احساسات ضدمهاجرتی دولت های این دو کشور و البته مدیریت ضعیف و مورد انتقاد آن ها در ویروس کرونا، از اصلی ترین دلایل باشد.

این اطلاعات همچنین نشان می دهد مقاصد مختلف سفر در اروپا رتبه خود را تثبیت کرده و بالاتر از آمریکا و انگلیس قرار گرفته اند.

بسیاری از کشورهای آسیایی از سال ۲۰۰۶ به خاطر ضعیف بودن پاسپورت شان رنج می برند، اما ژاپن برای چند سال متوالی موفق شده قوی ترین گذرنامه را در جهان داشته باشد.

در ۱۰ سال گذشته، امارات متحده عربی نیز سعی کرده به کشورهای بیشتری امکان دسترسی بدهد و متعاقبا شهروندانش امکان سفر آسان به ۱۷۴ کشور را به دست آورده اند، درحالی که قبلا به ۶۷ کشور دسترسی داشتند.

تلاش های چین در سال های اخیر باعث جهش رتبه ای از ۹۰ به ۶۸ شده است که به سیاست درهای باز این کشور به روی شهروندان بیشتری از جهان برمی گردد. چینی ها اینک می توانند بدون ویزا و یا با ویزای فرودگاهی به ۷۷ کشور سفر کنند.

اما وضعیت در انتهای جدول تغییر چندانی نداشته است؛ سوریه، عراق و افغانستان همچنان ضعیف ترین گذرنامه را دارند، شهروندان این کشورها امکان سفر به کمتر از ۳۰ کشور را دارند. هرچند، عراق که رتبه ۱۰۹ این جدول را دارد، تلاش می کند با آسان تر کردن شرایط مهاجرت و پذیرش اتباع خارجی، با این مساله مقابله کند.

گذرنامه ایران نیز با دو رتبه جهش در جایگاه ۹۹ ایستاده است. در سال ۲۰۲۰ ایران رتبه ۱۰۱ را داشت. درحال حاضر با گذرنامه ایرانی می توان به ۴۲ کشور بدون ویزا یا با ویزای فرودگاهی (On arrival) سفر کرد. این مقاصد شامل آذربایجان، قطر، لبنان، ترکیه، ارمنستان، گرجستان، عمان، سوریه (خاورمیانه)، سریلانکا، مالدیو و ماکائو (چین)، کامبوج، مالزی، نپال، تیمور شرقی یا لسته از مستعمره های اندونزی (آسیا)، اکوادور، بولیوی، ونزوئلا (آمریکا)، جزایر کوک، میکرونزی، نیووی، جزایر پالائو، ساموآ و تووالو (اقیانوسیه)، دومینیکا و هاییتی (کارائیب)، جزایر کیپ ورد، جزایر کومورس، گینه بیسائو، کنیا، ماداگاسکار، موریتانی، موزامبیک، روآندا، سنگال، سیشل، سیرا لئون، سومالی، تانزانیا، توگو، اوگاندا و زیمبابوه (افریقا) است. در بیشتر این مقاصد ویزای فرودگاهی صادر می شود. البته تعداد زیادی از آن ها نیز جزو مقاصد سفر ایرانی ها محسوب نمی شوند و پرواز مستقیمی برای آن ها وجود ندارد.

بررسی رتبه بندی گذرنامه ها نشان می دهد امسال اختلاف اعتبار گذرنامه ها بیشتر شده است؛ مثلا ژاپنی ها در مقایسه با شهروندان افغانستانی (که ضعیف ترین پاسپورت را دارند) به ۱۱۵ کشور بیشتر می توانند سفر کنند.

از جمله عواملی که باعث اختلاف فاصله در اعتبار گذرنامه ها شده، ویروس کرونا و مدیریت آن بوده است. پیش بینی می شود با تزریق گسترده واکسن در کشورهای پیشرفته که اقتصاد ثروتمندتری دارند، مثل اتحادیه اروپا، امارات، انگلیس و آمریکا جابه جایی جهانی برای برخی کشورها آسان تر شود و شهروندان کشورهای درحال توسعه، چون توزیع واکسن در آن ها کندتر است امکان کمتری برای گرفتن ویزا در آینده داشته باشند.

اینفوگرافیک / قدرتمندترین و ضعیف ترین پاسپورت های جهان