سلام کردن از منظر اسلام
هر ملتی کـه از تمدن و فرهنگی اصیل و ریشه دار برخوردار است، در برخوردهای اجتماعی خود، شعارهای خاصی دارد. همانطور که می دانید «سـلام» تحیت مخصوص و شعار شـریعت اسلامی اسـت.
خداوند متعال، پیامبر اسلام (ص) را به این سنت پسندیده موظف کرده، می فرماید:
«وَ اِذا جاءَکَ الَّذینَ یُؤْمِنُونَ بِایاتِنا فَقُلْ سَلامٌ عَلَیْکُمْ...»
هرگاه کسانی که به آیات ما ایمان دارند، نزد تو آیند، [به آنها] بگو: «سلام بر شما».
سلام کردن در قرآن
ماده «س-ل-م» و مشتقات آن، صد و چهل مرتبه در قرآن کریم به کار رفته است. غروی در کتاب «السلام فی القرآن و الحدیث» معتقد است که سلام در قرآن در معانی متعددی بکار رفته است و با بررسی این کاربردها می توان به این جمع بندی رسید که در نهایت سلام در قرآن دارای چهار معنی اصلی است.
-
به معنای اسم خداوند: «هُوَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَاهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِک الْقُدُّوسُ السَّلَامُ» اوست خدای یکتایی که غیر او خدایی نیست، سلطان مقتدر عالم، پاک از هر نقص و آلایش، منزّه از هر عیب و ناشایست، ایمنی بخش دلهای هراسان.
- ترک جنگ و صلح: «وَ لَا تَقُولُواْ لِمَنْ أَلْقَی إِلَیکمُ السَّلَامَ لَسْتَ مُؤْمِنً» و به آن کس که اظهار اسلام کند و به شما سر تسلیم فرود آورد نسبت کفر مدهید.
- صلح ابتدائی جهانی: «یأَیهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ ادْخُلُواْ فی السِّلْمِ کافَّةً» ای کسانی که ایمان آوردهاید همگی در صلح و آشتی درآیید.
- تحیت و درود: سلام در موارد زیادی در آیات به معنی تحیت بکار رفته است و این کاربرد می تواند با معانی دیگر سلام جمع گردد چرا که سلام در لغت معنای عامی دارد و شامل هر صحت و عافیتی می شود. وی در نهایت معتقد است که در ده آیه از قرآن سلام به معنی تحیت است.
سلام کردن به چه کسانی ممنوع است؟
در فرهنگ اسلامی سلام کردن به بعضی گروه ها حرام و ممنوع است و این گروه ها عبارتند از :
• افرادی که به خاطر انجام کارهای ناشایست و نامشروع، لیاقت دوستی و سلام کردن برادران و خواهران دینی خود را ندارند، مانند افراد قمارباز، شراب خوار، رباخوار، کسی که به صورت آشکارا فسق می کند. و کسانی که به طورآشکار، مرتکب کارهای خلاف می شوند و شاید سلام و احوال پرسی با این گونه افراد نوعی تأیید و صحّه گذاشتن بر اعمال ناشایست آن ها محسوب می شود؛ از این رو، شایسته است که هرمسلمانی برای جلوگیری از فساد، گناه و اعمال زشت و نامشروع، ازسلام کردن به این افراد خودداری کنند و با چهره ای ناراحت و گرفته و نگاهی نامهربان با آنها برخورد کنند. این کم ترین کاری است که در حق تبهکاران می توان انجام داد، مگر این که شیوه ی سلام و احوال پرسی در هدایت آنها تاثیرگذار باشد و انسان بخواهد آنها را با این شیوه امر به معروف و نهی ازمنکر کند.
• افرادی که به شوخی و برای خوش گذرانی به مادران مردم فحش و ناسزا می دهند.
• سلام کردن به افرادی که از دین و ملت اسلام و مسلمانان، خارج شدند، زیرا سلام کردن به آنها ممکن است به معنای تأیید دین وآیین نادرست آنها بوده و آنها را در پافشاری و دلخوشی به آیین انحرافی خود، پایبندتر کند. البتّه اگر آنها در وضعیتی قرار داشتند که انسان بتواند با سلام کردن و ابراز محبت، آنها را به راه راست هدایت کند، چنان که در سنت ائمه، چنین مواردی دیده می شود، شایسته است در هدایت آنها کوتاهی نکنید. باید توجه داشت که در حالت عادی، نباید به غیر مسلمانان سلام کرد و با آنها رابطه ی دوستی برقرار کرد، مگر اینکه آنها خود ابتدا سلام کنند که در این صورت پاسخ آن لازم است، لیکن می توانید در جواب هم «سلام» نگویید و به «علیکم» اکتفا کنید. رسول گرامی اسلام (ص) فرموده اند:
لاَ تَبْدَؤُا أَهْلَ الْکِتَابِ بِالسَّلاَمِ فَإِنْ سَلَّمُوا عَلَیْکُمْ فَقُولُواعَلَیْکُمْ؛
با اهل کتاب ابتدا به سلام نکنید، اگر آنها به شما سلام کردند، در پاسخ بگویید: «بر شما باد».
• سلام کردن به مسیحیان و یهودیان.
درباره سلام به اهل کتاب در برخی روایات آمده که اگر رابطه با آنان برای انسان لازم است، در این حالت سلام کردن به آن ها اشکالی ندارد. در قرآن کریم نیز توصیه شده که در صورت مشاهده نکردن دشمنی از طرف آنان، ما نیز می توانیم به آن ها محبت کنیم و سلام نیز نوعی محبت است.
• سلام کردن به شخص وهابی، اگر این شخص ناصبی نباشد، اشکالی ندارد؛ زیرا در روایات شخص ناصبی از اهل کتاب نیز بدتر دانسته شده است؛ و نیز به این دلیل که سلام کردن پیام دوستی به طرف مقابل دارد و این در حالی است که ما وظیفه داریم که با دشمنان اهل بیت (ع) دشمن بوده و نسبت به آنان بغض و دشمنی داشته باشیم.
• شاعران؛ البته منظور شاعرانی است که اشعار آن ها درباره ی موضوعات و امور باطل است.
• افرادی که اهل بربط و طنبور از آلات موسیقی هستند.
سلام کردن چه زمانی مکروه است ؟
سلام کردن به نمازگزار: بعضی از فقها با جمع بین روایات مربوط به سلام کردن به نمازگزار، به این نتیجه رسیده اند که سلام کردن به نمازگزار مکروه است. با این حال؛ بعضی از فقها، نهی از سلام کردن بر نمازگزار را نهی ارشادی دانسته و لذا آن را مکروه ندانسته اند.
سلام کردن به افرادی که در حال انجام کاری هستند و جواب دادن سلام برای آن ها دشوار است. مانند نماز گزار، فردی که در حال مسواک زدن است.
سلام کردن مردان به زنان جوان: در سیره ی امام علی (ع) آمده است که ایشان مانند پیامبر (ص) به زنان سلام می کردند، اما از سلام کردن به زنان جوان کراهت داشت.
گاهی مخاطب انسان، فردی است که سلام کردن به او ممکن است برای انسان فساد انگیز باشد و یا تأثیر نامطلوبی بر روحیه ی معنوی او بگذارد، مانند سلام کردن به زن جوان. امیر مؤمنان علی (ع) از سلام کردن به زنان جوان پرهیز می کردند و می فرمودند:
أَخَوَّفُ أَنْ تُعْجِبَنیِِ صَوْتُهَا فَیُدْخِلَ عَلَیَّ أَکْثَرَ مِمَّا أَطْلُبُ مِنَالْأَجْرِ؛
می ترسم، صدای او برایم خوشایند باشد و بیش از آنچه امید اجر دارم، زیان کنم.
گرچه ساحت مقدس آن حضرت، بسی برتر از وهم و اندیشه ی ماست و حتّیََ خیال گناه در ذهن چنین انسان بلند مرتبه ای خطور نمی کند، اما برای حفظ آن مقام معنوی و توجه شدید به حضور خدا و نیز توجه به وسوسه های شیطان و از همه مهم تر، تذکردادن به دیگران که به طور قطع،چنین موقعیتی برای آنها می تواند خطرآفرین باشد، چنین شیوه ای رابرگزیده و آن را مطرح می کند؛ امید آنکه مؤ منان نیز از او پیروی کنند و خود را از خطرات نفسانی دور نگه دارند.
کسی که در حال تشییع جنازه است و کسی که در حال رفتن به نماز جمعه است. به این دلیل سلام کردن به این دو گروه مکروه است زیرا نباید معطل شوند.
سلام کردن به کسی که در حمام است، مکروه است زیرا سلام کردن معمولاً همراه با نگاه کردن به شخص است و نگاه کردن به شخصی که در حمام است و از حال او با خبر شدن کار ناخوشایندی است و از این امر نهی شده اند. البته ممکن است که بگوییم، سلام کردن این افراد به دیگران مکروه است.
ازدواج با چه کسانی در دین اسلام حرام است؟
