سنگ محک طلا چیست؟

طلا در بین افراد از اهمیت بالایی برخوردار است و به همین علت تشخیص اصل یا بدل بودن آن نیاز به دقت زیاد و امتحان روش های متفاوتی دارد، یکی از متداول ترین و مطمئن ترین روش هایی که از زمان گذشته تا به امروز مورد استفاده طلافروشان قرار گرفته است، بکار بردن سنگ محک است.

سنگ محک چیست؟

طلا یکی از با ارزش ترین فلزاتی است که از دیر باز در میان مردمان وجود داشته است و در تجارت های بزرگ و مهم حرف اول را میزند.

حال که صحبت از با ارزش بودن طلا شده است، بهتر است اطلاعات بیشتری راجع به این فلز نایاب و باارزش بدانیم. طلا در بین افراد از اهمیت بالایی برخوردار است و به همین علت تشخیص اصل یا بدل بودن آن نیاز به دقت زیاد و امتحان روش های متفاوتی دارد.روش های متداولی مانند اسی فایر (Assay fire)، ری گیری (xrf) و سنگ محک (touchstone)برای تعیین خالص بودن طلا و عیار طلا استفاده می شود.

یکی از متداول ترین و مطمئن ترین روش هایی که از زمان گذشته تا به امروز مورد استفاده طلافروشان قرار گرفته است، بکار بردن سنگ محک است. در واقع می توان گفت سنگ محک یکی از قدیمی ترین روش هایی است برای تشخیص طلا اصل و بدل!

استفاده از سنگ محک یکی از ساده ترین متد هایی است که برای تشخیص و تعیین میزان خلوص واقعی طلا کاربرد دارد. در واقع نتیجه ای که سنگ محک برای ارزیابی عیار طلا به ما می دهد بسیار سریع است.نامی که سنگ محک در بازار برای خود گرفته است، سنگ لیدی است و ساختار سنگ لیدی یا سنگ محک از فلزات کوارتز و سیلیسیم است. نکته کاربردی که باید بدان دقت کرد این است که استفاده از سنگ محک برای تشخیص میزان خلوص و عیار طلا بیشتر در طلاهای کم وزن با ورقه های نازک طلا کارایی دارد. برای تشخیص عیار طلا در طلا های سنگین مانند طلا های ذوب شده یا شمش طلا استفاده از سنگ محک یا سنگ لیدی کارایی دقیقی ندارد.

البته امروزه طلافروشان بر این باورند که دیگر تعیین عیار طلا با سنگ محک مطابق استاندارد های جهانی نیست و تنها کاربرد آنها در تعیین و تشخیص طلا اصل و بدل است.

چگونه از تیره شدن طلاجات سفید جلوگیری کنیم؟

نحوه شناسایی طلا به وسیله ی سنگ محک

برای تشخیص درصد خلوص طلاجات ابتدا فلز مشکوک به طلا را (۲۰ بار) روی سنگ محک کشیده و سپس مقداری تیزآب سلطانی عیار شده را روی آن می کشیم (به اندازة یک قطره).

واکنش یکی از موارد زیر است:

• هیچ واکنشی دیده نمی شود: نتیجه آنکه فلز مربوطه طلایی با همان عیار تیزآب می باشد.
• رنگ اثر کشیده شده روی سنگ کم رنگتر می شود: در این حالت عیار فلز مربوطه پایین تر از عیار تیزآب می باشد.
• اثر روی سنگ محک بکلّی محو می گردد: که حاکی از این است که فلز مربوطه یا اصولاٌ طلا نیست و یا دارای مقدار کمی طلا می باشد که می بایست با آزمایشات دقیق دیگری ( ری گیری ) مقدار آن مشخص شود.

هشدار: در هنگام تعیین عیار طلاجات به وسیله ی سنگ محک و تیزاب سلطانی باید بسیار حواستان باشد که تیزاب با دست و اشیاء پیرامون شما تماس پیدا نکند چراکه تیزاب سلطانی بسیار خورنده است و ممکن است به دست شما آسیب های جدی برساند؛ همچنین فراموش نکنید که اگر سنگ محک و تیزاب را در خانه نگهداری می کنید، دور از دسترس بچه ها و افرادی که اطلاعات دقیقی از نحوه استفاده ی آن ندارند، قرار دهید.

نحوه تمییز کردن سنگ محک

هر زمان سنگ محک پر شد و جای خالی برای محک زدن دوباره نبود، ابتدا روی سنگ تیزآب ریخته و سپس روی آن نمک بپاشید و بعد آن را با آب بشویید. به این صورت سنگ محک شما تمییز می شود و می توانید دوباره استفاده کنید.

روش دیگر شناخت طلا:
روی قسمتی از فلز مشکوک به طلا را کمی سوهان میکشیم تا چنانچه فلز آبکاری شده است، لایه آبکاری شده از بین برود. سپس در محل سوهان زده شده یک قطره تیز آب عیار شده می زنیم:
هیچ اثری برروی آن ندارد و این نشان می دهد که فلز طلا بوده و هم عیار و یا بالاتر از تیزآب می باشد (توجه: فلزی روی و کرم در برابر تیزآب واکنش نمی دهد که بر اساس رنگ و خصوصیت فیزیکی و شیمیایی قابل شناخت هستند.)
محل مربوطه به روی فلز بر اثر آب سیاه می شود که هر چه سیاهی بیشتر باشد نشان دهندة آن است که فلز طلا با عیار پایینتر از عیار تیزآب می باشد.
براثر ریختن تیز آب محل به رنگ سبز به جوش می آید و بعد از پاک کردن تیز آب با یک دستمال محل براق می شود. در این حالت فلز مربوطه طلا نبوده و مقطع براق شده رنگ اصلی فلز را نشان می دهد.
توجه: ضرورت دارد طلاهایی که از قبل عیار آنها مشخص باشد، داشته باشیم (عیارهای مختلف) و هنگامی که یک طلا مشخص شد در کنار آن طلایی را که قبلاً مشخص دارد روی سنگ محک میکشیم و سپس با مقایسة رنگ آنها می توان عیار طلا را مشخص نمود.

چند نکته ی مهم تشخیص طلای اصل

برای تشخیص طلای اصل می توان از موارد ساده تری نیز کمک گرفت، مانند:

مشاهده اعداد و علائم حک شده روی طلا

عرف صنف طلا در ایران با توجه به معیارهای سازمان استاندارد حک شدن حروف در کنار اعداد است که حرفT نشان تهران، E نشان اصفهان و M نشان شهر مشهد است. در کنار این حروف نیز اعداد دیگری درج می شود که نشان از شماره کارخانه به ثبت رسیده در سازمان استاندارد و اتحادیه کشوری است. اولین عدد حک شده روی مصنوعات طلا بیانگر عیار آن است. که عدد 925 در دایره بیضی، نشان از نقره با عیار 925 است. عدد 900 درون کلبه، نشان از پلاتین با عیار 900 است. البته استاندارد ایران برای پلاتین از عیار 800 به بالا شروع می شود. همچنین نشان طلای 18 عیار عدد 750 درون لوزی است.

تست طلا به وسیله ی آهنربا

نقره و طلای خالص و اصل، هیچگاه جذب آهنربا نمی شوند بر این اساس اگر شما زیورآلات طلا و نقره ای داشته باشید که جذب آهنربا می شود می توانید نتیجه بگیرید که در زیورآلات شما ناخالصی وجود دارد. لازم به ذکر است که آهنربا هر چه قدر هم قویتر باشد بازهم نمی تواند طلا و نقره اصل را ربایش کند. پس در نتیجه یکی از روش های شناسایی طلای تقلبی استفاده از آهنربا است.

تست طلا به وسیله ی پینگ

می توانید با یک فلز دیگر به یک شمش ضربه ای وارد کنید، این عمل در شمش های غیر تقلبی صدایی شبیه به صدای زنگ را ساطع می کند که انتشار این صدا حدودا یک تا دو ثانیه به طول می انجامد.

تست طلا به هنگام گاز زدن

شاید جالب باشد که بدانید روشی که در فیلم ها نشان می دهند واقعا درست است و شما می توانید با گاز زدن فلز به طلا بودن آن پی ببرید. هرچند این روش یک روش مطمئن نیست ولی می توان با استفاده از این روش به بدل بودن زیورآلات شک کرد و فهمید که طلا نیست. برای تشخیص عیار طلا نیز می توانید از این روش استفاده کنید چرا که هرچقدر عیار طلا بیشتر باشد؛ طلا نرم تر می شود و جای دندان شما بیشتر مشخص خواهد شد.